Netanyahu, Miçotakis ile görüştü

Zirvede Yunan basınının iddialarıyla ortaya çıkan İsrail-Yunanistan-GKRY katılımlı yaklaşık 2 bin 500 askerden oluşan bir "ortak müdahale gücü" kurulacağı iddiasının netleşmesi bekleniyor.

Ayrıca Tel Aviv’in, ABD Başkanı Donald Trump'ın Gazze planı kapsamında bölgeye konuşlandırılacak Uluslararası İstikrar Gücü'nde Atina’nın da yer almasını arzuladığına yönelik iddialar, üçlü zirvede bölgesel bir çok meselenin ele alınacağına işaret ediyor.

AA muhabiri, Tel Aviv ile Atina arasındaki ilişkilerinde son dönemlerde öne çıkan meseleleri ve İsrail-Yunanistan-GKRY zirvesindeki muhtemel başlıkları derledi.

"Türkiye karşıtlığına dayalı pragmatik ortaklık"

İsrail-Yunanistan ilişkilerinin seyri, iki ülkenin Ankara ile ilişkisiyle negatif korelasyon içerisinde olmasından dolayı "Türkiye karşıtlığına dayalı pragmatik ortaklık" olarak yorumlanıyor.

İki ülkenin, deniz yetki alanları, enerji güvenliği ve askeri konularda Türkiye'nin bölgedeki etkisine karşı denge oluşturmak için ortak pozisyon alması dikkati çekiyor.

Nitekim, uzun süre Arap dünyasıyla dengeli ilişkiler kuran ve İsrail'e mesafeli kalmayı tercih eden Atina ile Tel Aviv arasındaki yakınlaşma, Türkiye'nin İsrail ile ilişkilerinin bozulduğu 2010'lar itibarıyla özellikle Doğu Akdeniz'de enerji, güvenlik ve jeopolitik dengelerle stratejik ortaklık düzeyine ulaştı.

Bu süreçte İsrail ile Yunanistan başta Doğu Akdeniz Doğalgaz Boru Hattı (East-Med) projesi olmak üzere çeşitli platformlarda bir araya gelirken iki ülke arasındaki askeri işbirliği de arttı.

Rafa kalkan proje: East-Med

İsrail gazını Güney Kıbrıs ve Yunanistan üzerinden Avrupa'ya ulaştıracak Doğu Akdeniz Doğalgaz Boru Hattı (East-Med) projesinin yapımı, iki ülkenin de büyük önem atfetmesine karşın hem maliyetli olması hem teknik zorluklar nedeniyle hayata geçirilemedi.

Avrupa Birliği'nin enerjide Rusya'ya olan bağlılığını azaltmak için desteklediği proje ilk olarak 2013'te gündeme geldi. İsrail-Yunanistan-GKRY arasındaki resmi anlaşma, 2 Ocak 2020'de Atina'da imzalandı.

Siyasi onay alan projenin 2025'e kadar tamamlanması planlansa da inşa sürecine hiç başlanmadı. Ocak 2022'de ABD yönetiminin, "ekonomik uygulanabilirliğinin olmaması, çevresel etki ve bölgesel gerilime yol açma ihtimalinden" dolayı projeden desteğini çekmesi ise projenin rafa kalkmasına neden oldu.

Hem maliyetli olması hem teknik sıkıntılar nedeniyle hayata geçirilmesinin zor olduğu belirtilen East-Med Projesi'nin, başlanması halinde yapımının 7 yıl sürmesi, yaklaşık 7 milyar dolara mal olması, tamamlanması durumunda yıllık 20 milyar metreküplük doğal gaz taşıma kapasitesine sahip olması planlandı.

Fakat İsrail'de keşfi yapılmış gaz rezervlerinden elde edilecek doğal gazın, Mısır gazı eklense bile kapasiteyi tamamlayamayacağı ve projenin sürdürülebilir olması için bölgede yeni keşiflerin yapılması gerektiği ifade edildi.

İsrail, 2025 yılı sona ererken projeyi yeniden gündeme getirmek için harekete geçti. İsrail Enerji Bakanı Eli Cohen, geçen ay Atina'ya ziyaretinde ABD, Yunanistan, GKRY'den mevkidaşlarıyla görüşmesinin ardından Jerusalem Post'a yaptığı açıklamada, İsrail gazını Güney Kıbrıs ve Yunanistan üzerinden Avrupa'ya ulaştıracak East-Med projesinin yeniden gündemde olduğunu iddia etti.

Cohen, 2022'de projeden desteğini çeken ABD'nin yeniden önemli bir rol üstlenmeye hazır olduğunu ileri sürse de geçen hafta İsrail'in Mısır'la 35 milyar dolarlık gaz anlaşmasına vardığını açıklaması, East-Med'in yeniden arka plana itildiği yorumlarına neden oldu.

İki ülkenin askeri işbirliğindeki ivmesi dikkati çekiyor

İsrail ile Yunanistan arasındaki enerji alanındaki işbirliği arayışları ve diplomatik temaslardaki sıkılaşmanın yanı sıra askeri işbirliğindeki ivmesi ve katılım sağlanan ortak askeri tatbikatlardaki artış da dikkati çekiyor.

