Haftanın tarihine bakış

Osmanlı Devleti, 1915'ten itibaren de 4 yıl boyunca banknot çıkardı. Bu banknotlar "evrak-ı nakdiye" adı altında Türkiye Cumhuriyeti'ne intikal etti. Evrak-ı nakdiyeler, Cumhuriyet'in ilk yıllarında para basılmaması nedeniyle 1927 sonuna kadar tedavülde kaldı.

Türkiye Büyük Millet Meclisi, 30 Aralık 1925'te kabul ettiği kanunla, devletin egemenlik ve bağımsızlık sembolü olması nedeniyle yeni banknotların bastırılmasına karar verdi.

Maliye Bakanı Abdülhalik Renda başkanlığındaki komisyon 1, 5, 10, 50, 100, 500 ve 1.000 liralık kupürlerden oluşan banknotların basılmasını kararlaştırdı.

Filigranlı kağıtlara kabartma olarak basılan banknotlar, 1 Kasım 1928 Harf Devrimi'nden önce bastırıldığı için ana metinleri eski yazı Türkçe, kupür değerleri ise Fransızca yazıldı.

Tedavülde bulunan mevcut evrak-ı nakdiyeler, 4 Aralık 1927'den itibaren dolaşımdan çekildi. Türkiye Cumhuriyeti'nin bu ilk banknotları ise 5 Aralık 1927'de dolaşıma çıkarıldı.

- GÖKTÜRK-1 2016'da fırlatıldı

Türk Silahlı Kuvvetlerinin (TSK) hedef istihbaratına yönelik ihtiyacını, coğrafi kısıtlama olmaksızın dünyanın her yerinden yüksek çözünürlüklü uydu görüntüsüyle karşılayacak GÖKTÜRK-1 uydusu, 5 Aralık 2016'da Fransız Guyanası'ndan fırlatıldı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın katılımıyla Hava Kuvvetleri Komutanlığı ve Savunma Sanayi Müsteşarlığı ev sahipliğinde Türk Havacılık ve Uzay Sanayi AŞ (TUSAŞ) Akıncı tesislerinde düzenlenen törende, fırlatma anı canlı izlendi.

Hem sivil hem de askeri uygulamalar için çok yüksek çözünürlüklü uydu görüntüleri sağlayan GÖKTÜRK-1, bu özellikleriyle en gelişmiş sistemlere sahip keşif, gözetleme uyduları arasındaki yerini aldı.

- Trump, Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıdı

ABD Başkanı Donald Trump, 6 Aralık 2017'de, ABD'nin Kudüs'le ilgili yeni yaklaşımını açıklayarak, "Kudüs'ü resmen İsrail'in başkenti olarak tanıma zamanı gelmiştir. Tel Aviv'deki büyükelçiliğimizin Kudüs'e taşınması talimatını verdim." dedi.

İsrail ile Filistin arasındaki sorunlara yeni bir perspektifle bakmak gerektiğini dile getiren Trump, ABD'nin Kudüs'ü, resmen İsrail'in başkenti olarak tanıdığını belirtti.

Haftanın belli başlı öteki olayları ise şunlar:

2 Aralık

1804- Napolyon Bonapart, Paris'te Papa'nın elinden taç giyerek Fransa İmparatoru oldu.

1873- Türkiye'nin ilk borsası sayılan "Dersaadet Tahvilat Borsası" açıldı.

1888- "Vatan Şairi" olarak anılan şair, yazar, gazeteci, devlet adamı Namık Kemal, 48 yaşında zatürre hastalığından Sakız Adası'nda vefat etti.

1901- King Camp Gillette tarafından jiletin patenti alındı.

1909- Leo Baekland ilk yapay plastik "Bakalit"in patentini aldı.

1909- Fransız Baron Catchers, Osmanlı'daki ilk uçak gösterisini yaptı. Uçak, Şişli Hürriyeti Ebediye Tepesi'nden Bulgar Hastanesine indi.

