Askere kaç yaşında gidilir? Askere kimler gidebilir, askere gitme şartları nelerdir?
Türk toplumunun sosyal yapısında ve yasal düzenlemelerinde en önemli dönüm noktalarından biri olan askerlik hizmeti, her Türk erkeği için vatan borcu olarak tanımlanan kutsal bir görevdir. Bir erkek çocuğunun doğduğu andan itibaren "asker olacak" gözüyle büyütüldüğü bu coğrafyada, askerlik çağına gelmek, sadece yasal bir zorunluluğun yerine getirilmesi değil, aynı zamanda bireyin olgunlaşma sürecinin, hayata atılmasının ve toplumsal sorumluluklarını üstlenmesinin de en somut göstergesidir.
Kışla kapısından içeri adım atılan o ilk an, sivil hayattan disiplinli bir yaşama geçişi simgelerken, aileler için de hem gurur hem de hasret dolu bir sürecin başlangıcıdır. Peki, gençlerin ve ailelerin zihnini kurcalayan, planlarını doğrudan etkileyen bu süreç tam olarak ne zaman başlar ve bu kutsal üniformayı giyebilmek için hangi koşulların sağlanması gerekir? İşte askerlik hizmetiyle ilgili merak edilen tüm detaylar...
Askerlik süreci, sadece silah altına alınmakla sınırlı olmayan, öncesinde yoklama, muayene ve celp dönemleri gibi bürokratik aşamaları da içeren kapsamlı bir takvimdir. Eğitim hayatı, sağlık durumu veya ailevi sebepler gibi faktörler, bu sürecin başlama zamanını ve şeklini değiştirebilir. Ancak değişmeyen tek gerçek, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan her sağlıklı erkeğin bu görevle mükellef olduğudur. Teknolojinin gelişmesi ve ordunun modernleşmesiyle birlikte askerlik süreleri ve şekilleri zaman içinde değişime uğrasa da, temel prensipler ve yaş sınırları kanunlarla net bir şekilde belirlenmiştir. Bu yazıda, askerlik çağının yasal sınırlarını, kimlerin bu hizmetten muaf tutulduğunu ve kışlaya giden yolda atılması gereken adımları inceleyeceğiz.
ASKERE KAÇ YAŞINDA GİDİLİR VE YASAL SÜREÇ NASIL İŞLER?
Askerlik Kanunu'na göre, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan her erkek için askerlik çağı, nüfus kayıtlarına göre 20 yaşına girilen yılın Ocak ayının birinci günü başlar. Dolayısıyla askere kaç yaşında gidilir sorusunun en temel ve yasal cevabı 20 yaştır. Ancak bu yaş sınırı, kişinin hemen o gün askere alınacağı anlamına gelmez; bu tarih, kişinin askerlik yoklaması işlemlerinin başladığı ve devlet nezdinde askerlik çağına girmiş sayıldığı tarihtir. Askerlik çağı, 41 yaşına girilen yılın Ocak ayının birinci gününe kadar devam eder. Yani bir vatandaş, çeşitli yasal ertelemeler (tecil) nedeniyle 20 yaşında askere gitmese bile, 41 yaşına kadar bu yükümlülüğü yerine getirmekle sorumludur.
Sürecin işleyişi, Genelkurmay Başkanlığı ve Milli Savunma Bakanlığı'nın koordinasyonunda yürütülür. 20 yaşına giren gençler, askerlik şubelerine veya e-Devlet üzerinden başvurarak yoklama işlemlerini başlatırlar. Bu aşamada kişinin eğitim durumu, sağlık raporları ve diğer kişisel bilgileri sisteme işlenir. Eğer kişinin lise, üniversite veya lisansüstü eğitimi devam ediyorsa, askerlik hizmeti kanunda belirtilen yaş sınırlarına kadar (lise için 22, lisans için 28, lisansüstü için 32 yaş gibi) ertelenebilir. Tecil süresi biten veya eğitimini tamamlayan bireyler ise en yakın celp döneminde silah altına alınır. Bu sistem, gençlerin eğitimlerini yarıda bırakmadan vatani görevlerini planlamalarına olanak tanır.
ASKERE GİTME ŞARTLARI VE SÜRECİN DETAYLARI
Bir kişinin silah altına alınabilmesi için sadece yaşını doldurmuş olması yeterli değildir; aynı zamanda belirli askere gitme şartları da sağlanmalıdır. Bu şartların en başında Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak ve erkek olmak gelir. İkinci ve en kritik şart ise sağlık durumunun askerlik yapmaya elverişli olmasıdır. Yoklama sürecinde aile hekimleri veya hastaneler tarafından yapılan detaylı sağlık muayeneleri sonucunda kişiye "Askerliğe Elverişlidir" raporu verilmesi gerekir. Bu rapor, kişinin fiziksel ve ruhsal olarak askerlik hizmetinin gerektirdiği zorlu şartlara dayanabileceğinin tıbbi kanıtıdır.
Eğitim durumu da askerlik şeklini belirleyen önemli bir faktördür. Lisans mezunları yedek subay veya yedek astsubay olarak görev yapabilirken, lise ve altı mezunları er veya erbaş olarak vatani görevlerini ifa ederler. TSK (Türk Silahlı Kuvvetleri), ordunun ihtiyacına göre her celp döneminde ne kadar yedek subay veya er alınacağını belirler. Ayrıca, yükümlülerin herhangi bir yasal engelinin (örneğin devam eden tutukluluk hali gibi) bulunmaması gerekir. Bedelli askerlik gibi alternatif hizmet türlerinden yararlanmak isteyenler için ise belirlenen ücretin ödenmesi ve bir aylık temel eğitimin tamamlanması şartı aranır. Tüm bu şartlar, askerlik hizmetinin düzenli, disiplinli ve adil bir şekilde yürütülmesini sağlamak amacıyla kanunlarla çerçevelenmiştir.
KİMLER ASKERE GİDEMEZ?
Askerlik genel bir yükümlülük olsa da, bazı özel durumlarda bireyler bu görevden muaf tutulur veya hizmetleri ertelenir. Peki, kimler askere gidemez? Bu sorunun cevabı genellikle sağlık nedenlerine dayanır. Yapılan sağlık muayenelerinde, Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliği'ne göre askerlik yapmaya engel teşkil edecek derecede kronik rahatsızlığı, fiziksel engeli, ileri derece görme veya işitme kaybı, ciddi psikolojik rahatsızlıkları veya aşırı kilo/zayıflık problemi olan kişiler askerlikten muaf tutulur ve kendilerine "Askerliğe Elverişli Değildir" raporu (çürük raporu olarak da bilinir) verilir. Bu kişiler, barışta ve savaşta askerlik hizmetinden muaftırlar.
