Murat GÜRGEN / Fevzi ÇAKIR / Deniz ÇİÇEK / Lütfi ERDOĞAN / Elif Nurgül ÇÜLÜK / YAZI DİZİSİ 1 / GAZETE HABERTÜRK 

Türkiye, 15 Temmuz 2016 Cuma günü hain bir darbe girişimiyle karşı karşıya kaldı. TBMM, bombaların hedefi oldu. FETÖ’cü hainler tank ve helikopterlerden sivil vatandaşların üzerine ateş açtı. Seçkin polis birlikleri bombalarla katledildi. 240 sivil, polis ve asker şehit oldu. Yüzlerce kişi yaralandı. İhanet girişimine karşı etkin ve hızlı mücadele için ilk defa ülke genelinde olağanüstü hal (OHAL) ilan edildi. OHAL kararının hemen ardından peş peşe 3 kanun hükmünde kararname (KHK) yayımlandı. Eğitimden sağlığa, güvenlikten yargıya, ekonomiden bürokrasiye tarihi bir dönüşüm yaşandı. Sivil-asker ilişkilerinde ve TSK’nın yapısında köklü değişikliklere gidildi. Bu yazı dizisinde OHAL kapsamındaki düzenlemelerle nelerin değiştiğini okuyacaksınız...

Fetullahçı Terör Örgütü’nün (FETÖ) 15 Temmuz kanlı darbe girişimi, en ağır faturayı Türk Silahlı Kuvvetleri’ne (TSK) yaşattı. Generallerin yarısı darbe girişiminin ardından ordudan atıldı. TSK’nın mevcut yapısının darbe girişimcilerine uygun atmosfer sağladığı öngörüldü ve bu çerçevede yapılan yasal düzenlemelerle ordu yönetiminde hükümet söz sahibi hale getirildi. TSK içerisinde paralel yapıyla ilişkisi olduğu değerlendirilen personel ihraç edilerek büyük bir temizlik ve tasfiye hareketi yürütüldü. OHAL uygulamasının hükümete kazandırdığı KHK yetkisi olmasaydı, söz konusu yasal düzenlemelerin ve ihraç kararlarına ilişkin adımların atılması ayları, hatta yılları bulacaktı. Bu durumda TSK’da yapılması gereken temizlik gecikecekti.

3 BİN 73 ASKERE İHRAÇ

OHAL kapsamında şu ana kadar 3 KHK yayımlandı. 27 Temmuz’da yayımlanan ilk kararname ile 149 general, 1099 subay, 436 astsubay ihraç edildi. 31 Temmuz’da yayımlanan ikinci kararnameyle de 9 general, 909 subay ve 471 astsubay ordudan atıldı. TSK’dan atılan personel yargılama sonucunda mahkûm olmasa dahi bir daha kamuda görev alamayacak. Askeri pilotların lisansları da iptal edildi. Genelkurmay Başkanlığı komutası altındaki kuvvet komutanlıkları Milli Savunma Bakanı’na bağlandı. Cumhurbaşkanı ve Başbakan, kuvvet komutanlarına ve altlarında görev yapan komutanlara doğrudan emir verebilecek. Jandarma Genel Komutanlığı ile Sahil Güvenlik Komutanlığı, İçişleri Bakanlığı’na bağlandı. Tüm görev ve personel işlemlerini bundan böyle İçişleri Bakanlığı yerine getirecek.

MİLLİ SAVUNMA ÜNİVERSİTESİ

Askeri liseler kapatıldı. Harp okulları ve harp akademilerinde yürütülen lisans ve yüksek lisans eğitimleri için Milli Savunma Üniversitesi kurulacak. Üniversite kurmay subay yetiştirmek ve lisansüstü eğitim vermek amacıyla yeni kurulan enstitülerden kara, deniz ve hava harp okullarından, astsubay meslek yüksekokullarından oluşacak. 15 Temmuz itibarıyla askeri okullarda eğitim gören öğrencilerin tamamı sivil okullara kaydırıldı. Bu nedenle rütbe takıp üniforma giyemeyecekler. Mevcut öğrenciler puanlarına göre lise ve üniversitelere yerleştirilecek. Ankara ve İstanbul başta olmak üzere, darbe girişimine katılan kent merkezlerindeki kışlaların kapatılması kararı alındı. Ankara’da Akıncı Üssü ile Mamak ve Etimesgut’taki zırhlı birlikler, Güvercinlik’teki Kara Havacılık Komutanlığı taşınacak. İstanbul’da da Hasdal ve Maltepe kışlaları kapatılarak şehir dışına nakledilecek. Askeri hastaneler Sağlık Bakanlığı’na devredildi. Askeri hastaneler ağırlıklı olarak TSK mensuplarına hizmet veriyor, siviller kontenjan dahilinde hizmet alabiliyordu. Artık siviller bu hastanelerden daha rahat hizmet alabilecek. Askeri hekim ihtiyacının karşılanması yönünde de çalışma yürütülecek.