1914- Avusturya, Belgrad'ı işgal etti.

1918- Ermenistan, Osmanlı devletinden bağımsızlığını ilan etti.

1920- Gümrü Antlaşması ile Kars, Ermenistan'dan alındı.

1928- Celal Sahir (Erozan) Bey'in hazırladığı İmla Lügati yayımlandı. Celal Sahir Bey, 1932'de Türk Dil Kurumu kurucuları arasında yer aldı.

1961- Küba lideri Fidel Castro, kendisini Küba'yı komünizme taşıyacak bir Marksist Leninist olarak deklare etti.

1963- Karadeniz Teknik Üniversitesi Trabzon'da açıldı.

1963- Türkiye'nin ilk koalisyon hükümetinin başkanı İsmet İnönü, 24 yıl sonra ilk kez üstlendiği başbakanlık görevinden istifa etti.

1982- Dr. Robert K. Jarvik tarafından geliştirilen ilk yapay kalp, Barney Clark adlı hastaya takıldı.

1988- Benazir Butto, Pakistan Başbakanı olarak yemin etti.

1993- Kolombiyalı uyuşturucu imparatoru Pablo Escobar, Meddelin'de güvenlik güçlerince öldürüldü.

2003- Yargıtay 11. Ceza Dairesi kayıp trilyon davasında kapatılan Refah Partisinin Genel Başkanı Necmettin Erbakan'a "özel belgede sahtecilik" suçundan verilen 2 yıl 4 ay hapis cezasını oy birliğiyle onadı.

2010- Kentlere en az zararı vererek, insanları öldürmek üzere taktik nükleer silah olarak tasarlanan nötron bombasını icat eden Samuel T. Cohen 89 yaşında öldü.

2020- İngiltere, Türk bilim insanı Prof. Dr. Uğur Şahin'in kurucu ortağı olduğu BioNTech'in Pfizer ile geliştirdiği Kovid-19 aşısının yaygın kullanımına onay veren ilk ülke oldu.

3 Aralık

1574- Sultan II. Selim vefat etti.

1918- I. Dünya Savaşı'ndan sonra Londra'da yapılan Müttefik Kongresi sona erdi, Almanya'nın savaş tazminatı ödemesine karar verildi.

1923- Teşkilatı Esasiye Encümeni yeni anayasayı görüşmeye başladı.

1934- Dini kisvelerle ilgili yasaklar öngören Bazı Kisvelerin Giyilemeyeceğine Dair Kanun kabul edildi.

1942- Zonguldak'ta bir maden ocağındaki kazada 63 işçi hayatını kaybetti.

1956- İngiltere ve Fransa, Süveyş'ten çekileceklerini açıkladı.

1959- Dr. Fazıl Küçük Kıbrıs Cumhurbaşkanı Yardımcısı oldu.

1967- İlk kalp nakli ameliyatını, Güney Afrikalı kalp cerrahı Dr. Christian Barnard, Cape Town'da yaptı, hasta 18 gün yaşayabildi.

1971- Anayasa hukuku profesörü, 1961 Anayasasının yazımına katkı veren, eski Dışişleri Bakanı Prof. Dr. Mümtaz Soysal, "komünizm propagandası yapma" suçundan, 6 yıl 8 ay hapse mahkum edildi.

1971- Pakistan-Hindistan Savaşı başladı.

1981- Bülent Ecevit, 4 aylık hapis cezasını çekmek üzere Ankara Merkez Kapalı Cezaevi'ne gönderildi.

1989- Malta'da bir araya gelen ABD Başkanı George Bush ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Mihail Gorbaçov, "soğuk savaş"ın bittiğini resmen ilan etti.

1994- Şair Orhan Şaik Gökyay, İstanbul'da 92 yaşında vefat etti.

1999- Bakanlar Kurulu, Bolu'ya bağlı Düzce ilçesinin il, Kaynaşlı ve Derince beldelerinin de Düzce'ye bağlı ilçe yapılmasına karar verdi.

