Hukukçular ikiye bölündü!
AYM'den yüzde 10 barajı düşsün kararı çıkar mı? Bu karar ilk seçimde uygulanır mı?
HT GAZETE
TÜRKIYE, genel seçimlere 7 ay kala yüzde 10 seçim barajının kaldırılıp kaldırılmayacağı sorusuna kilitlendi. Tartışmanın fitilini, Habertürk Gazetesi’nden Muharrem Sarıkaya’ya konuşan Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç ateşledi. Sarıkaya köşe yazısında, Anayasa Mahkemesi’nin yüzde 10 seçim barajıyla ilgli kararını üç hafta içinde vereceğini yazdı. Habertürk’ün manşetten duyurduğu Sarıkaya’nın gündeme oturan yazısı tartışma yarattı. Hukukçular, “Mahkeme barajın kaldırılması yönünde karar alabilir mi? Bu karar ilk seçimde uygulanabilir mi?” sorusuna farklı yanıtlar verdi. Anayasa Mahkemesi’nin gündemindeki yüzde 10 seçim barajıyla ilgili görüşler şöyle:
‘Karar çıkarsa ‘yok’ hükmündedir’
Meclis Anayasa Komisyonu Başkanı, AK Parti Milletvekili Prof. Dr. Burhan KUZU: ZAMANINDA bu seçim barajının iptal edilmesi için siyasi partiler mahkemeye başvurdu. Haşim Bey’in imzasının da olduğu kararda ‘Yüzde 10’luk seçim barajı Anayasa’ya aykırı değildir, istikrar için gereklidir’ ifadeleri yer alıyordu. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de verdiği kararda ‘Biz bu işe karışamayız’ görüşünü belirtmiş. Anayasa Mahkemesi’nde seçim barajıyla ilgili olarak bir karar çıkarsa bu karar ‘yok’ hükmündedir. Seçim barajını bozacak bir karar yasama organını hiçe saymak olacaktır.
‘2015 seçimlerine etkisi olmaz’
Anayasa Hukukçusu Prof. Dr. Erdoğan TEZİÇ: ANAYASA’daki hüküm, seçim sistemiyle ilgili yapılacak değişikliklerin bir yıl içinde uygulanamayacağına ilişkindir. Eğer karar bir hak ihlalini, yani Hazine’den yardım alma zeminini oluşturursa o karar uygulanır. Bireysel başvuru olduğu ve kanunun iptalini görüşmediği için hak ihlali tespit ederse, 2015 seçimlerine etkisi olmaz. Ama siyasi partiler Hazine’den yardımını alır.
‘AYM’nin kanun iptal yetkisi yok’
Anayasa Hukukçusu Prof. Dr. Ergun ÖZBUDUN: AYM’nin kuruluş kanununda açık hüküm var; kanuna veya düzenleyici işleme karşı bireysel başvuruda bulunulamaz. Bu nedenle Anayasa Mahkemesi’nin bireysel başvuruları görüşürken, ‘Anayasa’ya aykırıdır’ iptal yetkisi yoktur. AYM barajı kaldıramaz. AYM’nin ihlal tespit yetkisi var ama kanun iptal yetkisi yok. Seçim kanunu ortada olduğu sürece ihlal tespiti yapılsa bile bu, uygulamada sonuç doğurmaz. Seçim barajı ile ilgili meseleyi çözmesi gereken, Anayasa Mahkemesi değil, siyaset kurumu, yani Meclis’tir.
‘Seçimlere gölge düşmemeli’
MHP Isparta Milletvekili Nevzat KORKMAZ: YÜZDE 10 barajı muhafaza edilmeli. Siyasal sistemi düzenleyen yasama organıdır. Anayasa Mahkemesi Meclis’in yerine geçerek karar veremez. Husus etraflıca tartışılmalı. 2015 seçimlerine gölge düşmemeli.
