Hafif solcu ve yazları Ege'de
Sahilde ateş yakıp etrafına toplanıp gitar çalanların repertuarında “Akdeniz Akşamları” illaki var da arada Yeni Türkü şarkıları söylüyorlar mı, bilmiyorum. Ben ateş yakılıp gitar çalınan yaz tatilleri yaşamadım ama “Telli Telli” veya “Maskeli Balo” şarkılarının Ege veya Akdeniz kıyılarında o gecelere uyacağını hayal edebiliyorum. Şaşırtıcı bir şekilde grubun belki de en bilinen bu iki şarkısı “Yeni Türkü Zamansız” adlı derleme albümde yeniden yorumlanmamış. Ama bu durum albümün neredeyse “Bülent Ortaçgil için Söylenmiş Bülent Ortaçgil Şarkıları” kadar başarılı olmasını engellemiyor.
Yine de “zamansız” kelimesine itirazım var; sadece kulağa dublaj Türkçesi gibi geldiği için, Yeni Türkü’nün şarkılarının Türkiye’nin ve—varsa eğer—bizdeki X Kuşağı’nın belli zamanlarıyla fazlasıyla ilintili olduğunu düşündüğüm için. Birçokları için 80’ler demek Yeni Türkü, benim içinse “Her Dem Yeni” albümünü çıkarttıkları 90’lar. Geç uyananlardanım. Hafif solcu olup, yazları Ege’de tatil yapanın sevmemesi imkansız Yeni Türkü’yü. Biraz da kitap okumak, yazıyla çiziyle hafif bir ilişki kurmak da faydalı olur. Zaman zaman sadece hafif solcu olup Ege’de tatil yapanlar için mi müzik yaptıklarını düşündüğüm de olmuştur; hafif solcu olup Ege’de tatil yapmanın dünyanın iyi karışıklarından biri olduğunu da yadsıyamam. Bu şarkılar birbirlerine “bro” diye hitap eden, abla ve ağabeylerinden meyhane masalarında yenilmiş devrim hayalleri dinlemeyenleri tavlayacak mı merak ediyorum. Ama beni meyhane masalarında mahvolduğumuz, çemberin içinde ya da dışında kalmanın ne anlama geldiğini merak ettiğimiz ve tenimizde deniz tuzunun kaldığı yazlara—hem de İstanbul’un en kötü havalarında—kolaylıkla götürdü bu albüm.
Yeni Türkü hem devrim hem aşk demek. İkisinin birbirinden bağımsız olması gerekmiyor elbette. Ama Yeni Türkü şarkılarında böyle iki ana kategori var gibi. Hiçbir zaman Grup Yorum gibi kitleleri peşine takıp marş söylemediler, hiçbir zaman MFÖ veya Gündoğarken gibi sadece aşk ve duygularla kendilerini sınırlandırmadılar. Hem devrimi hem aşkı birleştirdikleri an devleştiler.Türkiye’nin ilk queer imkansız aşk şarkısı “Olmasa Mektubun” bu karışımın ürünü. Sözleri yine Murathan Mungan’a ait “Fırtına” ise “yıllardan sonra, yollardan sonra” yollara düşecek kuşakların bir gün sonunda Denizler’i, 1968’i bulacağını vaat ediyor. Yazıldığından beri o fırtına hala çıkmadı ama işte hafif solcu olup ve Ege’de tatil yaparken bir-iki kadehten sonra canlılığını yitirmeyen bir hayal bu. Çok katmanlı ve çoğu zaman göründüğünden farklı anlamları olan şarkılar bunlar.
