Borsada yükseliş 2023'te de devam eder mi?

Zeynep Aktaş 20 Kasım’da İstanbul Borsası’nın yıllık bazlı TL getirilerini bir tablo haline getirmiş, bu yılın 11 ayında yüzde 143.7 getiriyi de belirterek ve gelecek yılı sormuş. Sonra da 2023 yılında borsanın seyri ne olur diye soran sorusunun altına Lezzetlipiyasa olarak beni etiketlemiş.

➔Madem ki geçmiş çalışma arkadaşımız böyle yapmış, Twitter mesajına kısa bir yanıt verdim. Dedim ki “Güzel tartışma konusu. Bu yılki artış buralarda kalırsa 1996-1997 yıllarına benzeyebilir. İki yıl arka arkaya yüksek getiri söz konusu olabilir. Ancak borsanın buralarda durmayacağını ve gelecek yılki priminin bir bölümünü bu yıla çekeceğini tahmin ediyorum.”

➔Çok ilgi gördü, sağa sola çekiştirmelere yol açmamak adına kısa ifademi daha açmak isterim.

➔Yıllar itibariyle tabloyu gözden geçirdiğimde bu yıl yakalanan yüzde 143.7’lik getirinin tam olarak 1996’da gerçekleştiğini gördüm.

➔94 krizi ekonomiyi de, piyasaları da, enflasyonu da mahvetmiş, 1995’ten itibaren ekonomi ve piyasaların karşı atağı, ribaundu başlamıştı. Yıllık yüzde 7-8 arası büyüme, enflasyonda baz etkisi kaynaklı geri çekilme o zaman adı İMKB olan borsayı 1996’da yüzde 143.7 prim yaptırdı.

➔Ardından 1997’de yüzde 253.6’lık bir değerlenmeye daha götürdü. Önce Asya sonra Rusya krizi ve nihayetinde Türkiye’nin kendi iç sorunları üst üste gelince borsanın bu yükselişi 1998’de kırıldı.

2022’DE DÜNYANIN EN ÇOK KAZANDIRANI

➔Tabloya bir daha bakarsak borsanın üst üste 5 yılı primle kapattığı tek dönemin 1993-1997 arası olduğu görülür. Türkiye’de koalisyonlar dönemi, yatırım yapılabilir notu düşmüş, bir büyük kriz yaşamış ama bunun ardından güçlü bir geri dönüş gerçekleşiyor. Borsa da 37 yıllık geçmişinde ilk kez kesintisiz 5 kazançla geçiriyor.

➔1990’ların tablosu ile bugünün tablosu arasında benzerliklerin ilki yıllık artış oranında tam bir çakışma olmasında. 1996 ve 2022 yılları artış oranı yüzde 143 ile aynı düzeyde.

➔İkinci benzerlik noktası 5 yıllık üst üste nominal artışın bu kez 4. yılını yaşanması ve 2023’te de artış devam ederse 1990’ların aynısı olacak. Diğer yıllarda kesintisiz artışlar 3 seneyle sınırlı.

➔Dolar bazında yüzde 75’lik performansıyla İstanbul Borsası 2022’de dünyanın en çok kazandıran piyasası.

➔Bu durum Dünya Borsalar Federasyonu’na dahil borsalar arasında geçerli. Federasyon uluslararası standartlarla uyumlu kriterleri tutturan borsaları üyeliğe kabul ediliyor. Buna göre mesela Venezuela Borsası, Federasyon üyesi değil ama bu borsa her yıl ülkedeki hiper enflasyonun, işlem sisteminin ve piyasa yapısının özelliği ile uçup gidiyor. 10 sene önce de öyleydi, şimdi de. Dikkate alan var mı, yok. Çünkü bu performansı reele veya dolar bazına indirgendiğinde ise durum değişiyor.

YÜKSELİŞİN DEVAMI GELİR Mİ?

➔Şimdi dönelim bitişikte yer aldığı gibi “2023 yılında borsanın seyri ne olur?” sorusuna.

Öncelikle İstiklal Caddesi’ndeki terör eylemi sonrası hava sertleşti. Türkiye, Suriye’de sancılı bir operasyon yaparsa bunun etkisi de olur.

➔Bu etkiye rağmen Borsa İstanbul kazanımlarını koruyabilir ve bu yılki getiride dünya liderliğini koruyabilir.

➔Ama bu yılı getiride dünya lideri olarak kapatacaksa, aynı durum gelecek yıl tekrarlanmaz. İki yıl üst üste bir borsanın getiride dünya şampiyonluğu olmadı. Olmaz da. Olmaya kalkarsa yüzde 29’luk yabancı payının iyice azaldığını görürüz.

