SON günlerde çevremde gribe yakalanmış o denli çok kişi var ki!..
Neredeyse hepsinin sesini kısmış, konuşamaz durumda bırakmış…
Bir arkadaşım da dün “boğazım yanıyor…” diye yakınıyordu.
Hepsini en az iki gün yatağa mahkum etmiş…
Hacettepe Üniversitesi Halk Sağlığı Bölümü akademisyeni Doç. Dr. Cavit Işık Yavuz ile dün sohbet ederken, son günlerde karşılaşılan vakaların bir süre önce ABD ve Avrupa’yı kasıp kavuran virüs olup olmadığını sordum.
Her zamanki gibi hazırlıklıydı.
Sadece AB ve ABD’de değil, aynı zamanda Çin’de de arttığını vurguladı…
Çin'in ardından Hindistan'ı da kasıp kavuran, HMPV (İnsan Metapnömovirüsü) boğaz ağrısı, öksürük ve nefes darlığı ile kendini gösteriyor.
Bebekler ve yaşlılarda zatüreye dönüşebilen virüs 2001'de tespit edildi...
Avrupa'yı da etkilemiş...
Doç. Dr. Yavuz, Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi’nin (ECDC) yapmış olduğu uyarı mesajlarını yolladı…
Verilere göre ECDC’ye durum bildiren ülkelerin hepsi, halk arasında “grip…” diye bilinenin “influenza” ve çocuklarda görülen solunum virüsü “RSV” aktivitelerinde artış olduğunu aktarmış.
AB’DEN YAPILAN UYARI
Hastalığın AB ülkeleri içindeki pozitiflik oranı %10 üzerine çıkmış; bu da uyarı yapılması için eşiğin aşıldığı anlamına geliyormuş…
Covid-19’da ise düşük seviyede kalmaya devam ettiği, ancak gribin ve RSV’nin çok küçük çocuklar ve yaşlılar üzerindeki etkilerinin sağlık hizmetlerini önemli ölçüde etkileyebileceğine de vurgu yapılmış.
Bu konuda AB ve diğer Avrupa hükümetleri de uyarılmış…
Doç. Dr. Yavuz’a salgının ağır etki yaratıp yaratmayacağını sordum, “Bebekler ve yaşlılarda acı sonuçları olabiliyor” dedi; ancak şu an için endişe verilecek boyutta olmadığını belirtti.
EN AĞIR GRİP…
Hastalığın ağır geçirildiğinin de altını çizip ekledi:
“Daha büyük bir endişemiz var…”
Sözünü ettiği ABD’yi son günlerde kasıp kavuran ve önceki gün de bir kişinin ölümü ile sonuçlanan bilimsel adıyla H5NI, halk arasındaki tanımıyla “Kuş Gribi…”
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC), bir süre önce Kaliforniya’daki bazı bölgeleri kapatılmasını sağlamıştı.
Kaliforniya’da vakanın görülmüş olması da yadırganmamalı çünkü 2024’te toplam bildirilen 66 vakadan 29’u Kaliforniya’dan geldi.
Üstelik burada dikkat çeken kuş gribi vakasının bir çocukta görülmüş olmasıydı…
İnsana geçen benzer bir vaka haberi de Kanada’dan geldi…
Her iki vakanın da geldiği noktalara yönelik araştırmalar devam ederken, son 10 ayda gelen 66 kuş gribi vakasından biri beklenmedik bir şekilde sonuçlandı…
LOUİSİANA’DAN GELEN ENDİŞE VERİCİ HABER…
Kaliforniya’nın ardından, ülkenin güney eyaleti Louisiana’dan acı bir haberle karşılaşıldı…
CDC, şiddetli solunum yetmezliği ile hastaneye kaldırılan 65 yaş üstü bir kişinin kuş gribinden yaşamını kaybettiğini doğruladı.
Aktarıldığına göre, bu kişi bahçesinde ölü bulduğu kuşlarla temas etmiş sonrasında da solunum yolu rahatsızlığı başlamıştı.
Olayın önemi, ABD tarihinde ilk kez kuş gribinden bir kişinin ölmesiydi…
Bu kişinin de bahçesindeki kuş leşiyle muhatap olmasından kaynaklı olması da durumu daha duyarlı hale getiriyor.
