Rusların Türk Akımı'nda anlaşma yok!
Rusya ilginç bir şekilde ‘Türk Akımı’ projesini manipüle ediyor. Mesela, dün Rusya kaynaklı olarak medyada yer alan haberler şöyleydi: ‘Türkiye ve Rusya arasındaki anlaşmazlık çözüldü.’ Gazprom Başkan Yardımcısı Aleksandr Medvedev, Rus doğalgazını Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşıyacak Türk Akımı projesinin ilk ayağının (4 boru hattından Türkiye’ye gaz verecek tek boru hattının) inşasında Ankara ile anlaştıklarını açıkladı, ama ben Ankara’da ilgili makamlar nezdinde yaptığım araştırmada maalesef hiçbir gelişmenin olmadığını öğrendim. ‘Türk Akımı’ haziran ayında tıkandığı yerde aynen duruyor.
‘Rusların Türk Akımı tehlikede’ başlığıyla ilk haberi ben verdiğim için bu konuyu daha dikkatli takip ediyorum. Anlaşmanın olabilmesi için ilk önce Rusya’nın kontratlar gereği üzerinde mutabık kalınan 10.25 oranındaki doğalgaz indirimini Türkiye’ye vermesi gerekiyor. Henüz doğalgaz indirimi devreye girmediğine göre anlaşma da söz konusu değil.
Ayrıca Rusya tarafı ‘Türk Akımı’ projesiyle ilgili olarak tüm kontratları almadan da indirimi yürürlüğe koymaya yanaşmıyor. Bu durumda nasıl anlaşma sağlanmış anlayamadım. Hatta anlaşmadan ziyade, anlaşmazlığın boyutları daha da genişleyecek gibi görünüyor. Zira BOTAŞ, bu senenin başından itibaren kontratlar gereği zorunlu olarak uygulanması gereken 10.25 indirim devreye girmediği için tahkime gitmeye hazırlanıyor.
Rusya’dan gelen haberin detaylarına bakalım. Medvedev, Türkiye’nin Türk Akımı’nın 2, 3 ve 4’üncü hatlarından vaz geçmediğini, projenin Avrupa’nın talebine göre gelişeceğini Moskova’da düzenlediği basın toplantısında açıklamış. Medvedev, “Türkiye ile önce birinci hat, daha sonra da diğer hatların inşası konusunda anlaştık. Ankara’nın diğer hatlardan vaz geçtiği iddiaları doğru değil?” demiş.
Bu açıklamanın mantıken doğru gibi görünse de elde hiçbir somut anlaşma metni yok. Haziran öncesi sözlü müzakere ve anlaşmalar, yazılı hale getirilebilmiş değil. Hatta iki tarafın teknik heyetleri bu konuyu konuşmak için dahi bir araya gelebilmiş değil. Dolayısıyla Türkiye’ye doğalgaz taşıyacak 1. boru hattında bile somut anlaşma yok. Türkiye’den Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, BOTAŞ fiyat indirimi anlaşmasını imzalamadığı sürece müzakere masasına oturmayacağını Rusya’ya ilettiğinden bu yana da gelişme olmamış. Hasılı ortada bir anlaşma yok.
Gelişmeler olumlu gitmiş olsaydı, Rusya tarafı, ‘Türk Akımı’ projesinin ilk ayağı olan 1. boru hattının inşasına haziranda başlayacaktı. İki taraf çeşitli sebeplerden anlaşma sağlayamayınca, Rusya projenin ilerlememesine bir gerekçe olarak da Türkiye’de devam eden siyasi belirsizliği ekledi. Halbuki bu konunun siyasi belirsizlikle hiçbir ilgisi bulunmuyor. Dolayısıyla doğalgaz fiyatlarında pazarlıklar neticesi varılan indirimin, Rusya tarafından yürürlüğe sokulmaması şu an itibarıyla projenin önündeki en önemli engel.
Rusya’nın, ‘Türk Akımı’ ile Avrupa’ya uzanabilmesi için inşa edeceği 2., 3., 4. boru hatlarının önünde şu an itibarıyla çeşitli engeller söz konusu. Hızla yapıp hizmete sokma imkânı bulunan ve Türkiye’ye gaz sevkıyatı yapacağı 15.75 milyar metreküplük ilk hat ise indirim tartışmaları yüzünden gecikiyor. Halbuki Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Aralık 2014’te Türkiye’ye yaptığı ziyarette Güney Akımı’nın iptal olduğunu, Gazprom’un toplam 63 milyar metreküp kapasiteli olarak planladığı onun yerine ikame edeceği ‘Türk Akım’ı projesinde de Türkiye ile mutabakata varıldığını açıklamıştı. Demek ki konu ilk günlerde açıklandığı kadar üzerinde rahat anlaşılabilecek detaylara sahip değilmiş. İşin diğer boyutunda ise Rusya’nın Türkiye yerine Yunanistan’ı ‘Türk Akımı’nda merkez (HUB) yapma girişimleri var. Kısacası Rusya, ‘Türk Akımı’yla Türkiye’nin doğalgazda yeni bir değere, güce kavuşmasını istemiyor. Bizi koridor veya transit geçiş ülkesi olarak konumlandırıyor ve sadece Ukrayna üzerinden Türkiye’ye sattığı gazı garantiye almak istiyor.
