Rus muhalif isimlerin gizemli ölümleri: Listede kimler vardı?
Rusya Devlet Başkanı Putin'in 'ihanet' röportajı son günlerde en çok konuşulan videolar arasında yer alıyor. Aynı şekilde Rus muhalif isimlerin gizemli ölümleri de... Peki o isimler kimlerdi?
- 1
Wagner lideri Prigojin başlangıçta başarısız ayaklanmasının ardından hayatta kalsa da birçok kişi onun geleceğine dair şüphelerini dile getirmişti. Kazada Kremlin'in veya Rus güvenlik servislerinin parmağı olduğuna işaret eden hiçbir kanıt sunulmadı. Kazanın nedeni bilinmiyor ve Rus yetkililer cezai soruşturma başlattı.
- 2
Ancak CNN International'a göre Rus lidere muhalifliği ile bilinen bazı isimlerin ölümü oldukça gizemli...
İşte pencerelerden kazara düşmelerden zehirlenmelere Rus muhalifler...
- 3
Boris Nemtsov
1990'ların sonunda Başkan Boris Yeltsin döneminde başbakan yardımcısı olan Kremlin eleştirmeni Boris Nemtsov, Şubat 2015'te kız arkadaşıyla Moskova'nın merkezinde yürürken vurularak öldürüldü.
Liberal bir muhalefet grubu olan Rusya Cumhuriyetçi Partisi/Halkın Özgürlüğü Partisi'nin üst düzey yetkililerinden biri olan Nemtsov, Putin hükümeti aleyhinde konuştuğu için birçok kez tutuklanmıştı.
-
- 4
Ölümünden sadece birkaç saat önce Newsweek dergisine verdiği röportajda Nemtsov, Rusya'nın Putin'in liderliği altında 'boğulduğunu' ve hızla faşist bir devlete dönüştüğünü söylemişti. Nemtsov "Eşsiz potansiyele sahip bir ülke, Vladimir Putin'in politikası nedeniyle batıyor" demişti.
Nemtsov'un ölümü, Rusya'nın başkentinde muhalif bir mitinge liderlik etmesinden iki gün önce gerçekleşti. Cinayeti Kremlin'in görüş alanı içinde gerçekleşti.
2017 yılında beş Çeçen erkek Nemtsov'un ölümü nedeniyle uzun hapis cezaları aldı. Ancak birçok Nemtsov destekçisi Putin'in yönetiminin olaya karıştığından şüpheleniyordu.
- 5
Boris Berezovsky
Boris Berezovsky bir zamanlar Kremlin'le arası bozulan ve İngiltere'ye kaçan güçlü bir Rus iş insanıydı.
Servetini Sovyetler Birliği'nin çöküşünün ardından biriktirmiş, daha kazançlı girişimler için Moskova'da matematik profesörü ve sistem analisti olarak yaptığı kariyerini bırakmıştı. Servetinin büyük bir kısmı lüks araba satışından gelirken, Rus medyasına yatırım yaptığında serveti ve siyasi nüfuzu hızla arttı.
- 6
Hükümetinin desteğini kaybettikten sonra İngiltere'ye yerleşti ve burada Putin'e karşı mesajlarda bulundu. Hatta Rusya Devlet Başkanı'nı devirmek için darbe çağrısında bile bulundu.
Berezovsky, 2007 yılında bir Rus mahkemesi tarafından dolandırıcılık ve vergi kaçakçılığından suçlu bulundu. Berezovsky Rusya'yı kendisine suikast düzenlemeye çalışmakla da suçladı.
-
- 7
Berezovsky, 2013 yılında İngiltere'deki evinin banyo zemininde boynuna ilmik geçirilmiş halde ölü bulundu. İngiliz polisi o sırada herhangi bir boğuşma belirtisi olmadığını söyledi ve oligarkın kendi canına kıydığını öne sürdü.