Belki de bu yüzden Türkçe müziğin sınırlı kataloğunda yeniden yorumlanmayan şarkı kalmamışken Yeni Türkü külliyatı bugüne kadar çoğunlukla bakir toprak olarak kaldı. Çünkü bu şarkıları yeniden yorumlamak için biraz o yılları yaşamak, anlamak, o şarkıya dönüşmek ya da çok iyi bir yorumcu olmak gerekiyor. Derya Köroğlu hangi şarkıyı nasıl söyleyeceğini—yer yer neşeli, romantik, coşkulu ya da hüzünlü—bildiği için hem yorumculukta çıtayı çok yukarılara çıkardı hem de gruptan yıllar içinde kurucu üyeler ayrılmasına rağmen Yeni Türkü’yü adeta tek kişiyle eşitledi.
Hiçbir şarkı sadece sözlerden ya da yorumdan ibaret değildir; şarkıyı şiirden ayıran melodiyle uyumu, bir bütün olmasıdır. Sözü müzikten, müziği sözden ayırdığınızda ikisi de yalnız kalır. Bu yüzden Yeni Türkü’nün şarkı sözleri ve Derya Köroğlu dışındaki müzikal unsurlarını görmezden gelmemek gerek. Selim Atakan ve Cengiz Onural’ın besteleri, Yunanistan’dan ithal edilen şarkılar olmasaydı Yeni Türkü olmazdı. Hepsinin bir arada olup ürettiği o dönem Türkiye’nin en güzel aşk çocuklarını doğurdu, ama tam bu yüzden de zamansız değil fena halde bir zamana, o muhteşem üretim dönemine ait şarkılar bunlar.
KİMLER İYİ KİMLER DEĞİL
O zamanın ruhunu anlayıp bugüne uyarlayan büyük şarkıcılar var “Zamansız Yeni Türkü” albümünde. Edis’in babasını kaybedip kaybetmediğini bilmiyorum, öğrenmemek için kendimi zor tutuyorum çünkü bugüne kadar babaya sevgi olarak dinlediğimiz “Bana bir Masal Anlat Baba” onun dilinde bir hasret ağıtı artık. Babasını kaybettiyse bütün acısını dökmüş, hala hayattaysa çok büyük bir yorumcu olduğunu kanıtlamış. Cem Adrian ve Mabel Matiz’in herhangi bir şarkıyı kötü yorumlamaları mümkün değil, o yüzden özel olarak övmek, bu özelliklerini vurgulamak çok sıradan. Cem Adrian’ın “Çember”de 12 Eylül sonrası sol çevrelerin yaşadığı travmayı anlatması hiç şaşırtıcı değil, Mabel Matiz’in daha az bilinen “Nerelere Gideyim”i kendi şarkısı yapması da. Kenan Doğulu büyük müzisyen, “Yeşilmişik”i baştan yaratmış ve olmuş. Athena’dan Gökhan son yıllarda politik bir uyanış yaşamasaydı “Mamak Türküsü”nden post-modern bir 1 Mayıs meydanını inletecek bir iş çıkartamazdı. Kalben neredeyse yeniden yaratması imkansız “Yağmurun Elleri”ni alıp başka yerlere götürmüş.
Bütün albümün çıtası yukarıda ama herkes Yeni Türkü şarkısı söyleyemiyor. Hissiz Sıla nasıl şarkı söylüyor, nesi beğeniliyor anlamıyorum; o da “Fırtına”yı anlamamış. Ceylan Ertem dümdüz söylüyor “Rüzgar”ı, Gaye Su Akyol’un “İstersen Hiç Başlamasın” yorumu hakkında kararımı veremedim çünkü o da bu şarkıyla ne yapması gerektiğine karar verememiş. Mehmet Erdem’e ise “Deliler” cuk oturmuş. Pamela, İkiye On Kala, Bora Duran, Ecem Erkek, Buray gibi isimlerse grubun, bu şarkıların ve Türkiye’nin tarihini okuyup tekrar stüdyoya girseler daha iyi olur.
Albümde iyi yorumlar, muazzam şarkıcılar, kötü yorumlar ve bambaşka şarkılar var. Bir de Mert Fırat ve “Bahar Şarkısı” var.