2013- ABD İflas Mahkemesi, Detroit şehrinin iflas kararını onayladı. Detroit, ABD'nin resmen iflas eden en büyük şehri oldu.

2016- Siber Güvenlik konusunda faaliyet gösterecek Siber Güvenlik Kurulu ve KamuNet kuruldu.

2023- Beşiktaş Kulübünün olağanüstü genel kurulunda Hasan Arat, rakibi Serdal Adalı'yı geçerek başkanlığa seçildi.

4 Aralık

1897- Osmanlı Devleti ile Yunanistan arasında barış anlaşması imzalandı.

1920- Ankara'da maaşlarını alamayan öğretmenler ilk kez grev yaptı.

1929- Türk parasının değerini yükseltmek için alınacak önlemlerle her yerde yerli malı kullanılmasını hedefleyen bir kararname yayımlandı.

1933- Eskişehir Şeker Fabrikası kuruldu.

1943- İnönü-Churchill-Roosevelt arasında Kahire Konferansı yapıldı.

1945- İstanbul'da komünizm karşıtı gösteride, Tan, La Turquie, Yeni Dünya matbaaları, Berrak ve ABC kitabevleri tahrip edildi.

1955- Türkiye'de ilk elektrikli tren, İstanbul'da Sirkeci-Halkalı arasında çalışmaya başladı.

1961- İngiltere'de doğum kontrol hapları serbestçe satışa çıkarıldı.

1981- ABD Başkanı Ronald Reagan, CIA'nın ülkedeki casusluk faaliyetlerine izin vererek örgütün yetkilerini genişletti.

2017- Eski Yemen Cumhurbaşkanı Ali Abdullah Salih, Sana'nın güneyinde konvoyunu durduran Husiler tarafından öldürüldü.

2019- Emre Sakçı, İskoçya'nın Glasgow kentindeki Avrupa Kısa Kulvar Yüzme Şampiyonası erkekler 50 metre kurbağalamada gümüş madalya alarak, Türkiye'ye bu stil ve mesafede ilk madalyasını kazandırdı.

5 Aralık

1492- Kristof Kolomb, Haiti'yi keşfetti.

1791- Besteci Wolfgang Amadeus Mozart, Avusturya'nın başkenti Viyana'da öldü.

1901- Çok sayıda çizgi filme imza atan Walt Disney, ABD'nin Chicago kentinde doğdu.

1920- TBMM'de "Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu" kuruldu, Mustafa Kemal, Grup Başkanlığı'na seçildi.

1921- Britanya İmparatorluğu, İrlanda devrimci grubu Sinn Fein ile anlaşmaya vardı ve İrlanda bağımsız bir devlet oldu.

1923- Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu kuruldu.

1926- İzlenimcilik akımının kurucularından Fransız ressam Claude Monet öldü.

1927- Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Washington Büyükelçisi Ahmet Muhtar, güven mektubunu sundu.

1927- Cumhuriyet döneminin ilk kağıt paraları tedavüle çıkarıldı.

1933- ABD'de 14 yıldır devam eden içki yasağı kaldırıldı.

1934- Türk kadınına seçme ve seçilme hakkı tanındı.

1950- Milli Savunma Bakanlığı, Kore'deki askerlerin yüzde 10'unun kaybedildiğini açıkladı.

1978- Sovyetler Birliği, Afganistan ile 20 yıllık dostluk anlaşması imzaladı.

1987- Cibali Tütün Fabrikası yandı.

1997- Irak'ın kuzeyinde bazı kamplara yerleşerek kış mevsimini geçirmeye hazırlanan teröristlere karşı "Süpürme Harekatı" başlatıldı.

2003- Türk Telekomünikasyon AŞ'nin hızlı internet uygulaması ADSL kullanıma açıldı.

2013- Güney Afrika'nın efsanevi lideri Nelson Mandela, 95 yaşında öldü.

2016- GÖKTÜRK-1 uydusu, Fransız Guyanası'ndan fırlatıldı.