İki ülke arasındaki askeri işbirliğinin, 2008 yılında yapılan "Glorious Spartan (Şanlı Sparta)" ortak askeri tatbikatının ardından geliştiğine işaret edilirken İsrail ve Yunanistan orduları bugüne kadar çok sayıda ortak askeri tatbikatta yer aldı.

İsrail ve Yunanistan orduları, Nisan 2025'te, Yunanistan'da 10'dan fazla ülkenin katılımıyla gerçekleştirilen "Iniochos 2025" ortak askeri tatbikatında bir araya geldi.

İsrail ordusunun açıklamasına göre, İsrail Hava Kuvvetleri ile Yunanistan Hava Kuvvetleri, 3 Kasım 2025'te de Yunanistan üzerinde ortak havada yakıt ikmali tatbikatı gerçekleştirdi.

İran ve İsrail arasında Haziran 2025'te gerçekleşen çatışmaya, İsrail Hava Kuvvetlerinin özellikle havadan ikmal çalışmalarına Yunanistan ile daha önce yaptığı çeşitli hava ve coğrafi koşulların canlandırıldığı benzer tatbikatlarla hazırlandığı iddiaları İsrail basınında yer aldı.

İsrail ile Yunanistan arasında irili ufaklı çok sayıda askeri alım anlaşması da imzalanırken, 2021'deki İsrail'in Elbit Systems firması ile Yunanistan arasında pilot eğitimi ve uçuş okulu kurulmasını kapsayan anlaşma, 1,65 milyar dolarlık boyutuyla bunların en büyüğü olarak kayıtlara geçti.

Öte yandan Yunanistan Parlamentosu 5 Aralık'ta İsrail'den, 800 milyon dolardan fazla ödeyerek PULS tipi çok namlulu roketatar sistemi alımını da içerdiği belirtilen silahlanma programını onayladı.

Atina ile Tel Aviv arasında, ilk planlanan maliyeti 3 milyar doların üzerinde olduğu belirtilen "Aşil Kalkanı" isimli çok katmanlı hava savunma sistemi için de görüşmelerin devam ettiği öne sürüldü.

"Ortak müdahale gücü" iddiaları arasında üçlü zirve

Tel Aviv ile Atina arasındaki askeri işbirliği artarken Batı Kudüs'te gerçekleştirilecek üçlü zirve öncesinde İsrail-Yunanistan-GKRY katılımıyla Doğu Akdeniz'de bir "ortak müdahale gücü" oluşturulacağı iddia edildi.

Yunan basını, Atina'nın İsrail'den alınan SPIKE NLOS uzun menzilli tanksavar füze sistemlerini Doğu Ege adaları ile Meriç bölgesinde kademeli olarak tam operasyonel kullanıma geçirmeyi hedeflediğini bildirdi.

Yunanistan, İsrail ve GKRY'nin Doğu Akdeniz'de "kritik altyapıların" korunmasına yönelik tugay seviyesinde ortak müdahale gücü oluşturulmayı değerlendirdiği, bu gücün 1000 Yunanistan, 1000 İsrail ve 500 GKRY askeri olmak üzere yaklaşık 2 bin 500 askerden oluşmasının planlandığı ileri sürüldü.

İsrail'in Yedioth Ahronoth gazetesi, Tel Aviv yönetimi, Yunan basınının Türkiye'ye karşı "İsrail-Yunanistan-GKRY ortak müdahale gücü" kurulması yönündeki iddialarını reddetti.

Buna karşın İsrail ordusu yetkilileri somut adım atılmasa da bu yönde bir planlama emri alındığını ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile Savunma Bakanı Yisrael Katz'ın emirlerinin beklendiğini doğruladı.

Aynı haberde, "ortak müdahale gücü"nün şimdilik sadece bir fikir olduğu belirtilirken akıbetinin İsrail-Yunanistan-GKRY üçlü zirvesinde belli olacağı aktarıldı.

Ayrıca Rum basınının, eylülde İsrail tarafından GKRY'ye hava savunma sistemi teslimatı yapıldığını ileri sürmesi dikkati çekmişti.

İsrail'in Yunanistan'dan Gazze talebi

Toplantıda gündeme geleceği iddia edilen bir diğer konu ise Yunanistan'ın ABD Başkanı Trump'ın planı kapsamında Gazze'ye bir askeri mühendis ekibi göndermeyi düşünmesi.

İsrail'in Kanal 12 televizyonunun, diplomatik kaynaklara dayandırdığı haberinde, İsrail'in Yunanistan'ı Gazze'nin geleceğinde aktif rol oynamaya teşvik ettiği ve Atina yönetiminin bu konuda istekli olduğu ileri sürüldü.

Zirvede, "hareketleri yönlendiren Türk gölgesi" altında, Akdeniz bölgesinde karşılıklı işbirliğinin güçlendirilmesiyle ilgili bir dizi konunun görüşüleceği, bunların arasında Akdeniz'de enerji alanında işbirliği ve İsrail ile Yunanistan'dan geçmesi planlanan Hindistan-Orta Doğu-Avrupa Ekonomik Koridorunun (IMEC) yer aldığı aktarıldı.

*Fotoğraf: İHA, temsilidir