ABD'yi ancak bir savaş mı kurtarır?

GAZETE HABERTÜRK/ POLEMİK

GÜLİN YILDIRIMKAYA

gulinyildirimkaya@haberturk.com

Dünya bu makaleyi tartışıyor: Savaş ihtiyacı kaçınılmaz mı?

“ABD ekonomisi eşzamanlı üç kriz yaşadı. Ekonomik göstergeler gerçekleri yansıtmıyor, işsizlik oranı ve enflasyon sanıldığından çok daha yüksek. Teşvik paketlerinin dışında bankalara ABD gayri safi milli hasılasından daha büyük miktarda kaynak aktarıldı. Devletin borçları artarken krizden çıkmakta başarısız kalındı. ABD, Çin ve Rusya ile Ortadoğu’da enerji kaynakları üzerinde hâkimiyet mücadelesi veriyor ve onları etkisizleştirmeye çalışıyor. Onlarla karşı karşıya gelmemek için de Arap protestolarını paravan olarak kullanıyor. Ekonomik iyileşme umutları ortadan kalkınca, savaş ihtiyacı daha kaçınılmaz hale geldi” ABD Hazine Bakanlığı’nda müsteşarlık yapmış olan Paul Craig Roberts, Counterpunch’ta yer alan “Kıyamet’e giden yol” adlı makalesinde bu tespitlerini bir bir açarak sıralıyor, çarpıcı iddialarda bulunuyor. Roberts’a göre geçmişte her zaman savaşa yol açan oyun yeniden sahneleniyor. Roberts haklı mı? İşte farklı görüşler...

"ABD'nin tek çaresi savaş çıkarmak"

Gazi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Ünal

2008’de Amerika’da patlak veren krizin çıkışı olmadığına dair yaygın bir kanaat vardı zaten. Şimdi Avrupa’da derinleşiyor bu kriz, devlet borçlarından dolayı. Amerika’da da hiçbir düzelme yok. Bütün bunlarla ilgili 1929 krizinin gidişatıyla benzerlikler kurulabilir. 29’da başlayan kriz üç dalga halinde gelişmişti ve Amerikan borsalarında ve para piyasalarındaki bozulma II. Dünya Savaşı sonuna kadar düzelememişti. II. Dünya Savaşı’ndan sonra ABD tüm dünyayı kendine mecbur hale getirdiği için yeniden Amerika olabilmişti. Şimdi de Amerikan ekonomisini ayakta tutan Asya’dır. ABD merkez bankasındaki kâğıtları Çin, Hindistan vb. ülkeler satın alıp da devam ederlerse Amerikan ekonomisinin ayakta kalması mümkün. Aksi takdirde bildiğiniz gibi 2 trilyon dolar daha yükseltildi borçlanma tavanı. Amerika tasarruf etmeden, borçlanarak Putin’in dediği gibi “dünyanın asalağı” şeklinde ne kadar daha devam edebilir? Belki de bunun tek çaresi sağda solda savaş çıkarmaktır. Bu yönde işaretler artıyor. Bütün dünyayı ateşe attıktan sonra kimin kurtulup, kimin kurtulmayacağı belli olmaz. Ama Ortadoğu’ya yönelik çok ciddi bir baskı var. ABD, Ortadoğu’da Suriye’ye müdahalenin önünü açacak laflar etmeye başladı. Hakikaten o bölgede korkutucu gelişmeler var. Ama bu Amerikan azgınlığının da bir sonu olur. Amerikalılar insan haklarına aykırı şeyler yapıyorlar, inşallah bunun farkına varırlar.

Bahçeşehir Üniversitesi. Uls. İlş. Böl. Öğr. Üy. Prof. Dr. Hasan Köni

‘Analiz gerçekçi, ABD’nin kurtulması için silah satması lazım’

