AB'de gündem 'savaş tazminatı': Ukrayna, Rusya'nın dondurulmuş fonu olmadan hayatta kalabilir mi?
Avrupa Birliği, dondurulmuş Rusya devlet varlıklarından elde edilen gelirlerin, Ukrayna'nın mali ihtiyaçlarını desteklemek için kullanılmasını planlıyor. "Savaş tazminatı kredisi" olarak adlandırılan bu transferin önündeki tek engel ise paranın büyük kısmının bulunduğu Belçika'nın, Rusya'nın açacağı uluslararası davada mahkum olması durumunda finansal yükün tüm AB ülkeleri tarafından paylaşılmasını istemesi. Kiev'in iki yıllık ihtiyacı yaklaşık 135 milyar dolar. Rusya'nın dondurulan varlıkları ise 230 milyar dolar.
Avrupa Birliği liderleri, çoğunluğu Belçika'da tutulan dondurulmuş Rusya devlet tahvillerinden elde edilen gelirlerin, Ukrayna'nın önümüzdeki yıllardaki mali ihtiyaçlarını desteklemek için kullanılmasına yönelik önerileri görüşüyor ve bu, "savaş tazminatı kredisi" olarak adlandırılıyor.
Hala çözülmesi gereken ana sorun, Rusya'nın Belçika'yı veya bu varlıkların tutulduğu Belçika merkezi menkul kıymet deposu Euroclear'ı dava etmesi durumunda, 27 ülkeden oluşan Avrupa Birliği'nin finansal riskleri paylaşması yönündeki Belçika'nın talebi.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodymyr Zelenskiy, bu hafta Avrupa'da dondurulmuş varlıkların tahsisi konusunda fikir birliği çağrısında bulunarak, Ukrayna'nın finansal zorluklarla karşı karşıya olduğunu ve bu finansman olmadan "ekonomik olarak güçlü kalamayacağını" söyledi.
Ukrayna'nın ne kadar paraya ihtiyacı var?
Uluslararası Para Fonu (IMF), Ukrayna'nın 2026 ve 2027 yılları için yaklaşık 135 milyar avroya ihtiyaç duyacağını tahmin ediyor. Sadece gelecek yıl için Ukrayna devlet bütçesi, yaklaşık 70 milyar dolar gelir karşısında toplam 112 milyar dolar harcama planlıyor.
Bütçe açığı gayri safi yurtiçi hasılanın %18,5'i olarak öngörülüyor.
Maliye Bakanı Serhiy Marchenko, ülkenin 2026 yılında 45 milyar dolardan fazla dış finansmana ihtiyaç duyacağını söyledi. Parlamento bütçe komitesi başkanı Roksolana Pidlasa, hükümetin 2026 bütçe açığını kapatabilmek için hala 18-20 milyar dolarlık dış finansman sağlaması gerektiğini ifade ediyor.
Ukrayna ve Rusya arasında yakın zamanda bir barış anlaşması imzalanması öngörülmüyor ve Ukrayna, 2026 yılında savunma harcamalarını finanse etmek için devlet gelirlerinin büyük bir kısmını (gayri safi yurtiçi hasılanın yaklaşık yüzde 27,2'si) harcamayı planlıyor.
Rusya güçleriyle olan cephe hattı doğu ve güneyde 1.200 km'den fazla uzanıyor ve Ukrayna'nın savunma güçlerinde yaklaşık 1 milyon kişi bulunuyor. Yetkililer, silah ve mühimmat talebinin artmaya devam ettiğini ve Rus güçleriyle savaşmanın günlük maliyetinin bir yıl önceki 140 milyon dolara kıyasla 2025 yılında 172 milyon dolar olacağını tahmin ettiklerini söyledi.
Ukrayna, savunma yardımının yanı sıra sosyal ve insani yardım harcamalarını finanse edebilmek için de uluslararası mali yardıma ihtiyaç duyuyor. Rusya'nın Şubat 2022'deki tam ölçekli işgal girişiminden bu yana Ukrayna, müttefiklerinden 160 milyar dolardan fazla dış mali yardım aldı.
Analistler, barış anlaşması hızlı bir şekilde imzalanmış olsa bile, bu durumun Kiev üzerindeki mali baskıyı ortadan kaldırmayacağını belirtti. Ukrayna'nın askeri ihtiyaçları bir dengeye otursa da, hızlı bir şekilde azalmayacak. Ordunun yeniden teçhizata, rotasyona, modernizasyona ve sürekli lojistik desteğe ihtiyacı olmaya devam edecek.
Ukraynalılar, savaş tazminatı kredisi konusunda mümkün olan en kısa sürede olumlu bir karar alınmasının çok önemli olduğunu belirtiyor. En iyi senaryo, ocak ayında tam olarak onaylanmış bir karar alınması ve ilk para transferlerinin 2026'nın ilk çeyreğinde gelmeye başlaması.