2017- Batı Afrika ülkesi Sierra Leone'a ait dünyanın en büyük işlenmemiş elmaslarından biri olan 709 karatlık "Barış Elması" 6,5 milyon dolara satıldı.

2019 - Koli bandıyla duvara yapıştırılmış bir muzdan oluşan sanat eseri, ABD'de 120 bin dolara satıldı.

2023- Türkiye'den yasa dışı yollarla ABD'ye götürülen Anadolu kökenli 41 tarihi eser Türkiye'ye iade edilmek üzere New York'ta bulunan Türkevi'nde Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Gökhan Yazgı tarafından teslim alındı.

6 Aralık

343- "Aziz Nicholaos" ya da "Noel Baba" olarak da bilinen ve Antalya'nın Kale ilçesine bağlı Demre beldesinde yaşayan Aya Nikola 65 yaşında öldü.

1492- Kristof Kolomb, altın araştırmaları yapmak için Santo Domingo Adası'na vardı.

1862- ABD Başkanı Abraham Lincoln, Minnesota'daki Sioux isyanına katılarak tutuklanan 303 Kızıldereli'den 39'unun asılmasına karar verdi. İdamlar 26 Aralık'ta gerçekleştirildi.

1877- Thomas A. Edison, ilk ses kaydını yaptı.

1936- Çok sayıda şiiri bestelenen Şair Leyla (Saz) Hanım vefat etti.

1938- Fransa ve Almanya, dostluk anlaşması imzaladı.

1940- Yunanistan, Arnavutluk'ta Premete kentini işgal etti.

1941- İngiltere; Romanya, Macaristan ve Finlandiya'ya savaş ilan etti.

1959- ABD Başkanı Dwight Eisenhower, resmi ziyaret için Türkiye'ye geldi.

1971- Hindistan, Pakistan'dan bağımsızlığını ilan eden Bangladeş Demokratik Cumhuriyeti'ni tanıdığını açıkladı.

2013- Ürdün, BM Güvenlik Konseyi üyeliğine seçildi.

2017- ABD Başkanı Donald Trump, Kudüs'ü resmen "İsrail'in başkenti" olarak tanıdığını, Tel Aviv'deki Amerikan Büyükelçiliğinin Kudüs'e taşınacağını açıkladı.

2021- Cumhurbaşkanlığı Kültür Sanat Büyük Ödülü sahibi ve Cumhurbaşkanlığı Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Kurulu Üyesi Prof. Dr. Şaban Teoman Duralı, 74 yaşında hayatını kaybetti.

2023- BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, görev süresi boyunca BM Şartı'na bağlı yetkisini ilk kez kullanarak Gazze’deki insani felaketin önlenmesi için Güvenlik Konseyine mektup gönderdi.

7 Aralık

1842- New York Filarmoni Orkestrası ilk konserini verdi.

1894- Süveyş Kanalı'nı hayata geçiren Fransız diplomat Ferdinand de Lesseps öldü.

1921- Sadrazam Sait Halim Paşa, Roma'da bir Ermeni tedhişçi tarafından öldürüldü.

1925- İstiklal Mahkemesi, Erzurum'da çalışmalarına başladı.

1932- Muhsin Ertuğrul'un "Bir Millet Uyanıyor" filmi gösterime girdi.

1941- Japon uçakları Amerikan deniz üssü Pearl Harbor'u bombaladı. 5 savaş gemisi, 14 gemi, 200 uçak kaybedildi, 2 bin 400 kişi öldü.

1944- Reşad Ekrem Koçu'nun İstanbul Ansiklopedisi'nin ilk fasikülü çıktı.

1956- "Çalıkuşu"nun yazarı Reşat Nuri Güntekin, 67 yaşında Londra'da vefat etti.

1958- İstanbul'da, sokaklarda hulahop çevirmek yasaklandı.

1972- Apollo 17 uzay mekiği, Cape Canaveral Uzay Üssü'nden fırlatıldı.