➔Kripto varlıklarda üst üste getiri liderlikleri oldu ama bu piyasa henüz hisse senetleri ile karşılaştırılabilir düzeyde değil.

➔2023 bir aynı zamanda seçim yılı. Seçime göre yıl tamamen iki ayrı karaktere ayrılabilir de. Aynı iktidar devam etse bile ekonomi politikalarında bazı değişikliklere gidebilir. Değişikliğe gidilmezse bazı tıkanmalar yaşanabilir. Bunun da etkisi söz konusu olabilir.

➔Böyle bir yılda bile borsada Mart 2020’de başlayan büyük yükselişin devamının geleceğini tahmin ediyorum. Bu yazıyı yazarken borsa endeksi 2.45 dolardı. Yükselişin başlangıç seviyesi ise 23 Mart 2020’de 1.25 dolar. 2.5 yılda geldiğimiz yer dolar bazında yaklaşık bir katlık artış.

➔Gidebileceği yer 5.10 dolar veya üstü. Herkesin hafızasında o düzey var. Aradan 10 yıl geçmiş, dünya borsaları bütün geçmiş rekorlarını egale etmiş ve geri dönüyor. Dünyadan ayrışan Türkiye ise rekoruna doğru daha yeni yolculuk ediyor.

➔Borsa hareketini bir büyük yükseliş olarak görünce 1.25 dolardan 5.10 dolara gidiş dolar bazında yüzde 308’lik artış demek. Olur mu olur ama olağanüstü gelişmelere de bağlı. Aynen hayatın garantisi olmadığı gibi, bu piyasanın da yok.

➔Geçmişte borsa 7 büyük ve uzun vadeli çıkış trendi yaşadı. İçinde bulunduğumuz 8’inci büyük çıkış. Hemen belirteyim ki 7 büyük çıkışın dipten zirveye yaptığı prim dolar bazında yüzde 300’ün üzerinde.

➔Dolar bazında 10 katı bulan çıkışlar var. En düşüğü en son yaşadığımız ve 2013’te son bulan çıkış ki, yüzde 314’le sınırlı kaldı. Borsanın geçmiş büyük yükselişlerini belki başka bir günün konusu yaparız.

TAMAMEN YERLİ ÇIKIŞ

➔2020’de başlayan son yükselişin geçmiştekilere göre bu kadar ağır kalmasının önemli bir nedeni elbette yabancı yatırımcıların süreç içinde borsadaki paylarını satması. Mart 2020’de borsa payları yüzde 60.5 olan yabancı yatırımcıların payı şimdi yüzde 29’a indi. Yabancılar paylarının yarısını 2.5 yılda sattı ve çıktılar.

➔Dolayısıyla borsa tamamen yerli yatırımcıların gücüyle hareket ediyor. Bu sırada yabancıların satışları karşılandığı gibi üzerine ekstra alımlar oldu ki böyle bir primlenme söz konusu.

TRENDİN DESTEKÇİLERİ

➔Eğer 2023 yılında seçim pozisyonu veya politika değişikliği ile yabacılar Türkiye piyasasına dönmeye başlayacaklarsa bunun yaratacağı ekstra pozitif etkiyi dikkate almak gerekir.

➔Mart 2020’de 1.25 dolarlık endeksten başlayan borsa hareketini bir büyük yükseliş olarak görmenin en önemli nedenlerinden biri şirketlerin tarihi en yüksek karlılıklarına ulaşmasıdır. 2021 yılındaki tarihsel karlılık 2022’de de sürüyor. Bu karlar eninde sonunda dağıtılacak.

➔Yine bu dönemde yüzde 75’e varan tarihin en derin negatif faizinin uygulanması borsanın en büyük destekçisidir. En azından seçime kadar da böyle gidebilir.

EKSİĞİMİZ ÇOK

➔Eğer yatırıma uygun piyasa yapımız, iyi bir yatırımcı kültürümüz ve belki bunlardan önce piyasa kurumlarına güvenimiz olsaydı durum çok daha başka olabilirdi.

➔Çok rahatlıkla diyebilirim ki bugün piyasada yaşananların toplamında, piyasanın momentumunda, halka arzların kalitesi ve büyüklüğünde, piyasanın uzun vadeli kaynak yaratma kapasitesinde, yeni potansiyelli yatırımcıların gelmesinde, kamuoyundaki ve ülke yöneticileri üzerindeki etkisinde geçmişin çok uzağındayız. Hatta ileri gitmemiz gerekirken çok geriye düştük ve 90’lardaki borsanın yarısında bile değiliz.