Siyasette güven endeksi
Bir seçmenin siyasette oy verme tercihini belirleyen en önemeli şey, güven meselesidir. Seçmen, her siyasetçi için bir “güven endeksi” tutar.
Tıpkı ekonomide olduğu gibi, seçmen bu güven endeksine bakarak yatırım yapıp, yapmayacağına karar verir.
GÜVEN ENDEKSİ NASIL OLUŞUR?
Seçmenin zihninde güven endeksini oluşturan parametreler vardır. Bunların toplamı, o siyasetçi ve siyasi parti için bir endekse dönüşür. Güven endeksi yüksek olan siyasi organizasyona yatırım yapılır, düşük olana yatırım yapılmaz, yani oy verilmez.
Oldukça rasyonel ve pragmatist bir çalışma şekildir bu.
Siyasetçinin güven endeksini oluşturan parametreler şunladır:
1. Başarı hikayesi var mı?
Bir siyasetçiye yatırım yapılacaksa, geçmişte neyi başarıp, başarmadığına bakılır. Daha önce yazdığı bir başarı hikayesi varsa, bu endeksi pozitif etkiler. Seçmen etkileyici başarı hikayeleri arar.
2. Dürüst biri mi?
Güven veren bir siyasetçinin başarı hikayesinin yanında dürüstlüğü, sözünün doğruluğu ve kişiliği de endeksi en çok etkiler.
Bir siyasetçinin iddiaları boş çıkarsa, sözlerinin yalan olduğu anlaşılırsa, dürüst olmadığı görülür ve güven endeksini aşağı doğru çeker. Seçmen kişilikli siyasetçi sever.
3. Sözünü tutar mı?
Siyaset, karşılıklı ticari alışveriş gibidir. Seçmen, “ben sana oy vereceğim (yatırım yapacağım), bundan kazancım ne olacak?” diye sorar. Siyasetçi de “bana oy verirsen, ben de senin sorunlarını çözeceğim” diye vaatlerini sıralar.
Seçmen, siyasetçinin bu vaatlerini gerçekleştirip, gerçekleştiremeyeceğini, yani sözünün eri olup, olmadığını çeşitli vesilelerle test eder. Testi geçerse güven endeksi yükselir. Her seçmenin kendine özgü test biçimleri vardır.
4. Düzeni bozar mı?
Anadolu insanın çok güçlü bir kuralı vardır: “Düzen bozulmasın”.
İnsanlar işi, evi, çevresi, geliri, gideri ile bir düzen kurmuştur kendine. Bunun bozulmasını asla istemez. Bir siyasetçiye oy verecekse, bu düzeni bozar mı, yoksa daha da iyileştirir mi ona bakar. ‘Bu siyasetçi gelirse düzen bozulur’ dediği anda, güven endeksi eksiye doğru geriler.
5. Beni anlıyor mu?
İnsan anlaşılmak ister. Karşısındaki kişide kendinden bir şeyler görmek ister. Seçmen siyasetçiyle aynı dili konuşmak, aynı cümleleri kurmak ister. O zaman bir yakınlık oluşur, bir ünsiyet meydana gelir.
Kendisini, sorunlarını, beklentilerini anlayan birini gördüğünde, “işte halk adamı” der. Yani kendisinin adamı. Ve güven endeksi yükselir.
Tüm bu parametrelerin toplamından bir güven endeksi oluşur. Seçmen güvendiği bir siyasetçiyi kolay kolay bırakmaz.
GÜVEN ENDEKSİ NASIL DÜŞER?
Türkiye’de seçmenlerin şaşırtıcı bir analiz yeteneği ve değerlendirme biçimi vardır. Politik zekası oldukça yüksek olan seçmenin, sanıldığı gibi duygusal değil, son derece rasyonel ve pragmatist bir değerlendirme şekli vardır.
Seçmen, fayda-zarar dengesini kendi düzenini merkeze alarak analiz eder.
Yukarıda saydığım parametrelere uyan bir siyasetçinin güven endeksi yüksek ise, onunla bir anlaşma yapar: “Ben sana oy vereceğim sen de vaatlerini yerine getir” der. Bu basit matematiksel kural, aynı zamanda temel sözleşmedir.
Endeksin düşmesi şu durumlarda olur:
1. Bir siyasetçi başarı hikayesi yazamıyorsa
2. Dürüstlüğü sorgulanıyorsa
3. Düzeni bozma emareleri göstermişse
4. Artık seçmeni anlamıyorsa ve aynı dili konuşmuyorlarsa
O siyasetçinin güven endeksi düşer ve seçmen bir daha oy vermez ona.
TÜRKİYE’DE KİMİN GÜVEN ENDEKSİ YÜKSEK?
Eminim birçok okurum benden siyasetçi ve parti ismi vermemi, yazıyı örneklendirmemi bekliyordur. Bunu yapmayacağım. İsimler üzerinden tartıştığımızda konunun özünü kaçırıyoruz.
Ancak oy verilecek siyasetçi ve partileri yukarıda saydığım parametrelere göre değerlendirebilirsiniz.
Her bir maddeye 10 üzerinden not verin. Mesela 1. Maddedeki, “başarı hikayesi var mı?” sorusuna “evet var” diyorsanız ve iyi bir başarı hikayesi olduğunu düşünüyorsanız 10 puan verin.
Tüm puanları toplayıp beşe bölün. Çıkan sonuç, 6 ve üzeriyse o siyasetçinin güven endeksi iyi demektir. Ne kadar yüksekse, seçmen o kadar güven duyuyor demektir ve ona oy verecektir.
Seçmen bir kere güvendiği siyasetçiyi kolay kolay terk etmez. Terk ettiği siyasetçiye de bir daha çok zor güvenir.