- 8
Alexander Perepilichnyy
Alexander Perepilichnyy, Rus yetkililerine karşı vergi dolandırıcılığı iddialarını savunan bir isimdi. 2012 yılında 44 yaşındayken Londra'nın güneybatısındaki Surrey'deki evinin yakınlarında koşu yaparken aniden öldü.
- 9
İlk olarak doğal sebeplerden öldüğü belirtildi. Ancak 2015 yılında bitki toksikoloji uzmanları adli tabip mahkemesine Perepilichnyy'nin midesinde nadir bir bitki zehiri olan gelsemiumun izlerinin bulunduğunu söyledi. 2 yıl sonra ise, ölümünden kısa bir süre önce yediği popüler bir Rus yemeği olan kuzukulağı çorbasına zehir karıştırılmış olabileceği yönünde iddialar ortaya atıldı.
Ancak polis daha sonra onun zehirlendiğine dair hiçbir kanıt bulamadığını söyledi. Öldüğü sırada Perepilichnyy, Rusya'nın milyonlarca dolarlık kara para aklama operasyonunu ortaya çıkaracak bir davaya yardım ediyordu.
-
- 10
Sergei Magnitsky
Rus avukat Sergei Magnitsky 2009 yılında bir Rus hapishanesinde öldü.
Magnitsky ABD doğumlu finansçı Bill Browder tarafından yönetilen bir yatırım şirketi olan Hermitage Capital için çalıştı ve 230 milyon dolarlık bir vergi yolsuzluğunun ortaya çıkarılmasına, Rus hükümet yetkililerinin bu işin içinde olduğuna ve daha sonra örtbas edilmesine yardımcı olduğuna dair kanıtların ortaya çıkmasına yardımcı oldu.
Magnitsky, bu açıklamaları 2008'de kamuoyuna açıkladıktan kısa bir süre sonra, ayrı vergi kaçakçılığı suçlamalarıyla tutuklandı. Bir yıl sonra, duruşma öncesi tutukluyken öldü. Ailesi, hayati önem taşıyan tıbbi bakımın engellendiğini söylerken, raporda öldüğü gün dövüldüğüne dair kanıtlar bulunduğu belirtildi. Rus hükümeti ise her zaman Magnitsky'nin kalp yetmezliğinden öldüğünü ileri sürdü.
- 11
ABD'de Browder, adalet için kamuya açık bir kampanya başlattı ve Kongre'ye, Rusya'da Magnitsky'nin ölümü ve diğer insan hakları ihlallerine karıştığından şüphelenilen kişilere yaptırım uygulayan bir yasa çıkarmaya çağrıda bulundu. Magnitsky Yasası 2012 yılında milletvekilleri tarafından kabul edildi.
Magnitsky Yasası'nın kabul edilmesinden iki hafta sonra Moskova, açık bir misilleme olarak Amerikalıların Rus çocuklarını evlat edinmesini yasakladı. Her iki tedbir de halen yürürlükte.
- 12
Alexander Litvinenko
Kremlin eleştirmeni olan eski Rus ajanı olan Alexander Litvinenko, 2006 yılında Londra'daki bir otel barında yeşil çayına radyoaktif polonyum-210 katan iki Rus ajan tarafından zehirlendi.
Zehirlenmesini takip eden haftalarda yavaş ve acılı bir şekilde ölen Litvinenko, başına gelenlerden her zaman Putin ve Kremlin'in sorumlu olduğunu ileri sürdü.
Litvinenko ölüm döşeğindeki bir beyanında, "Bir adamı susturmayı başarabilirsiniz, ancak Sayın Putin, dünyanın dört bir yanından gelen protestoların uğultusu hayatınızın geri kalanında kulaklarınızda yankılanacaktır" dedi.
-
- 13
Hakim Robert Owen liderliğindeki soruşturmada, Putin'in eski casusun öldürülmesini 'büyük ihtimalle onayladığı' belirtildi. Kremlin suçlamayı her zaman reddetti ve zehirlenmeyle suçlanan iki ajanın İngiltere'ye iade edilmesini reddetti.
