Güvenli havalimanı güvenli havayolu!

Marmaris’te oteller ve yerleşim yerlerine yakın ormanlık alanda çıkan yangın, uçak olmadığı için helikopterle kontrol altına alınmaya çalışılıyor. Orman Bakanlığı 5 uçak için ihaleye çıkmış, ancak Rusya Acil Durum Bakanlığı bünyesinden 3 adet Beriev Be-200 model yangın uçağı bulunabilmişti. Bu uçakların da 1 Haziran’da gelmesi bekleniyordu, ancak henüz gelebilmiş değiller.

Geçen hafta Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Rusya Devlet Başkanı Putin ile yaptığı görüşmede yangın söndürme uçaklarının da gündeme geldiği, Rusya’nın önümüzdeki günlerde uçakları gönderebileceği belirtiliyor.

Marmaris’te orman yangını sebebiyle tekrar gündeme gelen Türkiye’nin orman yangınlarıyla mücadele yöntemi haklı olarak sorgulanıyor. Çünkü Türk Hava Kurumu’nda (THK) 5 adet Canadair CL 215 model yangın söndürme uçağı olmasına rağmen Orman Bakanlığı bu uçakları ne hikmetse kullanmak istemiyor, yerine döviz cinsinden yüksek bedeller ödemesine rağmen de başka uçakları koyacak çözümü de üretemiyor. İhale yöntemiyle kısa süreli kiralama şeklinde temin edilmeye çalışılan helikopter ve uçaklar ise çok yüksek maliyetlerle görev yapıyor.

Muğla Orman Bölge Müdürlüğü bünyesindeki 4 helikopterin yanı sıra çevre illerden gelen 6 helikopter, arazözler, dozerler, su tankerleri ve çok sayıda orman işçisiyle müdahale edilen Marmaris’teki yangın sebebiyle konuyu yeniden araştırdığımda ilginç bir durumla karşılaştım.

Şu an Türkiye’de orman yangınlarına müdahale edecek yangın söndürme uçağı yok. İhale yöntemiyle temin edilen mevcut helikopterler ise yeterli değil. Bu sebeple Orman Bakanlığı kısa süre önce yeniden ihaleye çıkarak 3 adet ilave helikopter temin etme yoluna gitti. Bordo Mimarlık, Temmuz-Ekim dönemi için yaklaşık 20 milyon dolar bedelle 10 ton su kapasiteli 1 adet Mi-26 helikopter, THK da Afganistan’da görev süresi dolan 2 adet Boeing Chinook helikopterlerini Temmuz-Ekim dönemlerinde orman yangınlarına müdahale için kullanacak.

Marmaris’teki yangını söndürme çalışmaları sırasında bir Orman Genel Müdürlüğü personelimiz hayatını kaybettiği için konu daha da ehemmiyet kazanmış durumda. Yakınlarına baş sağlığı diliyor, bu konuya yetkililerimizin elimizdeki imkanları dikkate alarak ehemmiyet vermelerini umuyorum.

Yıllardır tekrarlan ihalelerle, kısa süre kiralama yöntemleriyle orman yangınlarına başarılı müdahale olmuyor. TUSAŞ’ın yakın zamanda görev hazır olacak Gökbey modeliyle kendi yangın söndürme helikopter filomuzu kurmak ve THK bünyesinde Türk tescilli CL-215 model yangın söndürme uçaklarını değerlendirmek ve başka modellerinde mülkiyeti bizde olacak şekilde yeni bir organizasyona gidilmesi şart. Bu konuyla da Orman Bakanlığı’nın değil AFAD’ın (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı) ilgilenmesinin daha doğru olacağına dikkat çekmek istiyorum.

Havacılık sektörü melez (hibrit) sistemli, elektrikle çalışan, az enerji harcayıp çok yolcu ve yük taşıma kabiliyetleri olan, kısa mesafelerde operasyon yapabilen yeni bölgesel uçak tanıştı.

Merkezi ABD Kuzey Virginya’da bulunan Electra Aero şirketi, kısa alanlara iniş kalkış yapabilecek ilk hibrit uçağını görücüye çıkardı. Tasarlanan yeni uçak havaalanlarına, büyük binaların çatılarına, otoparklara kısacası bir futbol sahasından daha kısa alanlarda operasyon yapabilecek. Yedi yolcu ve bir pilotu ile yaklaşık 805 km mesafe kat edebilen hibrit elektrikli uçak, 8 adet pervanesi ve 14,60 metre kanat açıklığıyla kısa mesafelerden kalkış ve iniş yapabilen (eSTOL) özelliğiyle öne çıkıyor.

Bu yeni model hibrit uçak tilt rotorlu, elektrikli ve dikey iniş kalkış yapabilen uçaklardan farklı olduğundan helikopterden daha çok bir uçak gibi uçuyor. Elektrikli uçakların öne çıkması sebebiyle tasarımcıları da daha az enerji harcayan, yolcu ve kargoya daha çok alan ayırmak gibi işlevleri nedeniyle eSTOL’a daha ehemmiyet veriyorlar. Yeni tasarım eSTOL uçak, kendine en yakın model olan dikey iniş kalkış yapan eVTOL tasarımlara göre çok daha az enerji kullanmasıyla da dikkat çekiyor.

Uçağın iniş kalkış operasyonlarını 108 km/saat hızın altında yapabilmesi, seyir hızının ise 720 km/saat seviyelerinde olması bu uçağa ilginin artacağı şeklinde yorumlanıyor. Electra’nın uçuş esnasında hibrit sistemiyle pillerini şart edebilmesi sebebiyle de uçuş aralarında ilave şart etme zamanına ihtiyaç duymuyor. Sekiz elektrikli motoru ve uçuş sırasında pilleri şarj eden bir de turbo jeneratörü bulunuyor.

Aurora Flight Sciences'ı kuran ve bu şirketi 2017’de Boeing’e satan John Langford tarafından kurulan Electra’nın 2026’da FAA tarafından sertifikalandırılması, 2027’de de ticari uçuşlarına başlaması hedefleniyor.