1961 Anayasası özellikleri ve önemli maddeleri: 1961 Anayasası ile getirilen yenilikler ve kurulan kurumlar

1961 Anayasası; 1960 Askeri Müdahalesi'nin ardından, 9 Temmuz 1961 tarihinde gerçekleştirilen referandum neticesinde kabul edilmiş ve 12 Eylül 1980 Askeri Müdahalesine kadar yürürlükte kalmıştır. Bu özelliğiyle, halk oylamasıyla kabul edilen ilk anayasa olan 1961 Anayasası özellikleri nelerdir? Konuyla ilgilenen uzmanlar tarafından sert ve özgürlükçü bir anayasa olarak değerlendirilen 1961 Anayasası önemli maddeleri nelerdir? 1961 Anayasası ile merak edilen tüm bilgileri sizler için hazırladık.

Giriş: 13.03.2023 - 16:51 Güncelleme: 13.03.2023 - 16:51

1961 Anayasası özellikleri ve önemli maddeleri

Temel hak ve hürriyetlerin güvence altına alındığı, kuvvetler ayrılığı prensibine dayanan 1961 Anayasası’nı kim yaptı? 1961 Anayasası ile getirilen yenilikler nelerdir? İşte, tüm detaylar…

1961 Anayasası’nı Kim Yaptı?

1960 Askeri Müdahalesi’nin ardından iktidarı ele alan Milli Birlik Komitesi tarafından, yeni bir anayasa yapmak amacıyla bir kurucu meclis oluşturulmuştur. 6 Ocak 1961 yılında oluşturulan bu kurucu meclise bağlı olarak çalışacak bir anayasa komitesi kurulmuş ve yeni anayasa çalışmaları bu komitede bulunan 20 kişi tarafından yürütülmüştür. Enver Ziya Karal başkanlığında yürütülen çalışmalar sonucunda hazırlanan 1961 Anayasası; 9 Temmuz 1961 tarihinde halk oylamasına sunulmuş ve % 61,5 evet oyuyla kabul edilmiştir.

REKLAM

1961 Anayasası Özellikleri

1961 Anayasası; değiştirilmesi zor ve değiştirilemeyen maddeler içerdiği için sert bir anayasa olarak kabul edilmektedir.
Çoğulcu demokrasi ilkesi benimsenmiştir.
Kuvvetler ayrılığı prensibi esas alınmıştır.
Türkiye Büyük Millet Meclisi; Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisi olarak ikiye ayrılmıştır.
Temel hak ve hürriyetler detaylı bir şekilde tarif edilerek 1961 Anayasası ile güvence altına alınmıştır.
Sosyal devlet ve sosyal haklar gibi kavramlar ilk kez 1961 Anayasası’nda yer almıştır.

1961 Anayasası Önemli Maddeleri

Türkiye Cumhuriyeti’nin; insan haklarına dayanan, demokratik, laik, sosyal bir hukuk devleti olduğu hükmü yer almıştır.
Cumhurbaşkanının görev süresi 7 yıl olarak belirlenmiştir. Cumhurbaşkanı seçilen kişinin bağlı bulunduğu parti ile ilişiğini kesmesi ve art arda seçilememesi sağlanmıştır.
İster iktidarda, ister muhalefette olsunlar siyasi partiler demokratik hayatın vazgeçilmez unsurlarıdır maddesiyle, partilere anayasal güvence sağlanmıştır.
Yasama, yürütme ve yargı erkleri ifade eden kuvvetler ayrılığı prensibi ilk kez 1961 Anayasası’nda yer almıştır.
1924 Anayasası’na 1937 yılında eklenen altı ilkeden sadece cumhuriyetçilik ve laiklik 1961 Anayasası’nda yer almıştır.
Yasama yetkisinin Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne ait olduğu belirtilmiştir.
Üniversiteler ile Radyo Televizyon İdaresi’ne özerlik tanınmıştır.
1961 Anayasası ile işçilere ve kamu personeline sendika kuma hakkı, işçilere grev ve toplu sözleşme hakkı, herhangi bir izne bağlı olmadan dernek kurma hakkı gibi haklar verilmiştir.

1961 Anayasası İle Kurulan Kurumlar

9 Temmuz 1961 tarihinde referandum ile kabul edilerek yürürlüğe giren 1961 Anayasası ile getirilen yenilikler şu şekildedir:

Anayasa Mahkemesi kurulmuştur. Ayrıca bu mahkemeye Yüce Divan sıfatıyla yargılama yetkisi verilmiştir.
Diyanet İşleri Başkanlığı, 1961 Anayasası ile anayasal güvence altına alınmıştır.
Devlet Planlama Teşkilatı kurulmuştur.
Yüksek Hâkimler Kurulu oluşturulmuştur.
Milli Güvenlik Kurulu kurulmuştur.
1950 yılında kurulan Yüksek Seçim Kurulu, 1961 Anayasası ile birlikte anayasal bir kurum niteliği kazanmıştır.
Hükümete dışarıdan bakan atayabilme yetkisi verilmiştir.
Askeri Yargıtay kurulmuştur.
Uyuşmazlık Mahkemesi; yüksek mahkeme olarak yerini almıştır.

1961 Anayasası Kaç Yıl Yürürlükte Kaldı?

9 Temmuz 1961 tarihinde yürürlüğe giren 1961 Anayasası; 12 Eylül 1980 Askeri Müdahalesi’ne kadar toplam 19 yıl yürürlükte kalmıştır. Ayrıca 1961 Anayasası’nda 1971-1973 değişiklikleri gerçekleştirilmiş ve bu değişikliklerle bakanlar kuruluna kanun hükmünde kararname çıkarma hakkı verilmiş ve devlet memurlarının sendika kurma hakları kaldırılmıştır.

Haberi Hazırlayan: Kubilay Kos

GÜNÜN ÖNEMLİ MANŞETLERİ