Hamas-İsrail arasında 15 yıldır varolan diyalog kanalı nasıl ve neden kapandı?

Son birkaç günü kitaplarda yeri olacak bir tarihe çeviren şey şüphesiz İsrail ve Hamas arasında yaşanan rehine-tutuklu takası.

Ancak süreç başlamadan kısa bir süre önce çok ilginç bir gelişme yaşandı.

Takas nedeniyle birkaç günlüğüne yapılan ateşkes iyimserlik havası yaratmış olabilir ama bizi çok daha sert ve uzun bir savaş bekliyor.

Aşağıda anlatacaklarım bunun kritik bir göstergesi.

Gershon Baskin İsrailli bir arabulucu, bir barış gönüllüsü. Aynı zamanda bir akademisyen.

Baskin ile Gazze savaşı başladıktan kısa bir süre sonra bir röportaj yapıp hem Habertürk TV hem de bu köşede yayınlamıştım. Kendisi CNN International, BBC, New York Times başta olmak üzere tüm dünya medyasında çok sık yer alan, Gazze ablukasını sert bir şekilde eleştiren Netanyahu Hükümetine sıkı muhalif çizgide duran, İzak Rabin’e danışmanlık yapmış bir isim.

2006’da Hamas’ın kaçırdığı İsrailli asker Gilad Shalid’in serbest bırakılmasıyla sonuçlanan 5 yıllık müzakereleri Hamas ile yürüten başaktörlerden biriydi Baskin.

Rehine takasının başlayacağı yönünde haberler kuvvetlenince kendisine dönüp tekrar süreçle ilgili beklentisini ve süreçte yer alıp almadığını sordum. Bana 7 Ekim saldırısından itibaren Hamas yetkilisi ile gerçekleştirdiği tüm yazışmaları gönderdi. İsrailli yetkililerle de süreç boyunca paylaştığı bu yazışmaları 18 Kasım’da Times of Israel’deki köşesinde de yayınlamış.

Saldırının hemen ardından bir diyalog kanalı açmak için çalışmalara başlamış. Rehine takası konusunda verdiği mücadeleyi ve tüm süreci okuyacaksınız.

Kontak kurduğu kişi 2006 sürecinde de iletişimde olduğu Hamas’ın sözcüsü ve yöneticisi Gazi Hamad.

7 Ekim Hamas saldırısının hemen ardından Hamad’a yazmaya başlıyor Baskin. Hamas ve İsrail’in zaman içinde gelişen tutumlarını ve bugün gelinen noktaya nasıl varıldığını anlamak için bu yazışmalar bence çok kıymetli bir kaynak.

Ancak ısrarlı denemeler sonunda kasım başında Hamad ile kontak kesiliyor. Kısa bir süre sonra ise Hamad Lübnan medyasına çok sert ve uzlaşmaz bir demeç verdi.

Baskin gibi sabırlı ve deneyimli bir arabulucu barış için diyalog yollarının artık kesildiğini düşünüyor.

Bu çok vahim.

Çok uzun sürecek, çok vahşi günlerin habercisi olarak okuyorum Baskin’i dahi pes ettiren bu atmosferi…

Aşağıya Gershon Baskin ve Hamas’ın önemli isimlerinden Gazi Hamad’ın yazışmalarını koyuyorum… Bu yazışmalar Gazze savaşı ile ilgili tarihe düşecek önemli notlardan olacak…

Tarihi yazışmalar…

7 Ekim saldırılarından hemen sonra

Gershon Baskin: Hamas bu saldırıların bedelini çok büyük ödeyecek.

Gazi Hamad: Korkmuyoruz.

Baskin: Korkmalısınız. Ve iki taraftaki masum kurbanlara merhametle yaklaşmalısınız.

Hamad: Sana defalarca tüm kötülüklerin sebebinin işgal olduğunu söyledim.

Baskin: Öyle. Ben de bunu hep kabul ettim. Bu savaş nasıl bitecek? Savaşlar ancak düşmanlar konuşunca biter. Başka yol yok.

8 Ekim Pazar

Baskin: İsrail kamuoyu Gazze’nin yeniden işgali ve Hamas’ın ve tüm cihatçı liderlerin öldürülmesi konusunda baskıcı olacak. Hamas tüm kadın, çocuk ve yaşlıları serbest bırakmalı. Böyle bir olasılık var mı?

