Suudi Arabistan kadını Dünya Kadınlar Günü'ne yeni haklarla girdi

Dünyada kadın haklarının en çok tartışıldığı ülkeler arasında yer alan Suudi Arabistan'da, son zamanlarda "seçme ve seçilmenin yanı sıra araç kullanma ve spor etkinliklerine katılmaya izin verme" yönünde reform niteliğinde birtakım kararlar alındı.

Suudi Arabistanlı kadınlar, 8 Mart Dünya Kadınlar Günü'ne üst düzey makamlar tarafından alınan kararlarla, söz konusu hakları elde etmiş bir şekilde girdi. Bu kararlardan biri olan araç kullanma serbestisi, kadınlara on yıllardır uygulanan yasağın kalkmasıyla geldi. Suudi kadınlar, haziran ayında yasağın sona ermesiyle, ehliyet alma ve araç kullanma fırsatını bulacak. Ülkede "kadınların araç kullanmasına izin veren yasa çıkarılması" talebiyle ilki 1990'da olmak üzere 2011, 2013, 2014 ve 2015 yıllarında pek çok kampanya düzenlendi.

Dünyada kadınların araç kullanmasının yasak olduğu tek ülke olan Suudi Arabistan'da, Üst Düzey Alimler Kurulu tarafından "Kadınların araç kullanması haramdır" şeklinde verilen fetvadan dolayı yasal değişiklik yapılamıyordu. Suudi Arabistan'da kadınlara yönelik alınan kararlardan biri de futbol maçlarını izlemek için stadyumlara giriş izni oldu. Suudi kadınların 2018 yılı itibarıyla ülkedeki 3 stada girebileceği açıklandı.

Suudi Arabistan Spor İdaresi Başkanı Turki bin Abdulmuhsin, geçen yıl ekim ayında düzenlediği basın toplantısında, 2018 yılının başından itibaren Riyad, Cidde ve Demmam'daki 3 stada ailelerin girişi için gerekli hazırlıkların yapılmaya başlanacağını duyurdu. Bu kapsamda, El-Ahsa ilinde geçen hafta ilk defa kadınların da katıldığı bir maraton düzenlendi. El-Musa İhtisas Hastanesi, Suudi Arabistan Spor Genel Müdürlüğü, Eğlence Kurumu ile El-Ahsa Belediyesinin sponsorluğunda düzenlenen maratona katılan kadınlara "tesettürlü olma" şartı getirildi.

"El-Ahsa Koşuyor" sloganıyla düzenlenen ve farklı kategorilerde çok sayıda yarışın düzenlendiği maratona, kadın, erkek, profesyonel, amatör, genç, yaşlı, yerli ve yabancı her kesimden geniş katılım oldu.

KADINLARIN KULLANAMADIĞI SOSYAL HAKLAR

Suudi Arabistan'da yazılı bir yasa olmamasına rağmen kadınlara verilmeyen sosyal hakların başında ise seyahat geliyor. Kadınlar, yanlarında bir erkek olmaksızın tek başlarına seyahat edemiyor.

Ancak geçen ocak ayında yerel basında, Suudi Arabistan'da artık 25 yaş üstü kadınların kendi başlarına seyahat edebileceklerine yönelik karar alındığı yönünde haberler çıkmıştı.

- Siyasi haklar

Dünyada uzun yıllar kadınları seçme ve seçilme haklarından mahrum bırakan tek ülke konumunda olan Suudi Arabistan'da, eski Kral Abdullah bin Abdülaziz'in 25 Eylül 2011'de yaptığı değişiklik ile kadınlar, 2015 seçimlerine katılmaya hak kazanmış, kısmen seçme ve seçilme hakkı elde etmişti.

Bu arada, Suudi Arabistan'da ilk defa geçen yıl bir kadın, belediye başkan yardımcısı olarak atandı. Doğu Bölgesi (Şarkiyye) Sekreterliği tarafından El-Huber Belediye Başkan Yardımcısı olarak İman Abdullah el-Gamidi isimli kadın görevlendirildi.

Belediyede çalışan ilk üst düzey kadın sorumlu olan Gamidi, Bilgi Teknolojisi ve Kadın Hizmetleri Dairesini yönetiyor.

- Ekonomik haklar

Ülkede kadının ekonomideki yerini alması için atılan en önemli adımların başında ise Suudi Arabistanlı kadınların, artık velilerinin (yakını olan erkekler) iznini almadan kendi işlerini kurabilme hakkının verilmesi geldi. Suudi Arabistan Ticaret ve Yatırım Bakanlığı sözcüsü Abdurrahman el-Hüseyin, geçen ay sosyal paylaşım sitesi Twitter hesabından yaptığı açıklamada, kadın vatandaşların artık erkek velilerin iznine ihtiyaç duymadan kendi işlerini kurabileceğine işaret ederek, "Kadın, ticaret hayatına başlaması için velisinin iznini almaya muhtaç değildir." ifadelerini kullandı.