Litvinenko, Rusya'nın istihbarat teşkilatı KGB'nin halefi olan FSB için çalışıyordu. Organize suçlarla mücadelede uzmanlaştı ve Sovyetler Birliği'nin çöküşünden sonra teşkilattaki son işi, yolsuzlukla mücadele departmanının başına geçmekti.
FSB'den ayrıldıktan sonra Litvinenko, eski kurumunu 1999'da Rusya'da yüzlerce kişinin ölümüne yol açan ve o yıl Rusya'nın Çeçenistan'ı işgal etmesine yol açan bir dizi apartman bombalama olayını düzenlemekle suçladı.
Dul eşi Marina Litvinenko'ya göre, 2000 yılında ihbarcı olarak İngiltere'ye gittikten sonra Britanya'nın güvenlik servislerinde çalışmaya başlamıştı.
- 14
Anna Politkovskaya
Rusya'nın Çeçenistan'daki savaşını sesli bir şekilde eleştiren Anna Politkovskaya, Ekim 2006'da Moskova'daki dairesinin girişinde vurularak öldürüldü. 2014'te Moskova mahkemesi cinayetten dolayı 5 kişiyi hapse mahkûm etti.
New York merkezli Gazetecileri Koruma Komitesi, Çeçenistan'daki insan hakları ihlallerini kayıt altına alan çalışmasının Politkovskaya'ya yönelik tehditlere yol açtığını ve Rus yetkilileri kızdırdığını söyledi.
- 15
Ölümünden kısa bir süre sonra Putin, Kremlin'in onun öldürülmesiyle herhangi bir ilgisi olduğunu reddetti ve Politkovskaya'nın "ölümünün başlı başına hem Rusya hem de Çeçen Cumhuriyeti'ndeki mevcut yetkililere onun faaliyetlerinden daha fazla zarar verdiğini" söyledi.
-
- 16
Gennady Lopyrev
Putin'in Karadeniz'deki konutunun inşaatı hakkında bilgisi olduğu iddia edilen General Gennady Lopyrev, 2017 yılında rüşvet suçundan hüküm giymişti ve 9 yıl 8 aylık hapis cezasını çekiyordu.
RIA Novosti'ye göre, yakın zamanda gözaltındayken aniden hastalandı ve ardından 16 Ağustos'ta hastanede öldü. Lopyrev her zaman tüm suçlamalara karşı masum olduğunu savunmuştu.
Washington merkezli düşünce kuruluşu Savaş Araştırmaları Enstitüsü, Lopyrev'in ölümünü şüpheli olarak nitelendirdi.
- 17
Pyotr Kucherenko
Bakanlığa göre, Mayıs ayında Rusya Bilim ve Yüksek Öğretim Bakan Yardımcısı 46 yaşındaki Pyotr Kucherenko Küba gezisinden dönerken öldü.
Geçen yıl en az 13 yüksek profilli Rus iş adamının intihar sonucu ya da gizemli nedenlerle öldüğü bildirilirken bunlardan altısı Rusya'nın en büyük iki enerji şirketi Gazprom ve Lukoil ile bağlantılıydı. İkincisi, geçen yıl Rusya'nın Ukrayna'daki savaşını kınayarak ve çatışmanın sona ermesi çağrısında bulunarak bir tavır almıştı.
- 18
Pavel Antov
Hindistan polisine göre, Rus milletvekili olan Pavel Antov Aralık ayında Hindistan'da otelinin üçüncü katından düştükten sonra öldü. Polise göre, arkadaşı ve seyahat arkadaşı Vladimir Budanov da iki gün önce Antov'un 65. doğum gününde kalp krizinden öldü. Polis, Budanov'un 61 yaşında olduğunu ve önceden kalp rahatsızlığı bulunduğunu belirterek, Antov'un ölümünün intihar olduğuna inandıklarını da sözlerine ekledi.
