'Hanedan' ve 'aile'

NESLİŞAH Sultan vefat etti. Ortaköy'deki evinde önceki sabah hayata gözlerini kapatması ile ailesi ve dostları, sevdikleri bir büyüklerini ve Türk entellejansiyası da önemli bir mensubunu kaybetmiş olmakla kalmadı, Osmanlı Hanedan Tarihi'nin bir dönemi de sona erdi.

Bundan sonra, Neslişah Sultan'ın ifadesi ile artık "Osmanlı Hanedanı"ndan değil, "Osmanlı Ailesi"nden bahsedilmesi gerekiyor...

"Hanedan"ın yerini "aile"nin almasının sebebi, Neslişah Sultan'ın vefatı ile artık imparatorluğun iktidar devrinde dünyaya gelmiş olan tek bir hanedan mensubunun bile hayatta bulunmaması...

Avrupa imparatorluk ve kraliyet ailelerinde kuraldır: İktidarda bulunan aileler iktidardan düştükleri takdirde, monarşi devrinde dünyaya gelen mensupları hayatta bulundukları müddetçe "hanedan" olarak adlandırılır, o kişilerin vefatlarından sonra "aile" olurlar. Bir aile halen iktidarda ise zaten "hanedan"dır ama yönetimden ayrılmış olanlarının "hanedan" olarak devam etmelerinin müddeti, tac ve taht döneminde doğmuş mensuplarının hayatta bulunmaları ile sınırlıdır. Onların vefatı ile "aile" olurlar ve reislerinden de "Chef de la maison", yani "Ev, aile reisi" diye bahsedilir.

HABSBURG ÖRNEĞİ

Bu kuralı en son uygulayan Avrupa hanedanı, Avusturya'yı "Kutsal Roma Cermen" ve "Avusturya-Macaristan İmparatorluğu" olarak asırlar boyunca idare etmiş ve tarihi Osmanoğulları'ndan birkaç asır önceye dayanan Habsburg ailesi oldu.

Habsburg Hanedanı'nın son reisi Otto von Habsburg, imparatorluğun tarihe intikal etmesinden altı sene önce, 1912'de doğmuştu. Uzun bir hayat yaşadı ve dünyadan geçen yıl, 2011 'in 4 Temmuz'unda 99 yaşında ayrıldı. Habsburglar, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun son veliahdı olan Otto von Habsburg'un günlerce devam eden ve Viyana'nın bir kilisesindeki imparatorluk mezarlığında sona eren cenaze merasiminden sonra bir bildiri yayınladılar. Bildiride "Monarşi senelerinde doğan son büyüğümüzü de kaybettik. Bundan sonra vefat edecek olan aile mensuplarımızın cenazelerinde imparatorluk protokolü uygulanmayacak, imparatorluk mezarlığına artık defin yapılmayacaktır" deniyor ve Habsburglar'ın "aile" olarak devam edeceği söyleniyordu.

1921 'de, büyükbabası Sultan Vahideddin'in tahtta bulunduğu sırada dünyaya gelen son hanedan mensubu olan Neslişah Osmanoğlu da, Otto von Habsburg gibi, bir imparatorluğun resmî kayıtlarına girmiş olan son hanedan mensubu idi. Osmanoğlu ailesi o tarihten sonra da tabii ki devam etti ve çok sayıda çocuk dünyaya geldi ama imparatorluk Büyük Millet Meclisi'nin kararı ile 1 Kasım 1922'de "tarihe intikal etmiş" kabul edildiği için, doğan çocukların hiçbiri "imparatorluk nesli" değildi.

ARADA FARK VAR...

Neslişah Sultan da "hanedan" ve "aile" kavramlarının farkını gayet iyi bildiği için, Osmanlı Hanedanı'nın reisi olan kuzeni Osman Ertuğrul Efendi'nin 23 Eylül 2009'daki vefatından hemen sonra, ailenin en yaşlı mensubu olarak bir açıklama kaleme almıştı.

Gazetelerde de yayınlanan açıklamasında "Osmanlı Tarihi'nin bir dönemi artık kapanmış bulunmaktadır. Kuzenim Osman Ertuğrul Efendi'nin vefatından sonra, Osmanlı Devleti'nin varolduğu senelerde doğmuş tek bir şehzade bile artık hayatta değildir. Şu anda yaşayan ileri yaşlardaki şehzadelerin hepsi gurbette, sürgün senelerinde dünyaya gelmiş olan kuzenlerimdir. Dolayısıyla, 'Hanedan' kavramı ile 'Hanedan Reisliği' unvanı da Osmanoğulları'nın Türk Tarihi'nde altı asır boyunca muhafaza ettikleri şerefli mevkiye intikal etmiştir. Osmanoğlu Ailesi ise hâlen devam etmektedir ve ailemiz varoldukça, Osmanoğulları'nın gelecek nesilleri, eski asırlarda olduğu gibi her zaman için memleketimizin iyiliğine çalışacaklardır" diyordu.

Saray zamanında dünyaya gelmiş son şehzadenin ardından artık imparatorluk kayıtlarına girmiş son sultan önceki gün tarihe veda edip gitti...

"Hanedan mensubu" kavramını duygusal maksatlarla yahut başka sebeplerle kullanacak olan kişiler bundan sonra da mutlaka varolacaktır ama "hanedan"ın yerini artık "aile"nin aldığını özellikle de tarihçilerin ve basının bilmesi şarttır..

"Osmanoğlu Ailesi"nin başı sağolsun...