FETÖ’NÜN OKULLARINA KİLİT

OHAL kapsamında çıkarılan KHK’larla eğitim ve sağlık alanlarında da birçok adım atıldı. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), aralarında il milli eğitim müdürleri, okul müdürleri ve öğretmenlerin de olduğu 22 bine yakın personeli açığa aldı. Özel okullarda görev yapan 27 bin 800 öğretmenden 21 bininin lisansları iptal edildi. Söz konusu öğretmenler bundan sonra kamuda ve özelde hiçbir okulda eğitim faaliyeti yapamayacak. FETÖ/PDY (Paralel Devlet Yapılanması) soruşturması kapsamında bin 900 özel okul, kurs, yurt ve etüt merkezi kapatıldı. Bu okullarda kaydı bulunan 138 bin öğrenci de devlet okullarına nakledilecek.

ADAYLARA SÖZLÜ SINAV

Soruşturma kapsamında 22 bin öğretmenin açığa alınmasıyla oluşan ihtiyaç, sözleşmeli ve norm kadro fazlası öğretmenlerle karşılanacak. MEB bu kapsamda 15 bin sözleşmeli öğretmen alacak. KPSS’den 50 ve üzeri taban puana sahip adaylar başvurabilecekler. Ayrıca Türkiye genelinde 18 sınav merkezinde sözlü sınava girecekler. 60 puan ve üzeri puan alan adaylar başarılı sayılacak.

Dershanelerin yerine kurulan özel öğretim kurslarında önemli bir değişikliğe gidildi. Kurslar, özel ders merkezi gibi çalışacak. Kurslarda verilebilecek ders sayısı, 5’ten 1’e düşürüldü. Kurslara, bu değişiklik için 1 Temmuz 2018 tarihine kadar süre verildi.YÖK, bin 176’sı devlet ve 401’i vakıf olmak üzere tüm üniversitelerde görev yapan bin 577 dekanın istifasını istedi. İstifalar kabul edildi ve tüm dekanlar güvenlik soruşturmasından geçirildi. Aralarında Boğaziçi, İstanbul Teknik Üniversitesi, ODTÜ’nün de bulunduğu 20 devlet üniversitesine yapılacak rektör atamalarında adaylar “paralel” incelemesinden geçirildi.

GATA, SAĞLIK BAKANLIĞI’NDA

FETÖ/PDY üyeliği tespit edilen 15 vakıf üniversitesi kapatıldı. Üniversitelerde eğitim gören 80 bine yakın öğrenciye tekrar tercih yapma imkânı getirildi. Öğrenciler üniversiteye girdikleri yılda aldıkları puanla istedikleri devlet ve vakıf üniversitesine tercih yapacak. YÖK ve Ölçme Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM), Gülhane Askeri Tıp Akademisi (GATA) ile kapatılan 15 vakıf üniversitesini tercih kılavuzundan çıkardı. Devlet ve vakıf üniversitelerinde 2 bin 990 akademisyen ve idari personel görevden uzaklaştırıldı. Sağlık Bakanlığı, FETÖ operasyonları kapsamında 115’i yönetici, 1504’ü hekim olmak üzere 5 bin 581 personeli görevden aldı. FETÖ/PDY ile bağlantılı olduğu tespit edilen 34 sağlık kuruluşu kapatıldı. Bunlardan 13’ü “Sağlık Bakanlığı” tabelasıyla tekrar vatandaşın hizmetine açıldı. Sağlık Bakanlığı, kararnameye dayanarak askeri hastaneler ve GATA’yı bünyesine aldı.

KOMUTANLARI HÜKÜMET BELİRLEYECEK

Yüksek Askeri Şûra’nın (YAŞ) yapısı değiştirildi. Eskiden YAŞ’ın 2 sivil 14 asker üyesi vardı. YAŞ bundan böyle 10 sivil 4 asker üyeyle toplanacak. Genelkurmay Başkanı’nın kuvvet komutanları arasından seçilmesi zorunluluğu da kaldırıldı. Hükümet orgeneral ve oramirallerden birini Genelkurmay Başkanı olarak görevlendirebilecek.