‘Herkes nasıl bir karar verileceğini anladı’
AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Mustafa ŞENTOP: AÇIKLAMALARI okuyan herkes, AYM’nin birkaç hafta içinde seçim barajıyla ilgili bireysel başvuruyu görüşeceğini, barajın kaldırılması yönünde karar vereceğini anladı. Daha ilgili kurullarda görüşülmedi bile. Bu, AYM Başkanı’na yakışmayan bir tavırdır. AYM burada bir kanunun iptaline karar veremez. Yapacağı şey ancak ‘bir hakkın ihlal edildiği’ tespitidir.
‘Düzenlemeyi Meclis yapar’
CHP Grup Başkanvekili Engin ALTAY: ANAYASA Mahkemesi, kanunu iptal edemez. Orta yerdeki bir kanun, bireysel başvuruyla Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilemez. Anayasa Mahkemesi, sadece bir hak ihlali tespiti yapacak, TBMM de bu tespitten yola çıkarak bu hak ihlalini ortadan kaldıracak. CHP, buna vardır.
‘Barajsız seçimle karşı karşıyayız’
TOBB Üniversitesi Hukuk Fakültesi Prof. Dr. Hasan TUNÇ: ANAYASA Mahkemesi’ne bireysel başvuru sonucu ortaya çıkan, bir kanunun Anayasa aykırılığı sorunu var. Mahkeme ilgili kanunu iptal ederse zaten daire veya daireler kurulu otomatikman “hak ihlali” vardır kararı vermek durumunda kalacaktır. Bu süreç 2015 seçiminden önce ortaya çıkarsa barajsız bir seçimle karşı karşıya kalacağız. Bunun bir hak ihlali olup olmadığına karar verilmesi lazım. “Hak ihlali vardır” denilirse mevcut kanun yürürlükte olduğu için o zaman daha büyük siyasi kaos doğar. Böyle bir durum seçim sonrasında ortaya çıkarsa o seçime katılmış olup da yüzde 10 baraj nedeniyle mağdur olan siyasi parti ve adaylara tazminat yolu açılmış olur.
‘Baraj kabul edilemez’
HDP Muş Milletvekili Demir ÇELIK: HER şeyin yasakla sınırlandırıldığı bir Anayasa ile çözüm bulunamaz. Baraj hukuk devletinde kabul edilemez. Anayasa Mahkemesi, vereceği kararla ve bir günlük çalışmayla açar bunun yolunu. Hak gaspı söz konusudur. Anayasa Mahkemesi rahatlatıcı karar verecektir.
‘Başkan bizi ümitlendirdi’
BBP Genel Başkanı Mustafa DESTICI: ANAYASA Mahkemesi Başkanı’nın açıklamaları bizi ümitlendirdi. Başvurumuzdan bahsederek, gelecek iki-üç hafta içinde bu konunun Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu’na indirileceği ve karara bağlanacağı söylendi. İnşallah ümitliyim. Bu adaletsiz seçim barajı kaldırılır ve milletimizin iradesi tam olarak sandığa yansır.
‘Seçim sonuçlarına itirazlar olabilir’
Medipol Üniversitesi Öğretim Üyesi Yard. Doç. Dr Levent KORKUT: AYM’nin itirazları inceleyen birimi bu konuyu Genel Kurul’a gönderebilir. Genel Kurul hak ihlali bulabilir veya bulmayabilir. Veya olaya uygulanacak yasanın Anayasa’ya aykırılığını ileri sürerek iptali için bir süreci de başlatabilir. Ancak AYM, bireysel başvurularda yasa ve düzenleyici işlemlerle ilgili karar veremez. Bu nedenle mahkeme kendi kendisine bir başvuru yapabilir. Fakat bu tartışmalı bir konudur. Eğer ihlal kararı verirse burada bir yasa değişikliği olmaz ama yüzde 10 barajı seçimde uygulanırsa bu ihlal kararına dayanarak seçimlerden sonra baraj altında kalan partiler seçimlerin iptali için hukuki süreç başlatabilirler.
