18 maddelik Anayasa değişikliği paketi 339 oyla kabul edildi
Anayasa değişikliği teklifinin ikinci turu sonunda teklifin tümü üzerinde yapılan oylama sonucu 18 maddelik paket kabul edildi, referanduma sunulacak teklifte hangi değişiklikler yer alıyor?
AK Parti'nin 18 maddeden oluşan Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi, 339 oyla kabul edilerek yasalaştı.
TBMM Genel Kurulunda teklifin tümü üzerinde yapılan gizli oylamaya 488 milletvekili katıldı. Oylamada 339 kabul, 142 ret oyu kullanıldı; 5 oy boş çıktı, 2 oy ise geçersiz sayıldı.
Meclis Başkanvekili Ayşe Nur Bahçekapılı, oylama sonucunu açıklamadan önce, egemenliğin kayıtsız şartsız milletin olduğunu söyledi. Bahçekapılı, oyların usulüne göre kullanıldığını ve teklifin kabul edildiğini duyurdu.
AK Parti'li milletvekilleri, oylama sonucunu ayakta alkışlayarak karşıladı.
ANAYASA'NIN MECLİS'TEKİ YOLCULUĞU
Teklifin, TBMM Genel Kurulundaki görüşmeleri iki tur şeklinde yapıldı. 9 Ocak 2017 Pazartesi günü başlayan ve kesintisiz devam eden 1. tur görüşmeleri, 15 Ocak Pazar günü tamamlandı. Genel Kurulun, 1. tur görüşmelerinde Meclis yaklaşık 90 saat mesai yaptı. CHP milletvekilleri 908, AK Parti milletvekilleri 711, MHP milletvekilleri 365, HDP milletvekilleri 492 dakika konuştu. Görüşmeler, tutanaklara 3 bin 59 sayfa olarak yansıdı.
Genel Kurulda, teklifin 1. turunun beşinci maddesi üzerinde CHP Grubu adına söz alan CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel'in açıklamasının ardından, CHP milletvekilleri alkışlar eşliğinde kürsüye yürüdü ve kol kola girerek, kürsüyü çembere aldı. AK Parti milletvekilleri kürsü ile Başkanlık Divanı arasına geçerek, CHP'lileri kürsüden uzaklaştırmaya çalışması üzerine milletvekilleri arasında yumruklaşmaya varan kavga ve itiş kakış yaşandı, bazı milletvekilleri yaralandı. Kavga sırasında milletvekillerinin konuşma yaptığı kürsü yerinden çıkarken, ses sistemi de bozuldu. Salonun ortasında bulunan "Atatürk çiçeği" ile stenografların görev yaptığı masa zarar gördü.
TBMM Genel Kurulunda, 18 Ocak 2017'de başlayan anayasa değişiklik teklifinin ikinci tur görüşmeleri, 21 Ocak Cumartesi günü tamamlandı.
Teklifin, 19 Ocak Perşembe günü yapılan görüşmelerinde Ankara Bağımsız Milletvekili Aylin Nazlıaka kendini kürsüye kelepçeledi. Nazlıaka'nın, yaklaşık 2 saat süren kelepçeli kürsü eylemi, AK Partili bazı kadın milletvekillerinin müdahalesiyle sonlandırıldı. Yaşanan kavga sırasında bazı milletvekilleri yaralandı.
AK Parti tarafından 10 Aralık 2016'da TBMM Başkanlığına sunulan anayasa değişikliği teklifi, 42 günün ardından, 21 Ocak 2017 tarihinde tamamlanarak, yasalaştı.
EN YÜKSEK OY 345
İkinci tur görüşmelerde en yüksek oyu teklifin ilk maddesi aldı. Yargı yetkisinin, Türk milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılacağına dair hükmün, "bağımsız ve tarafsız" mahkemelerce kullanılacağı şeklinde değişmesini öngören maddeye 345 milletvekili 'Evet' dedi.
EN DÜŞÜK OY 339
Cumhurbaşkanının görev ve yetkilerini düzenleyen 8. madde 339 kabul oyu ile teklifin en az oyu alan maddesi oldu. Teklifin tümü de 339 oyla kabul edildi.
REFERENDUM SÜRECİ BAŞLADI
Teklifin tümünün 330'un üzerinde oyla kabul edilmesiyle referandum süreci de başladı. Teklif önce Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın onayına sunulacak. Cumhurbaşkanı'nın 15 günlük yasal süresi bulunuyor. Referandum tarihi de buna göre şekillenecek. Referandumun, Resmi Gazete'de yayımını takip eden 60'ncı günden sonraki ilk pazar günü yapılması gerekiyor. Hükümet Sözcüsü Numan Kurtulmuş, 2-9 Nisan tarihlerini işaret etmişti.