YAZI DİZİSİ 2

15 Temmuz darbe girişiminin ardından ilan edilen OHAL çerçevesinde çıkarılan kanun hükmünde kararnameyle, FETÖ/PDY’yle mücadele kapsamında kamu görevinden atılanların yerine açıktan atama yapılacak. Öğretmen, polis, hâkim-savcı ve diğer görevlere yeni personel alınacak olması, memur olma hayali kuran gençleri heyecanlandırdı

Olağanüstü Hal (OHAL) kapsamında çıkarılan kanun hükmünde kararnameyle (KHK), Fethullahçı Terör Örgütü (FETÖ) üyesi ya da irtibatı olduğu değerlendirilen kamu personelinin görevden çıkarılması kolaylaştırıldı. Mahalli idareler personeli, valinin teklifi ve İçişleri Bakanlığı’nın onayı ile meslekten atılıyor. Kamu personeli ise çalıştığı kurumun en üst yöneticisinin başkanlığında oluşturulan kurulun teklifi ile bakan onayıyla görevden uzaklaştırılıyor.

İlk yayımlanan KHK’da yer alan düzenlemeye göre, kamu görevi bu şekilde sona erdirilen personele ait kadro ve pozisyonlara, Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ve diğer mevzuattaki kısıtlamalara tabi olmadan atama yapılacak. Söz konusu atamalar, Bakanlar Kurulu’nca belirlenecek sayıda kadro ve pozisyon için gerçekleştirilecek. OHAL kararnamesi çerçevesindeki personel alımında bütçedeki sınırlamalar da uygulanmayacak.

15 Temmuz’un ardından alınan tedbirler çerçevesinde yaklaşık 3 milyon kamu çalışanının izinleri kaldırıldı. 3 hafta aradan sonra izin yasağının sona ermesiyle memurlar yaz tatili izinlerini tekrar kullanmaya başladılar.

GÜVENLİKTE BİLE ÇALIŞAMAYACAK

Görevlerine son verilen kamu çalışanları, bir daha kamu hizmetlerinde istihdam edilemeyecek. Silah ve polis lisansları iptal edilirken, oturdukları kamu konutları ile lojmanları da 15 gün içinde tahliye etmeleri isteniyor. Bu kişiler, özel güvenlik şirketlerinin kurucusu, ortağı ve çalışanı da olamayacak.

FETÖ ile bağlantılı bin 229 vakıf ve dernek ile 19 sendika kapatıldı. Aynı kararnameyle, 16 TV kanalı, 3 haber ajansı, 23 radyo, 45 gazete, 15 dergi, 29 yayınevi ve dağıtım kanalının yayınına son verildi.

HAVALEYE ERTELEME

FETÖ’nin para trafiğinin önüne geçilmesi için de tedbir alındı. Daha önce, şüpheli işlem olduğunda MASAK’a bildirmeleri yeterli olan banka ve diğer yükümlüler, MASAK’a şüpheli işlemi bildirirken aynı zamanda havale ve transfer işlemlerini 7 güne kadar erteleyebilecek.

FETÖ bağlantılı şirketlerin mal kaçırmasını önlemek için OHAL süresince şirket ve kooperatiflerin iflas erteleme talebinde bulunması yasaklandı. Bu dönem boyunca mahkemeler iflas erteleme taleplerini kabul etmeyecek.

El konulan vakıf, dergi, gazete, hastane, okul binaları, Hazine’ye devredildi. Bunların, Hazine adına tapu tescilleri yapılırken, vakıf binaları da Vakıflar Genel Müdürlüğü adına tescil edildi. Ayrıca FETÖ’cü şirketlere ait taşınmazların tapu kayıtlarına blokaj uygulandı. Bu şirketlerin malları, Maliye Bakanlığı izni olmadan satılamayacak, devredilemeyecek.

YARGIDA OLAĞANÜSTÜ TEDBİRLER

15 Temmuz darbe girişimi soruşturmasının daha hızlı ve etkin şekilde yürütülebilmesi için OHAL Kanunu çerçevesinde çıkarılan KHK’larla yargıda da önemli değişikliklere gidildi. Savcıların yetkileri genişletildi. Daha önce 4 gün olan gözaltı süresi, 30 güne çıkarıldı. Gizli veya şifreli mesajlar iletebilecekleri gerekçesiyle cumhuriyet savcısının kararıyla tutukluların nezaretçi gözetiminde yapabileceği avukat görüşmeleri sesli veya görüntülü olarak kaydedilebilecek. Tutuklu ve avukatın birbirine verdiği belgelere el konulabilecek. Avukatların dosya içeriğini inceleme veya belgelerden örnek alma yetkisi, soruşturmanın amacını tehlikeye düşürebilecek ise savcının kararıyla kısıtlanabilecek. Gözaltındaki şüphelinin avukatı ile görüşme hakkı savcının kararıyla 5 gün süreyle kısıtlanabilecek.

Tutuklular sadece eşi, ikinci dereceye kadar kan ve birinci derece kayın hısımları ile vasisi veya kayyumu tarafından ziyaret edilebilecek. Telefonla haberleşme hakkından ancak 15 günde bir, on dakikayı geçmemek üzere faydalanabilecek.