Çin Komünist Partisi lideri Mao Zedong'un (ö. 1976) sosyal, ekonomik ve askeri doktrinleri üzerinden sistemleştirilen ve 1949'daki devrimle başarıya ulaşan Çin Komünist hareketinin temel ideolojisidir. Bu ideoloji Marksist-Leninist ideolojinin yarı feodal ve yarı sömürgeleştirilmiş bir tarım toplumu olan Çin'e özgü şartlar çerçevesinde yeniden yorumlanıp dönüştürülmesi olarak kavranabilir. Bu açıdan Maoizmin en belirgin özelliği köylüleri devrimci potansiyelden yoksun ve proleteryaya yardımcı bir unsur olarak gören ortodoks Marksist-Leninist gelenekten farklı olarak ilerici-devrimci bir sınıf olarak kavramasıdır. Mao'ya göre devrim, Çin nüfusunun büyük çoğunluğunu oluşturan ve yoksulluk içinde yaşayan milyonlarca köylünün seferber edilmesiyle gerçekleştirilebilir niteliktedir. Diğer yandan Mao devrim için öncü bir partinin ve profesyonel devrimci bir liderliğin olması gerektiği konusunda Leninizmle hemfikirdir. Ancak "siyasal iktidarın silahın namlusundan çıktığını" savunan Maoizm; devrime hem bir partinin önderliğinde hem de silahlı mücadele ve gerilla taktikleriyle ulaşılabileceğini öngörür.
Maoizmin diğer bir ayırt edici özelliği sosyalist devrimin uluslararası bir hareket olma niteliğinden vazgeçilmesidir. Bu açıdan Maoizm aynı zamanda bir ulusal kalkınma stratejisi olarak da tartışılabilir. Çin, Stalin'in eleştirildiği Sovyetler Birliği Komünist Partisi 20. Kongresi'nden sonra kendi sosyalist modelini hayata geçirmiştir. Hızlı bir sanayileşme ve kolektifleştirme kampanyası olan Büyük İleri Atılım (1958-1961) ve toplumsal hayatın kökten yeniden düzenlenmesini öngören Kültür Devrimi (1966-1969) bu süreçte hayata geçen ve milyonlarca insanın hayatını kaybettiği büyük insanlık trajedilerine dönüşen stratejilerdir. Bu uygulamalar aynı zamanda Marksizmde öngörülen kapitalizmin en yetkin ve gelişmiş halinden sonra sosyalizme geçileceğini öngören tarihsel aşamanın göz ardı edilmesi anlamına da gelmektedir.
Maoizmin özellikle uluslararası ilişkiler alanında önemli etkileri olmuştur. Bunlardan ilki Çin'in Sovyetler Birliği'ni revizyonizmle suçlayarak Doğu Bloğunu iki ayrı kampa bölmesi şeklinde ortaya çıkmıştır. Böylelikle sosyalizmin uluslararası niteliği ciddi anlamda darbe almıştır. Yine Çin Devrimi ve sonrasında benimsenen kalkınma stratejisi; Üçüncü Dünya üzerinde, özellikle de 2. Dünya Savaşı ertesi dekolonizasyon hareketleri bağlamında önemli bir etkiye sahiptir. Ne var ki Çin'in Mao'nun ölümünden sonra uygulamaya başladığı "Açılım ve Reform" politikasıyla (1978) birlikte Maoizm gerek Çin gerekse etkisi altına aldığı diğer sol hareketler üzerindeki etkisini giderek yitirmiştir.
YAZAR
İnanç Özekmekçi