Gazi konuş benimle. Gel tekrar bu kanalı açalım. Bir şeyler yapalım.

(Aynı gün saatler sonra)

Baskin: Evininin bombalandığını duydum. Umarım ailen iyidir. Lütfen beni bilgilendir. Şayet senin gibi bildikleri, tanıdıkları isimlerin de peşine düşmüşlerse Hamas’ı çökertme konusunda çok ciddiler demektir. Ben alıkonulan İsraillilerle ilgili Netanyahu’nun görevlendirdiği Gal Hirsch ile kontaktayım.

Hamad: Peki ne yapılmalı?

Baskin: Önce kadınlar ve çocukları kapsayacak bir küçük anlaşma için kapıları açın.

Hamad: Tüm tutuklular serbest bırakılmalı.

Baskin: Anlıyorum ancak henüz bu masada yok. Önce kadın ve çocukları çıkaralım. İsrail’deki haberleri takip ediyor musun bilmiyorum. Hükümet, ordu, halk.. Herkes hepinizin öldürülmesini ve Hamas’ın bitirilmesini istiyor bu Gazze’nin yeniden işgali demek olsa da.

9 Ekim Pazartesi

Baskin: Gazi öncelikle çocuk, kadın ve yaşlıların bırakılması için çalışalım. … İsrailliler ve Filistinliler hepimiz aynı gemideyiz. Artık hayat kurtarmaya odaklanalım daha çok öldürmeye değil. Çocuk ve kadınlar için Katar’ın çabaları ile ilgili haberler var. İsrail pazarlık yapmayacağını söyledi. Bu, ikimizin de iyi bildiği resmi tepki. Şayet Hamas anlaşma konusunda ciddi ise aileleri baskı kurmaları konusunda yönlendirebiliriz. Gazi insanlık adına lütfen kadın ve çocuklar için bir anlaşmayı sağlayalım.

Hamad: Gershon öncelikle Gazze’deki ölümler durmalı. Burada sivillere yönelik kitlesel katliam var. Aileler topluca yok edildiler. Bu vahşet durmadıkça tutsaklar üzerine konuşamayız.

10 Ekim Salı

Baskin: Gazi senin adamların İsrail’de katliam yaptı. 1000’den fazla kişi öldü. İnsanlar evlerinden kaçırıldı. Bebekler vuruldu. Yaşlılar evlerinde vuruldu. Bu bizim DEAŞ’ta gördüğümüz bir barbarlıktı Filistinlilerde değil. Bu vahşetin bedelini şimdi Gazzeliler ödeyecek. Gazze’nin geleceği geçmişine benzemeyecek. Karanlık günler bizi bekliyor. Tanrı yardımcımız olsun.

12 Ekim Perşembe

Baskin: İsrail’de tüm rehinelere karşı tüm tutukluları serbest bırakma fikri dolaşıyor. Tüm tutuklular ya Gazze’ye ya da yurtdışına gönderilecek. Böyle bir anlaşma olabilir mi? Şayet Hamas buna sıcak yaklaşırsa ben kaynaklarıma bastırmalarını söylerim. Ömür boyu hapis cezası ile yatan 559 mahkum var. Yani İsraillileri öldürmüşler. Şayet onların yurt dışına çıkarılmalarını kabul ederse bunun faydası olabilir. Seninle dürüst olmak istiyorum, her zaman öyleydim. Bence rehineler bırakıldıktan sonra İsrail savaşa devam edecek.

Hamad: Daha iyi anlamak için soruyorum: Rehineler karşılığı tüm Filistinli mahkumlar mı?

Baskin: Evet içlerinde Filistin dışına gönderilecek olan 559 isim de var.

Hamad: Bunun üzerine kim çalışıyor?

Baskin: Bunu Yigal Carmon önerdi. (Eski Başbakan İzak Şamir’in terörizm danışmanı) sanırım Mossad ve Şabak (İsrail Güvenlik Ajansı) da destekler. Gantz ve Eizencott’u arkamıza alabiliriz. (Beni Gantz- İsrail savaş kabinesinin bakanlarından, eski savunma bakanı ve emekli general, Gadi Eizenkot-Savaş kabinesi bakanı-İsrail Savunma Birlikleri eski komutanı)-na) Ancak önce Hamas’ın yaklaşımını öğrenmem gerek. Buradaki hava Gazze’yi ve Hamas’ı bitirme yönünde. Gazze’ye 6000 bomba daha başlangıç. Sana doğru olanı yapma, kadınları, çocukları ve yaşlıları serbest bırakma çağrısında bulunuyorum. İnsani olanı yapın. Bu savaş Gazze’deki Hamas varlığını bitirecek. Bunu durdurmanın yolu yok. Benim tanıdığım insan gibi davran. Masumları evlerine gönderin.