YENİ ANAYASA NE GETİRİYOR?
TBMM Genel Kurulunda kanunlaşan anayasa değişikliği, Cumhurbaşkanlığı sistemi çatısı altında getirilmesi öngörülen yeni düzenlemeler şöyle:
- Milletvekili sayısı 550'den 600'e çıkarılacak
- Milletvekili seçilebilme yaşı 25'ten 18'e indirilecek
- TBMM ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri, 5 yılda bir aynı gün yapılacak
- Meclis, denetim ve bilgi edinme yetkisini, "Meclis araştırması", "Genel görüşme", "Meclis soruşturması" ve "Yazılı soru" yoluyla kullanacak
- Cumhurbaşkanının partisiyle ilişiği kesilmeyecek
- Cumhurbaşkanının görev süresi 5 yıl olacak. Bir kişi en fazla 2 kez cumhurbaşkanı seçilebilecek.
- Cumhurbaşkanlığına, seçimlerde geçerli oyların en az yüzde 5'ini alan partiler ile en az 100 bin seçmen aday gösterebilecek.
- Seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilecek.
- Cumhurbaşkanı "Devlet başkanı" olacak, yürütme yetkisini üstlenecek, Başkomutanlığı temsil edecek
- Cumhurbaşkanı, cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanları atayacak ve görevlerine son verecek.
- Cumhurbaşkanı, anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunacak.
- Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilecek.
- Kanunda açıkça düzenlenen konularda cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamayacak.
- TBMM'nin aynı konuda kanun çıkarması durumunda, cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz olacak.
- TBMM cumhurbaşkanı, cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında soruşturma açılmasını isteyebilecek.
- Hakkında soruşturma açılmasına karar verilen cumhurbaşkanı seçim kararı alamayacak.
- Cumhurbaşkanı, bir veya daha fazla cumhurbaşkanı yardımcısı atayabilecek.
- Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olanlar arasından cumhurbaşkanı tarafından atanacak ve görevden alınacak.
- Milletvekilleri, cumhurbaşkanı yardımcısı ve bakan olarak atanırlarsa üyelikleri sona erecek.
- TBMM, üye tamsayısının beşte üç çoğunluğu ile seçimlerin yenilenmesine karar verebilecek.
- Cumhurbaşkanı, kanunda düzenlenen ilgili şartların gerçekleşmesi halinde OHAL ilan edebilecek.
- Disiplin mahkemeleri dışında askeri mahkemeler kurulamayacak.
- Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun adı, Hakimler ve Savcılar Kurulu şeklinde değişecek.
- Bütçeyi Cumhurbaşkanı Meclise sunacak.
- Bakanlar Kurulu olmayacak. Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı tarafından anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılacak ve yerine getirilecek.
- TBMM'nin bir sonraki seçimi ve Cumhurbaşkanı seçimi, 3 Kasım 2019 tarihinde birlikte yapılacak.
- Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ve askeri mahkemeler kalkacak.
DÜZENLEMELER NE ZAMAN YÜRÜRLÜĞE GİRECEK?
Anayasanın, seçim kanunlarında yapılan değişikliklerin, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmayacağına dair hükmü, değişiklik yürürlüğe girdiği tarihten sonra birlikte yapılacak ilk milletvekili genel seçimi ile cumhurbaşkanı seçimi için uygulanmayacak.
"Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesileceğine" dair hükmün kaldırılması, değişikliğin yayımı tarihinde, mevcut anayasada Bakanlar Kurulu, sıkıyönetim, tasarı, kanun hükmünde kararname, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ibarelerinin kaldırılmasına dair değişiklikler de TBMM ve cumhurbaşkanı seçimleri sonucunda cumhurbaşkanının görevi başladığı tarihte yürürlüğe girecek.
Milletvekili sayısının 600'e çıkarılması, TBMM seçimleri ve cumhurbaşkanı seçimlerinin 5 yılda bir aynı gün yapılması, cumhurbaşkanı adaylığı ve seçimine ilişkin değişiklikler, birlikte yapılacak ilk TBMM ve cumhurbaşkanı seçimlerine ilişkin takvimin başladığı tarihte yürürlük kazanacak.