-
- 19
Alexander Buzakov
Reuters haber ajansının bildirdiğine göre, nükleer olmayan denizaltıların yapımında uzmanlaşmış büyük bir Rus tersanesinin başkanı Alexander Buzakov, yetkililer tarafından herhangi bir ölüm nedeni belirtilmeden Aralık ayında aniden öldü.
- 20
Anatoly Gerashchenko
Enstitüden yapılan açıklamaya göre, Moskova Havacılık Enstitüsü'nün eski rektörü Anatoly Gerashchenko, Eylül ayında belirsiz bir kazada hayatını kaybetti.
- 21
Ravil Maganov
TASS'a göre Lukoil başkanı Ravil Maganov da geçtiğimiz Eylül ayında Moskova'daki bir hastanenin penceresinden düşerek hayatını kaybetti.
-
- 22
Lukoil'den yapılan ilk açıklamada Maganov'un ağır bir hastalığın ardından vefat ettiği söylendi.
- 23
HAYATTA AMA HAPİSTE
Alexey Navalny
Kremlin'e muhalif Rus muhalefet lideri ve avukat Alexey Navalny, Putin'in Rusya'sında muhaliflerin en belirgin sesi olarak öne çıktı.
Yıllar boyunca kitlesel sokak protestoları düzenledi. 2008 yılında Rus şirketlerdeki yolsuzluk iddiaları hakkında blog yazmaya başladığında öne plana çıktı. 2011 yılında parlamento seçimlerinde yolsuzluk iddiaları üzerine kitlesel protestoların liderlerinden biri oldu.
- 24
Navalny yıllar boyunca birçok kez tutuklandı.
2019 yılında akut alerjik reaksiyon nedeniyle hastaneye kaldırıldıktan sonra polis nezaretindeyken zehirlendiği belirtildi. Tedavi için uçakla bir Alman hastanesine götürüldü.
Kremlin defalarca herhangi bir müdahaleyi reddetti; hatta Putin o yılın Aralık ayında, Rus güvenlik servislerinin Navalny'yi öldürmek isteselerdi işi bitireceklerini bile söyledi.
-
- 25
CNN-Bellingcat soruşturması, Rusya federal güvenlik teşkilatının zehirlenme planına dahil olduğunu ortaya çıkardı.
Navalny hakkındaki davalara rağmen, tedavisi bittikten sonra Almanya'da kalmadı ve Rusya'ya döndü. Ocak 2021'de Rusya'ya döndüğünde tekrar hapse atıldı ve o günden beri hapiste.
- 26
Mikhail Khodorkovsky
Hapishanede yatan bir diğer kişi de Mikhail Khodorkovsky'ydi.
- 27
2013 yılında Putin'in vergi kaçakçılığı ve dolandırıcılıktan suçlu bulunan eski petrol patronunu af eden bir kararnameyi imzalamasının ardından serbest bırakılmıştı.
-
- 28
Sergei Skripal
Eski Rus casus Sergei Skripal, 2010 yılında ABD ile Rusya arasında yapılan yüksek profilli casus takasının ardından İngiltere'ye sığınma hakkı verilmeden önce Rusya'da İngiltere adına casusluk yapmaktan suçlu bulunmuştu.
- 29
2018 yılında kendisi ve kızı Yulia, İngiltere'nin güneyindeki evlerinin yakınında Novichok'a maruz kaldıktan sonra uzun süre yaşam mücadelesi verdi.
Hastanede uzun bir süre kaldıktan sonra hayatta kaldılar. Kızı Yulia, sonraki haftalarda rehabilitasyonlarının yavaş ve son derece acı verici olduğunu açıkladı.
* Haberin görselleri Associated Press, Reuters, Moskova Havacılık Enstitüsü, Diana Gurtskaya'nın Facebook hesabından servis edilmiştir.