Çünkü Louisiana’da görülen vaka mutasyona da uğramış; yani kuştan insana geçmesine neden olan bir vaka haline dönüşmüş.
Her ne kadar CDC çevre tarama sonucunda kümes hayvanları, inekler ve diğer hayvanlarda endişe edilecek seviyeye rastlanmadığını belirtiyor olsa da pandemi sürecinde yaşadıkları hafızasından taze olan ABD için çok şey ifade ediyor.
Çünkü vakalar ABD ve Kanada ile de sınırlı kalmayıp yayılma göstermeye başlamış.
“PANDEMİ FAY HATTINA ENERJİ BİRİKTİRİYOR…”
Doç. Dr. Cavit Işık Yavuz, “Yeni bir pandeminin fay hattında enerji birikiyor” deyip bizim de Türkiye’de dikkat etmemiz gereken bir durumu açıkladı:
“Maalesef bizde de yakın geçmişte üç farklı noktada, Konya, Eskişehir ve Afyonkarahisar’da görüldü… Takibimizde…”
Aktardığına göre Eskişehir’de Sivrihisar’da karşılaşılan kuş gribine Konya’dan getirilenler yol açmış.
Konya’nın Meram ilçesinde yumurta üretimi yapan bir işletmede görülmüş, Tarım ve Orman Bakanlığı anında müdahalede bulunup önlemeye yönelik tüm tedbirleri almış.
Vakaların görüldüğü tüm bölgeler karantina altına alınırken, Sağlık Bakanlığı ve Halk Sağlığı birimleri de devreye girip yayılmasının önüne geçmek için gerekli uygulamaları yapmış…
Uyarısını duyunca bir anda hafızam 2005 yılına gitti; o tarihte de kuş gribi Anadolu’da yayılmış ve büyük itlaflar sonucu önüne geçilebilmişti.
İnsana geçmesine yönelik de bir vakaya rastlanmamıştı…
Halk arasında “Tavuk vebası” adı da verilen kuş gribinin insana geçme özelliği bilinen bir gerçek.
Bugüne kadar dünyada görülen vaka sayısı da 500’e yakın.
Ancak en korkulan tarafı kuş gribinin insandan insana geçen mutasyona dönüşüyor olması ki Louisiana’daki vaka da buna işaret ediyor.
ABD ve Avrupa da 2022’den bu yana da ciddi artış gösteriyor.
MEMELİ HAYVANLARA DA VİRÜS BULAŞMAYA BAŞLADI
Özellikle kanatlı hayvanlardan sonra, tilki, ayı, su samuru gibi memelilerde de kuş gribinin yol açtığı vakalara rastlanmaya başlaması ve kon olarak da ineklerde görülmesi endişeyi yükseltmişti.
ABD’de de 2024 Mart’ında ve Temmuz’unda inekten insana bulaşma vakası iki kişide görülürken, yılsonunda sayının 50’ye yaklaşması da telaşa yol açmıştı.
Sonunda pazartesi günü beklenen oldu ve mutasyona uğramış haliyle bir kişinin ölümüyle sonuçlandı.
Bir kişinin böyle bir virüsten ölümü önemli mi denilebilir…
Ancak unutulmaması gerekir ki bütün dünyayı etkisine alan Covid-19 da 2019 yılının Aralık ayında Çin’in Vuhan Eyaletinde bir kişiyle başladı…
Bir ay geçmeden 13 Ocak 2020’de vakanın adı konulduğunda ise her tarafa yayılmıştı…
Halk Sağlığı uzmanı Doç. Dr. Yavuz’un da altını çizdiği gibi bu gibi vakalarda surveyans, yani tarama yapılması en geçerli çözüm…
Sağlık Bakanlığı da bu kapsamda harekete geçmiş ve ciddi bir tarama başlatılması talimatını vermiş.
Bakanlığın etkin ve yetkin ismi, bu gibi gelişmeler karşısında duyarlılığın en yüksek seviyede olduğunun da altını çizdi.
Oldukça haklı…
Halk Sağlığı alanının önemli isimlerinden Prof. Dr. Levent Akın’ın “bize bir şey olmaz” diyenlere karşı pandemi dönemindeki şu sözü hala geçerliliğini koruyor:
“Dünyanın herhangi bir yerinde bir virüs salgını varsa bilin ki bundan kaçamazsınız size de gelir.”