1974- "Hayali Küçük Ali" olarak tanınan Karagöz oynatıcısı, yazar Mehmed Muhiddin Sevilen 88 yaşında vefat etti.

1979- İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cavit Orhan Tütengil, uğradığı saldırıda 58 yaşında hayatını kaybetti.

1988- Nemrut Dağı Ulusal Parkı açıldı.

1988- Ermenistan'daki depremde yaklaşık 100 bin kişi öldü.

1991- Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonunun (DİSK) Genel Kurulu 11 yıl aradan sonra toplandı.

1992- Fotoğraf sanatçısı yönetmen Şahin Kaygun, 41 yaşında vefat etti.

1993- Ressam Abidin Dino, 80 yaşında hayata veda etti.

2002- Türkiye güzeli Azra Akın, Londra'da yapılan yarışmada dünya güzeli seçildi.

2004- Sahnede kaza sonucu komaya giren tiyatro sanatçısı Eren Uluergüven'e beyin ölümü tanısı konuldu.

2017- Gök bilimciler, en uzak süper kütleli kara delik keşfetti. 13 milyar ışık yılı uzaktaki kara deliğin kütlesinin Güneş'inkinin yaklaşık 800 milyon katı büyüklükte olduğu belirlendi.

2018- Çin, Ay'ın karanlık yüzüne inecek keşif aracı Çang'ı-4'ü uzaya fırlattı.

2023- ABD'de Washington Post gazetesinin çalışanları 1970'li yıllardan bu yana ilk defa greve gitti.

2023- Danimarka'da kutsal kitapların yakılmasını ve bu kitaplara saldırıları yasa dışı kılan yasa tasarısı kabul edildi.

8 Aralık

1808- Napolyon Bonapart komutasındaki Fransız ordusu Madrid'e girdi.

1911- Mustafa Kemal Paşa, Bingazi-Derne-Tobruk bölgesinde yerli halkı örgütleyerek, İtalyan kuvvetlerine karşı başarılı direnişlerde bulundu.

1941- Amerika ve İngiltere, Japonya'ya savaş ilan etti.

1948- Birleşmiş Milletler, Güney Kore'nin tanınmasını onayladı.

1967- Kıbrıs'taki kriz sonrasında Yunan askerlerinin adadan tahliyesine başlandı.

1980- Şarkıcı John Lennon, bir hayranı tarafından 40 yaşında öldürüldü.

1987- 9. Nantes 3 Kıta Film Şenliği'nde büyük ödül Ömer Kavur'un "Anayurt Oteli" filmine verildi.

1992- TBMM, Somali'ye asker gönderilmesini kararlaştırdı.

1995- Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) kuruldu.

2000- Uluslararası Halter Federasyonunun Atina'daki kongresinde asbaşkanlığa seçilen Naim Süleymanoğlu, sporculuk hayatı devam ederken, bu göreve getirilen ilk kişi oldu.

2016- Kamuoyunda "Kozmik Oda" olarak anılan soruşturmayı yürüten, FETÖ'ye yönelik soruşturma kapsamında gözaltına alınan eski Ankara Cumhuriyet Savcısı Mustafa Bilgili tutuklandı.

2016- Yazar, sosyolog Oya Baydar, "Sıcak Külleri Kaldı" adlı romanıyla, 2016 Türk-Fransız Edebiyat Ödülü'nü aldı.

2018- Hollanda'da "sarı yelekliler, Lahey, Amsterdam ve Rotterdam kentlerinde toplanarak hükümetin istifasını istedi.

2018- 1960'lı yıllarda yurt dışına kaçırılan "Çingene Kızı" mozaiğinin ABD'den Gaziantep'e getirilen 12 parçası, Zeugma Mozaik Müzesi'nde ziyarete açıldı.

2021- MKE Ankaragücü Kulübü eski başkanlarından Cemal Aydın, 73 yaşında hayatını kaybetti.

2023- ABD, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinde Gazze'de acilen insani ateşkes talep edilen karar tasarısını veto etti.