Bunun ardından Çalışma ve Sosyal Kalkınma Bakanlığı da kadınların çalışma hayatına atılmasına teşvik anlamında, çalışan kadınların ulaşım ücretinin yüzde 80'ini üstleneceğini açıkladı. Son zamanlarda yapılan çalışmaların öncesine kadar kadınlara yönelik ekonomik fırsatları sınırlayan ülkelerin başında gelen Suudi Arabistan'da, Çalışma ve Sosyal Kalkınma Bakanlığı tarafından ele alınan bazı reformlar gelinceye kadar kadınların sınırlı bazı alanlarda çalışmasına izin veriliyordu.

Suudi Arabistanlı kadınların en çok istihdam edildiği alanlar ise sağlık ve eğitim sektörleri olurken, kadınların çalışmasına yönelik son reformlarla yeni bazı alanlara da ilginin artması bekleniyor. Kadınlar ayrıca, Adalet Bakanlığı ve Başsavcılıkta çalışabileceği gibi askeri görevlerde de bulunabilecek.

4 ALANA İSTİHDAM SAĞLANIYOR

Adalet Bakanı Velid es-Samaani de bakanlıkta kadınlara yönelik 4 ayrı alanda istihdam sağlanması talimatı verdi. Bakanlıktan yapılan açıklamada, "sosyal araştırmacı, şer'i araştırmacı, hukuki araştırmacı ve idari yardımcı" görevlerinde kadınların çalışabileceği aktarıldı.

Suudi Arabistan Kültür ve Enformasyon Bakanlığı Uluslararası İletişim Merkezinin açıklamasında da başsavcılıkta boşalan kadroların doldurulmasında üniversite mezunu kadınların da görev alabileceği belirtildi. Başsavcılığın, "ülke tarihinde ilk defa" kadın çalışanlara kapılarını açtığına işaret edilen açıklamada, adaylarda Suudi Arabistan vatandaşı olmak ve üniversitelerin "İslam hukuku" bölümünü iyi dereceyle bitirmiş olmak gibi şartlar arandığı ifade edildi.

Suudi Arabistan Emniyet Genel Müdürlüğü, şubat ayında kadınların asker olmaları amacıyla elektronik başvuruları açtığını duyurdu. Başvuracak adaylarda da en az lise mezunu olma, Riyad, Mekke, Medine, El-Kasım, Asir, El-Baha, Eş-Şarkiyye kentlerinde ikamet ediyor olma şartı aranıyor. Suudi Arabistan Pasaport Genel Müdürlüğü ise daha önce havalimanları ve sınır kapılarında çalışacak kadın asker alımı için başvuru açmıştı.

KADINLARIN EKONOMİYE KAZANDIRILMASININ YANSIMALARI

Suudi Arabistanlı ekonomi uzmanları, Veliaht Prens Muhammed bin Selman tarafından açıklanan 2030 Vizyonu kapsamında kadınları ekonomiye kazandırmaya ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Uzmanlar, kadınların ekonomiye kazandırılması ve aralarındaki işsizlik oranının düşürülmesi çerçevesinde yurt dışına para transferinin azalmasının yanı sıra tüketimde gerçekleşecek bazı değişimler ve daha büyük bir ekonomik döngü oluşturma gibi olumlu gelişmelerin olacağını öngörüyor.

Suudi Arabistanlı ekonomist yazar Muhammed el-Amran, Suudi Arabistan'da genç nüfus arasındaki işsizlik oranının yüksek olduğuna işaret ederek, bunun yüzde 40'ını erkekler ve yüzde 50-60'ını ise kadınların oluşturduğunu belirtti.

Kadınlar arasındaki işsizlik oranının sürekli yüksek olduğu bu nedenle de Çalışma ve Sosyal Kalkınma Bakanlığının 2030 Vizyonu çerçevesinde geliştirdiği stratejisinin her iki kesimi hedef almasına rağmen kadınları daha çok kapsadığını söyleyen Amran, Suudi Arabistanlı kadınların üretiminin yüksek olduğu, dolayısıyla ekonomiye ciddi katkı sağlayacaklarını vurguladı.

Amran, kadının istihdam edilmesi sonucu Suudi Arabistanlı ailelerin gelirinde bir artışın söz konusu olacağını ve bunun sonucu tüketimde bazı değişimlerin gerçekleşeceğini ifade etti. Suudi Arabistanlı ekonomist yazar Fadl el-Buayneyn de Çalışma ve Sosyal Kalkınma Bakanlığı tarafından yürütülen çeşitli programlar çerçevesinde Suudi Arabistan vatandaşları arasındaki işsizlik oranını düşürmenin hedeflendiğini dile getirerek, kadınlar arasındaki işsizlik oranının daha yüksek olması itibarıyla kadınlara yönelik çalışmaların daha yoğun olduğunu kaydetti. Buayneyn, kadınları istihdam etme konusunda özel sektörün eğitim ve çalışmaya hazırlık gibi bazı gerekçeleri göstererek çekingen davrandığına vurgu yaptı. (AA)