Nasıl bir çocuk yetiştirmek istersiniz?

BYRON Norton, "Sizin ebeveynlik tarzınız en az beş nesli etkiliyor. Çocuğunuza davranırken torununuzun torununun çocuğunun bu davranıştan etkileneceğini düşünün" dediğinde omuzlarımın ağırlaştığını hissettim... (Anne baba olmak nasıl da büyük bir sorumluluk.) Byron Norton oyun terapisi uzmanı ve aile danışmanı... Ben ve anne babalığı bir okul olarak gören, bu konuda sürekli yeni bir şeyler öğrenmek isteyen bir grup insan Psikolojiistanbul'un düzenlediği "Çocuğunuzla İletişim" adlı seminerdeydik...

*

Sadece yanlış bir şey yapıldığında ya da kriz anlarındaki davranışlarımız değil ebeveynlikten anlamamız gereken; çocuklarla yaşadığımız her an, her etkileşim bunun aynası. Norton diyor ki: "Çocuğunuzla nereye gitmek istediğinize karar verin. Eğer bir felsefeniz, bir hedefiniz olmazsa otomatik pilotta gidersiniz ve anne babalarınızın aynısı olursunuz."

*

"Çocuğunuzun nasıl bir insan olmasını istediğinizi düşünün" diye öğütledi Norton... 1- Mutlu, 2- Empati kurabilen, 3- Kendi ayakları üzerinde durabilen, 4- Yaratıcı, 5- Sevgi dolu bir çocuk diye düşündüm ben Uzay için... (Aslında listemde 20 sıfat daha var ama alıştırma için 5 tane yeterliydi...)

Çocuğun hayattaki her anının bir öğrenme deneyimi olduğunu söyleyen Norton, dilediğimiz özelliklere sahip bir çocuk yetiştirebilmek için iki yol gösterdi. Birisi modelleme (Kendin öyle ol ki sürekli seni taklit eden çocuğun da öyle olmayı öğrensin), bir diğeri de empoze etme (Bu benim yakıştırdığım laf). Bu da şu demek: Nasıl biri olmasını istiyorsan ona öyleymiş gibi davran; bu çeşit davranışları pekiştir... Onlara potansiyellerini hatırlatın ve yönergeler verin...

Yazınca biraz karışık olduysa da aslında çok basit: "Ben senin arkadaşlarınla olan ilişkini çok beğeniyorum, ne kadar sevgi dolusun" gibi...

ANNE-BEBEK BİRLİKTELİĞİNİN ÖNEMİ

Çocukların en önemli öğrenme yolunun insan ilişkilerinden geçtiğinden bahsetti... Özellikle de anneyle ilişkisinin hayatiyetinden. Çocuk yaşamının ilk 18 ayında anneden bir gün içinde 50-75 kere ilgi istiyor... Anne de ona cevap veriyor. Bu etkileşim çocuğa parasempatik sinir sistemini düzenlemeyi öğretiyor... Yani bu şu demek: Bir şeyden rahatsız olan bebek annesini çağırıyor, anne eğer bu çağrıya doğru zamanda yanıt verirse çocuk sakinleşiyor... Sinirlendiğinde, kızdığında, üzüldüğünde, aşırı uyarıldığında sakinleşmeyi, dünyaya güvenmeyi, kendini iyi hissetmeyi annesinden öğreniyor.

*

Anne ile çocuğun ilişkisinden doğan bu düzenleme becerisi hayat boyu sürecek bir savunma kalkanı aslında... Uzun ve sağlıklı bir hayat yaşayabilmek için gerekli olan yegâne kaynak... Bu ilişki çocuğa hayatta karşılaşacağı travmalarla nasıl başa çıkacağını öğretiyor, kendini ifade edebilen, hayata güvenen, depresyona daha az meyilli bir insan olmasını sağlıyor...

*

Yaşamın ilk 18 ayında anne ile bebek ortalama 25 bin kere parasempatik sisteme ince ayar yapıyorlar. Eğer bebek bir şeyden rahatsız olduğunda annesinden geri bildirim alamazsa rahatsızlığı artıyor (ajitasyon), ardından da agresyona dönüşüyor. Bunun sonucunda hem kendisiyle hem de tüm dünyayla kavgalı bir insan yetişiyor...

SEMİNERDEN NOTLAR

■ İlk 18 ayda çocuğunuzla ne kadar çok sözlü iletişim kurarsanız o kadar iyi... Konuşmak, bir yetişkin romanı ya da ansiklopedi okumak bile olabilir... Seslerin değişik kombinasyonlarını duymak sol beyni uyararak okul çağı başarısına zemin hazırlıyor.

■ Çocukların 3 ebeveyni vardır. Anne, baba ve o ikisinin arasındaki ilişki... İlk ikisine çocuk müdahale edebilse de üçüncüsü için hiçbir şey yapamaz... Ona da özen göstermek gerekir.

■ "Çocuğu olumlu sözlerle desteklemenin onu şımartacağından korkmayın; hayatta yeterince yıkıcı geri bildirim var" diye ekledi Byron! Altı çizilesi bir cümle.

■ Söylediğim gibi çocuk yetiştirmek büyük sorumluluk. Neyse ki "Mükemmel olamadım" diye depresyona girmeye gerek yok, burası mükemmel bir dünya değil nihayetinde...