Cahit Bey...

Kış ayları, yaşını-başını almışların yaprak dökümü mevsimidir. Hemen her an bir dostunuzun vefat haberi gelir...

Dün de Cahit Kayra’yı kaybettik...

Türkiye’nin az sayıdaki gerçek entellektüellerinden olan Cahit Bey için söylenecek ilk söz hayret verici çalışkanlığı, 104 senelik ömrünü dolu dolu ve son ânına kadar yazarak, ortaya birşeyler koyarak geçirmiş olmasıdır!

1917’de doğmuş, yani son iki padişah devrini yaşamış, Mülkiye’den 1938’de mezun olduktan sonra Maliye Bakanlığı’na girmiş, zamanla Türkiye’nin en üst seviyedeki maliye bürokratlarından olmuş, CHP’den milletvekilliği ve Enerji Bakanlığı yapmış, uzun ve yorucu meslek hayatı boyunca hatırattan tercümeye, mizahtan tarihe ve daha başka alanlara uzanan cilt cilt eser vermişti.

1942’de uygulamaya konan ve bizde son zamanlarda hakkında veryansın etmenin “entel” görünmenin şartlarından biri hâline gelen Varlık Vergisi’nin hazırlayıcılarından ve uygulayıcılarından olduğunu; Musul petrollerindeki yüzde onluk hissemizi alabilmemiz için Bağdat’ta 1950’li senelerde yapılan görüşmelere Türkiye adına tek başına onun katıldığını ve 1958’deki Irak ihtilâlinde linç edilecek olan zamanın başbakanı Nuri Said Paşa ile sıkı pazarlıklarını az kişi bilir...

Cahit Bey ile 1940’lı senelerin genç bürokratlarının nasıl ve hangi zor şartlar altında yetiştiklerini onun hatıralarının ilk kısmı olan “1938 Kuşağı”ndan okuyup ibret alabilir; 80’i senelerin listebaşı eserlerinden olan “Romantik bir karga” ile “Bodrum üzerine çeşitlemeler” isimli eserlerinde de hikâyeciliğinin ve Türkçe’ye hakimiyetinin gücünü görebilirsiniz...

Vefatı ile ilgili haberlerde eserlerinin listesi de verildiği için Cahit Bey’in bütün kitaplarından bahsetmeyecek; sadece “Sevr Dosyası”nın meşum Sevr Andlaşması ile alâkalı en önemli kaynaklardan biri olduğunu ve unutulmuş gibi olan “Bostancıbaşı defterleri” gibi çok önemli kayıtlardan da onun yayınları sayesinde haberdar olduğumuzu söylemekle yetineceğim.

ÇALIŞMA AZMİNDEN DERS ALMALIYIZ!

Cahit Bey, 1974’te Kıbrıs Harekâtı’nı yapan Bülent Ecevit’in başbakanlığındaki koalisyonun Enerji Bakanı idi ve kabinede pek bilinmeyen bir başka vazifesi daha vardı: Hükümet toplantılarının zabıt kâtipliği...

Eski harfler ilk yazısı idi, notlarını bu yazı ile gayet serî şekilde alırdı ve hükümet toplantılarının zabıtlarını da aynı şekilde eski Türkçe ile tutmuştu...

Ecevit’in başkanlığındaki Bakanlar Kurulu’ndaki görüşmeler ve özellikle de Kıbrıs Harekâtı ile ilgili bütün tartışmalar Cahit Bey’in eski harflerle tuttuğu ve evinde muhafaza ettiği bu zabıtlardadır. Çalışma odasındaki bir etajer dolusu zabıtlar yayınlandığı takdirde harekâtın bütün bilinmeyenleri aydınlanacak, yani Kıbrıs çıkartması neredeyse yarım asır sonra eksiksiz şekilde yazılmış olacaktır ve bu önemli yayın, Cahit Bey’in son senelerindeki en yakın dostlarından olan Tarihçi Kitabevi’nin sahipleri Necip Azakoğlu’nu beklemektedir.

O günlerden gelen yaygın bir söylentidir: Kıbrıs Harekâtı sırasında ihtiyaç duyduğumuz petrol ürünlerini, özellikle de savaş uçakları için gereken benzini Libya Lideri Muammer Kaddafi’nin gönderdiği anlatılır...

Söylentinin aslını en iyi bilecek kişi, Kıbrıs Harekâtı sırasında Türkiye’nin Enerji Bakanı olan Cahit Bey idi ve hadisenin doğru olup olmadığını sorduğumda “Evet, doğru” demişti. “İhtiyacımız olan herşeyi yolladı ama kara kaşımızın yahut gözümüzün hatırına vermedi, bir hafta sonra faturayı önümüze koydu, son kuruşuna kadar da aldı!”.

Kırk küsur senelik tanışıklığımızın hemen her ânında birşeyler öğrendiğim Cahit Bey, hatıralarında anlattığı hadiselerin dışında kalan ve aldığı devlet terbiyesi gereği ifşa edilmemesi gerektiğine inandığı birçok sırrı beraberinde götürdü!

Yazının girişinde de söyledim: Aramızdan 104 yaşında ayrılan Cahit Kayra uzun ömrünün son birkaç ayına, yolda yürürken düşüp kalçasını kırmasına kadar durmadan çalıştı ve yazdı...

Herşeyi bildiklerini iddia eden ama sultanî tembel oldukları için tek bir eser bile veremeyen, yazmak yerine senelerini eser sahiplerini çekiştirmekle geçiren dedikodu allâmeleri ile unvanlı ama kitapsız akademisyenlerimiz, Cahit Bey’in bitmek-tükenmek bilmeyen çalışma azminden ders almalıdırlar.

Cahit Kayra, 101. doğumgünü münasebetiyle Moda’da, Tarihçi Kitabevi’nde verilen partide doğumgünü pastasının başında. Cahit Bey (sağdan ikinci) 101. doğumgünü partisinde dostları ile... En sağda Tarihçi Kitabevi’nin sahibi Necip Azakoğlu, en solda Hilmi Yavuz var.