13 Ekim Cuma

Baskin: Kara operasyonunun eli kulağında. Çok geniş çaplı ve etkili olacak… Gazi lütfen kahraman ol doğru olanı yap. Rehineleri serbest bırakma konusunda ikna et. Mahkumları değil rehineleri. Senin istediğin de buydu.

Hamad: Benimle bu dille konuşma. Senin kalbin ve aklın İsrailli. İşgalin bizi öldürsün, bizi mahvetsin istiyorsun. Ama biz her zaman sizin kadın ve çocukları öldüren zalim devletinize karşı duracağız. Bu barbar devletinden utanç duymalısın. Hamas özgürlüğümüze kavuşana kadar savaşmaya devam edecek. Hamas asla bitmeyecek. İsrail 100 binlerimizi öldürse de teslim olmayacağız.

Baskin: Gazi bu artık siyaset meselesi değil. Gazze’nin yanı başında masum insanların hunharca öldürülmesi affedilemez bir savaş suçu. Doğru olanı yapıp rehineleri serbest bırakın. Sizinkiler Filistinlilere şimdiye kadarki en büyük zararı verdiler. Filistin’i onlarca yıl geriye götürdüler. Senin de acı çektiğini biliyorum. İsrail’in suçları ve işgalin adaletsizliği ile ilgili beni ikna etmeye ihtiyacın yok. Şu an konumuz doğru olanı yapmak. Kadınları ve çocukları alıkoymak senin prensiplerine aykırı. İnandığın İslam’a aykırı.

Hamad: Siz işgalcisiniz. İşgalinizi durdurmak için sizinle her yerde savaşmalıyız. 75 yıldır işgal altında olmak yetti artık!

Baskin: Yapılan her şey doğru değildi. Ama işgali durdurmak ve Filistin’i özgürleştirmek için doğru yol bu değil. Siz tüm dünyayı insanlığa karşı 7 Ekim'de işlediğiniz suç ile karşınıza aldınız. Biliyorsun ben Filistin için bir çok Filistinliden çok daha fazla şey yaptım. Ben Filistin’in dostuyum. Senin doğruyu yapma zamanın Gazi. Rehineleri alıkoymanın yanlış olduğunu biliyorsun. Onların hayatlarını kurtar ben de Filistinlilerinkini kurtaracağım.

Hamad: Sahte bir barış atmosferinde 30 yıl harcadık. Senin devletin politik çözümlerin tümünü mahvetti.

Baskin: Sahte barış konusunda sana katılıyorum.

Hamad: Onları suçlamalısın bizi değil.

Baskin: Tüm kötülüklerin anası işgal. Siz bu çatışmanın kurbanlarısınız. Haklarınızı ve özgürlüğü hak ediyorsunuz. Ama bu doğru yol değil. Sizi 1300 masum insanın hayatına mal olan 7 Ekim için suçluyorum... Bebekler nasıl işgalin sorumlusu olabilir? Kalbim Gazze’deki milyonlar için ağlıyor orada bir çok dostum var. Hamas’ı kurtarmak için çok geç en azından doğru olanı yapın ve masumları bırakın. Senin ve ailen için gerçekten üzgünüm geçtiğimiz 15 yıl boyunca iyi bir diyalog geliştirdik. Birbirimize güveniyoruz, doğru olanı yapmalısın.

Gershon Baskin ve Gazi Hamad arasındaki yazışmalar kasım başına kadar sürüyor. Düşmanlar arası arabuluculuk ve diyalog örneği olarak tarihe geçecek nitelikteki bu yazışmaların devam eden takasta ve dünyanın farklı bölgelerindeki çatışma süreçlerinde aydınlatıcı olacağını düşünüyorum.

Bir sonraki yazıda 14 Ekim’den kasıma kadar olan yazışmalara devam edeceğim…