ABD’nin bu hale düşmesinin nedeni kendi içindeki savaş lobisidir. Bu savaş lobisinde hem Musevi lobisi hem de Pentagon. Yeni yükselen devletler arasında ABD’nin üstün olduğu tek bir alan var, o da savunma sanayii. Normal ekonomik ilişkileri içindeyken üretimlerini ülke dışında yapıyorlar, ucuz işçilik yüzünden. Ülke içinde üretim yaparak dışarı ihraç edip büyük paralar kazanmak mümkün değil. Dışarı göndermediği tek şey hassas teknolojiler. Bunları içeride yapıyor ve bu nedenle Roberts’ın analizini çok gerçekçi buluyorum. Ülke içinde, dışında olan her şeye “insancıl müdahale” diye bir hukuk tanımı çıkararak müdahale etmeye başlandı. Diğer ülkeleri getiriyorlar bu bölgelere, onlar “Silahımız yok” diyor, “E satın alın” diyor. Peki savaş kurtarır mı? Diğer ülkeler aşağı çekileceği için ABD yukarıda kalmış olur. Hegemonyası devam ettiği müddetçe kimse ABD dolarından da onlarla ekonomik ilişkiler kurmaktan da vazgeçemez.

Habertürk TV Dış İlişkiler Yorumcusu Selçuk Tepeli

‘Roberts muhakkak haklı çıkacak!’

ROBERTS'in ekonominin düzelmesi için "açıkça" savaşa ihtiyaç olduğunu söylediğine, yazısında rastlamadım. Üstelik Roberts tespitlerinin çoğunda, belki de hepsinde haklı; ama bu bir şey ifade etmiyor. Dünyada paylaşılamayan bir şey varsa zaten savaşla çözmek bir yöntem olarak hep vardı; yeni bir yöntem değil. Dolayısıyla Roberts muhakkak haklı çıkacak. ABD ve dünya açısından mesele, Roberts'ın çizdiği tablonun bile ötesinde bir ciddiyeti haiz. Savaşla çözülebilecek bir mesele de değil artık. Refah devletinin yıkıntılarında yükselen Reaganizm ve vergisiz, kontrolsüz piyasa düzeni çöktü. Amerikan markasını parlatan demokrasiyi yayma misyonu da çöktü. Amerikan rüyasında, hayallerin borçla finansmanında da denizin sonuna gelindi. Artık yeni bir küresel vizyonu ve uluslararası güven ortamını tartışmak gerekiyor.

"Savaş çıkarsa daha da batağa saplanırlar"

İstanbul Kültür Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Doç. Dr. Mensur Akgün

BANA kalırsa tam tersi. Ben ekonomist olarak değil, siyaset bilimci olarak yorumluyorum. Maliyetleri kısmaya çalışıyorlar ama eğer savaş olursa savaş giderlerini hangi yöntemle karşılayacaklar? Nereden kısacaklar maliyeti? Ben de bu makaleye benzer şeyler okudum, 2. Dünya Savaşı’ndan örnekler veriliyor, harcamaların keynezyen şekilde artmasıyla ancak ekonominin yoluna girebileceğini söyleyen insanlar var ama şu an itibarıyla gördüğümüz manzara hiç de bunu doğrular nitelikte değil. Her yaptıkları müdahale neticesinde daha çok borçlanıp daha çok batağa saplanıyorlar, bence bu analiz gerçekçi değil.

Galatasaray Üni. Uluslararası İlş. Böl. Başkanı Prof. Dr. Beril Dedeoğlu

‘Savaş yapınca ekonomi düzelmez, ABD zaten savaş halinde!’

SAVAŞ yapınca ekonominin düzeleceğine dair bir sinyal yok ama genelde ekonomik daralma dönemlerinde büyük savaşların çıktığını biliyoruz. Yalnız Roberts’ın “savaş ihtiyacı kaçınılmaz” öngörüsü şu açıdan doğru olmayabilir: ABD halihazırda zaten savaş halinde. Hiç savaş olmasa bu analiz oldukça tartışmaya açık hale gelebilir fakat şu an ABD’nin durumu şöyle: Düdüklü tencere düşünün, kapağının duvara yapışmasına engel olacak bir konjonktür söz konusu şu an çünkü buhar zaten ara ara dışarıya veriliyor. Bir de savaşı sürdürecek bir ekonomi yok şu an. Herhalde büyük ölçüde, Obama karşısında pozisyon almış olmakla ilgili bir açıklama bu. Piyasayı şöyle yapalım düzenleyelim diyenlerin karşısında savunma sanayiini geliştirelim, parayı oradan kazanalım diyenler var. Dolayısıyla bu çıkış, biraz Cumhuriyetçi bir kafanın ekonomi modeline uygun bir çıkış.