Kulaklarınız buna dayanabilir miydi? Bu zamana kadar kaydedilen "en yüksek ses" bakın neymiş!
Bir ses düşünün; kulak zarlarını yırtıyor, şehirleri aşıyor ve dünyanın çevresini defalarca dolaşıyor… Tarih boyunca kaydedilen en yüksek ses, yalnızca insan kulağının değil, bilimin de sınırlarını zorladı. Peki bu ses nereden geldi, ne kadar yüksekti ve bugün bildiklerimiz ne?
- 1
Konserler, uçak motorları ya da patlayan havai fişekler size çok gürültülü geliyorsa, bu haberi okuduktan sonra fikriniz değişebilir. Çünkü tarihte kayda geçen öyle bir ses var ki, binlerce kilometre öteden bile duyuldu. Dünyanın en yüksek sesi olarak kabul edilen bu olayın perde arkasını sizin için derledik!
- 2
TARİHTE DUYULAN EN YÜKSEK SES NASIL TANIMLANIYOR?
“Dünyanın en yüksek sesi” sorusunun yanıtı, aslında neyi ses olarak kabul ettiğimize bağlı. Günlük hayatta duyduğumuz konserler, havai fişekler ya da stadyum kalabalıkları yüksek desibel seviyelerine ulaşabiliyor.
- 3
Ancak bilimsel açıdan bakıldığında, bu seslerin hiçbiri tarihsel ölçekte kaydedilen en güçlü akustik olaylarla kıyaslanamıyor.
-
- 4
KRAKATAU PATLAMASI: SESİN SINIRLARINI AŞAN AN
1883 yılında Endonezya’daki Krakatau Yanardağı’nın patlaması, bugüne kadar kayda geçen en yüksek ses olarak kabul ediliyor. Patlama o kadar güçlüydü ki, yaklaşık 3 bin kilometre uzaklıktaki bölgelerde bile duyuldu.
- 5
Dönemin denizcileri, 60 kilometre mesafede kulak zarlarının yırtıldığını rapor etti. Modern hesaplamalara göre patlamanın merkezindeki ses seviyesi yaklaşık 310 desibele ulaştı.
- 6
DESİBEL ÖLÇEĞİ VE İNSAN KULAĞI
İnsan kulağı için dayanılabilir üst sınır yaklaşık 140 desibel olarak kabul ediliyor. 85 desibele birkaç saat maruz kalmak bile kalıcı işitme kaybına yol açabiliyor.
-
- 7
Karşılaştırmak gerekirse; bir elektrik süpürgesi yaklaşık 75 desibel, motorlu testere 110 desibel, bir jet motoru ise 140 desibel civarında ses çıkarıyor. Krakatau’nun yarattığı değerler ise, klasik “ses” tanımının bile ötesine geçiyor.
- 8
SES DALGASINDAN ŞOK DALGASINA
Bilim insanlarına göre 194 desibel sonrası artık ses dalgalarından değil, şok dalgalarından söz ediliyor. Krakatau patlamasında oluşan bu basınç dalgası, dünyanın çevresini tam yedi kez dolaştı.
- 9
Ancak uzmanlar, patlamanın merkezindeki gerçek ses seviyesinin tam olarak ölçülemediğini ve hesaplamaların varsayımlara dayandığını vurguluyor.
-
- 10
MODERN ÇAĞIN EN YÜKSEK SESİ: TONGA PATLAMASI
Bilimsel ölçümlerin yaygınlaştığı modern çağda ise zirve, 2022’deki Hunga Tonga-Hunga Haʻapai Yanardağı patlamasına ait.
- 11
Bu patlama, küresel sensörler tarafından kaydedildi ve ses dalgaları binlerce kilometre öteden duyuldu. Uzmanlara göre bu olay, ölçüm açısından tarihin en net şekilde kaydedilmiş en yüksek seslerinden biri.
Kaynak: Live Science, Brittanica, Audiology
