Salgının ekonomik darbesini anlamak için model
Gerçekten zor mu bunu yapmak?
Şurası artık net, hayatını aldırmazlık üzerine kurmuş insanlar bunu anlamamakta ısrarlı olsalar da bu salgın bir şekildeyenilecekse sosyal mesafe koyarak ve kişisel hijyenimize dikkat ederek yaşamak zorundayız.
İnsanın üzerine dayanılması güç yükler getiren şeyler değil bunlar. Bu yüzden sokağa nedensiz, "Şöyle bir dolaşmak için" çıkan insanların davranışlarını anlamak mümkün değil.
*
Ekonomik maliyet
Sosyal mesafe konulmasının bir ekonomik maliyeti de var.
Sosyal mesafe konulması şartı nedeniyle birçok işyeri ve endüstri sarsılacak.
Bugün Amerika’daki kafası düzgün işleyen ekonomistler ‘Imperial College Model’ adı verilen İngiltere kaynaklı salgının ekonomik etkilerini ölçmeye çalışan model üzerine yeni çalışmalar yapıyorlar.
Henüz daha net rakamlar çıkarılmadı ama işçileri ve personeli evlerine kapatmanın ekonomik maliyetinin dünyanın her ülkesinde çok yüksek olacağı söyleniyor.
*
Alternatifin maliyeti daha yüksek
Bu oranı düşük tutmak için evlere kapanma düzeyini düşük tutmanın da bir alternatif maliyeti bulunuyor.
Evlere kapanmanın ekonomik etkisini hafifletmek için bu yöne gidildiğinde bu sefer de hastalanacak insan sayısı çok artacak ve bunların sağılık sistemi üzerine bindirdikleri yük çok büyüyecek. Imperial College Modeli ile çalışan uzmanlar bu yöne gidilmesinin ekonomikmaliyetinin kapanmanın yaratacağı ekonomik darbeden daha yüksek olabileceğini belirtiyorlar. Yani ekonomide iki kötü arasından bir seçim yapılması gerekecek başka çıkar yol gözükmüyor.
Sosyal mesafe koymak için evlere çekilmek hem kişisel sağlığımız açısından rasyonel hem de bunun ekonomiye vereceği zarar hastalandığımız takdirde vereceği zarardan daha az olabilecek.
Yani bilim ve mantık evlere çekilmenin ve mümkün olduğunca az dışarıyaçıkmanın ve çıkarsak da insanlar ile aramıza en azından bir metre mesafe koymaya dikkat etmemiz gerektiğini gösteriyor.
Bunu zaten biliyoruz diyorsanız o zaman biliyorsanız siz de uyun buna diyorum.
*
Yetmez ama evet
Salgının ekonomiye darbesinin etkilerini hafifletebilmek için ABD devleti şimdilik 1 trilyon 300 milyon dolar düzeyinde hesap edilen bir paket açıkladı. Harvard Üniversitesi’nden Marc Lipstich bu rakamın yakında büyümesinin beklenmesi gerektiğini söylüyor çünkü bu 1.3 trilyonun istenilen sonucun alınmasına yetmeyebileceğini de vurguluyor. Bu rakamlar karşı karşıya kalınmış olan ekonomik darbenin büyüklüğü hakkında bir fikir veriyor sanırım. Harvard Üniversitesi’nden bir başka hoca Jason Furman bu paketin sadece bir ilk adım olarak görülmesi gerektiğini söylüyor.
*
Eller iyi yıkanırsa
Her bilim insanınınsöylediği yapılırsa ve eller iyi yıkanır ve bunu yapan insan sayısı ne kadar çok artarsa olası 5 vakadan bir tanesinin yaşanmayacağı da belirtiliyor. Bu modele göre yapılan trend tahmini çalışması bunun da 6 milyon insanın vaka haline gelmemesi anlamına geleceği de belirtiliyor. Lütfen ellerimizi sık ve iyi yıkayalım.
*
Hepsi kolay aslında
Biliyorum zor koşullar altındayız, endişe ve stresimiz çok fazla ama bizden istenilen öncelikli iki şey yani inzivaya çekilmek ve ellerimizi iyi yıkamak öyle fazla zor şeyler de değil. Buna rağmen bu basit şeyleri yapmamakta ısrar edenlerin insan olduklarından da şüphe duymak zorundayız.
