Ama yine de içim rahat değil

Ekonomiye dair tüm göstergelerde derin bir kriz görülebilirken, derin kriz ile sokakların verdiği görünüm arasındaki tutarsızlığı açıklama yönünde bu bilimsel yaklaşımı anlamakla birlikte benim içim hala daha rahatlayamadı.

Çünkü ekonomik krizin bir yönüyle sosyolojik, davranışsal önemli boyutları da olduğunu biliyorum. Türkiye'deki her şehrin nüfusuna göre yüzde 10'un o şehirde topluma açık mekanlarda kriz görünümünün olmamasına belki yeteceğini anlıyorum ama şehirlerimizin gündelik yaşam rutinlerine dikkatli baktığımızda büyük krize özgü ruh halinin hakim olduğunu söyleyebilmek mümkün değil. Aksine bir dinamizm, bir iyi gelecek beklentisi hakim gibi sokaklara. Yaşamlara eleştirel bakmaya çalışan bir göze bu algıyı vermek için sadece yüzde 10'un davranışlarının yetebileceğine inanmak zor benim için. Ben İstanbul'un bazı semtlerinde o denilen yüzde 10'un içinde olması katiyen mümkün olmayan insanları da dinamik ve sanki kriz hiç yokmuş gibi olan yaşamları içinde gördüm

Ayrıca şehirlerin yüzde 10'unun kafe, lokantaları doldurabilmeye yettiğini kabul etsek bile, trafikte yaşanan yoğunluğu nasıl açıklayabileceğimiz meçhul. Pahalılığa rağmen trafiğe çıkanların sadece o yüzde 10'dan ibaret olmadığı kesin gibi.

Ayrıca her kriz döneminin toplumun her kesiminin psikolojisi üzerine olumsuz etkisi olması gerektiğini bildiğimizden bu söylenen yüzde 10'un bu ortamda bile para harcamayı sürdürmeleri gelecek ile beklentilerinin olumlu olduğunu gösterir. Bu da var olduğu söylenen derin krizin öyle denildiği gibi derin olmadığının da bir göstergesi olabilir

Anlayacağınız bugün anlattığım sokakların görünümüyle, göstergeler, derin kriz söylemleri arasındaki tutarsızlığı çözümleme çabasını saygıyla karşılamakla birlikte, geçmişte ekonomik kriz içindeki toplumların kolektif bilinçaltını ve psikolojilerini çalışmış bir ekonomi tarihçisi olarak içimi bilimsel olarak rahatlatan net bir açıklamaya henüz ulaşmış oluğum söylenemez.

Kusura bakmayın konu biraz çözümsüz ortada kalmış gibi oldu ama bunu anlamanın bir süreç olacağını unutmayın sonunda hem kendimi hem de sizi tatmin edecek bir açıklamaya ulaşacağımı sanıyorum.

Bugün ilk yazımda yapmış olduğum tespite gelebilecek eleştirileri de içeren görüşleri aktarmaya çalıştım. Bu bilimsel bir tutarlılık için gerekiyordu ama sokakların durumu ile derin kriz söylemi arasında bir tutarsızlık olduğu fikrini belki de şimdi daha güçlü biçimde hala daha taşıyorum.