Rusya’nın Avrupa’dan talep ettiği doğalgaz bedelinin ruble olarak ödenmesinde tablonun bu hafta netleşmesi bekleniyor. Avrupa’da başta Almanya olmak üzere diğer ülkelerin ruble ile ödemeyi kabul edip etmeyecekleri yeni gelişmelerin işareti olacak. Ruble ile ödemeye karar verilmesi veya böyle bir zorunlulukla baş başa kalınması her açıdan ABD, NATO ve Rusya arasında ilişkilere yeni boyut kazandıracak.

Avrupa Birliği üyelerinin rubleye “hayır” demesi enerji sıkıntısı anlamına gelirken, “evet” demesi NATO bloğu ve ABD arasında farklı bir tartışmaya sebep olacak. Bu sebeple Avrupa rubleye karşı net bir tavır alabilmiş değil.

Öte yandan Avrupa Komisyonu ve bazı ülkeler Rus gazının bedelinin ruble ile ödenmesinin kabulü durumunda yaptırımların ihlal edileceğine inanıyor. Bazı AB üyeleri ise buna katılmıyor. Durum tam anlamıyla bilinmezliğini korurken AB’den bazı Gazprom müşterileri ruble ile ödeme yapmayı reddetmiş durumda. Bu durumun neticesinin ne olacağı ise Mayıs’ta belli olacak. Büyük ihtimalle gelecek ayın başlarında Rusya sözleşmeye uyulmadığı gerekçesiyle ruble ile ödeme yapmayanlara gaz sevkiyatını durduracak.

Daha önce 15 Nisan’a kadar ruble ile avans ödenmesi talep edilmişti, ancak ödemlerin ne durumda olduğu henüz açıklanmış değil. Uzun vadeli sözleşmelerde gaz satıcısı beş gün içinde bir fatura düzenliyor, alıcı da bir hafta içinde ödemeyi yapıyor. Genel teamül böyle. Dolayısıyla şu günler AB için ruble ve gaz ilişkisi açısından önemli. Yani herhangi bir Avrupalı ​​gaz alıcısı bu ay Rusya’ya ruble olarak avansını ödemezse, gazının kesilmesi mayıs ayında söz konusu olabilir.

Havaların ısınması Avrupa’da doğal gaz fiyatlarını kısmen aşağı çekmiş olsa da gaz sorunu AB’de büyük probleme dönüşmek üzere. Rusya Devlet Başkanı Putin’in 31 Mart tarihli kararnamesine göre de doğalgaz ödemelerinin ruble cinsinden takibinden Federal Gümrük Servisi sorumlu olduğundan, ikili anlaşmalara imza atan Gazprom’un bu konuda bir yetkisi olmayacak.

Rusya bir yandan Ukrayna’da yeni mevziler kazanmaya çalışırken, savaşın uzamasının psikolojik etkilerini dağıtmak ve Batı’ya da mesaj vermek için yeni kıtalararası balistik füzesi Sarmat’ı test ederek gündeme geldi.

Başta ABD olmak üzere Ukrayna savaşında karşısında yer alan ülkelere karşı Rus usulü bir uyarı yapıldı. Sarmat’ın en yüksek taktik ve teknik özelliklere sahip olduğu, tüm modern füzesavar savunma araçlarının üstesinden gelebileceği belirtiliyor. Diğer ifadeyle hedefini vurmada hiçbir engel tanımayacağı böyle bir sisteminde olmadığına dikkat çekildi.

Gerçekten dünyada benzeri yok mu? ABD veya başka ülkelerin Sarmat’ı engelleyecek hava savunma sistemi konusunda geri mi kaldılar? Bilmiyorum. Ama balistik füze ve hava savunma sistemleri gibi konularda ülkeler iddialı olur, tehdit eder, gözdağı verir, fakat genelde neticeler farklı olur.

Bu sebeple karşı cephenin açıklamalarına da bakmak gerekir. Mesela ABD testi ABD için bir tehdit değil, rutin olarak gördüğünü açıkladı. ABD’nin bu yaklaşımının da ne kadar gerçekçi ve ne kadar doğruları yansıttığını bilemeyiz. Şimdilik ancak izliyoruz!

ABD’de bir mahkeme, toplu taşımada yolcuların maske takma zorunluluğunun uzatılmasının yetkisiz yani yasa dışı olduğuna karar vermesinin ardından iç hat uçuşlarında artık yüz kapatmanın gerekli olmayacağını duyurdu. Bu karara itiraz edilmediği taktirde uçaklarda maske takmama serbestliği diğer ülkelere de hızla yayılacaktır.

ABD’de eski günlere dönüşü hatırlatan maske takmama kararını ilk uygulayan havayolları ise American Airlines ve Delta Air Lines oldu. ABD havalimanlarında ve uçaklarda çalışanlar, uçuş görevlileri ve yolcuların maskelerin takmalarının isteğe bağlı olduğu duyuruldu. Ancak henüz tam olarak maske yasağı kalktı da denemiyor. Çünkü uçulan noktaya göre durum değişebiliyor.

Halen daha ABD iç hat uçuşlarında varılacak yerin yerel yasaları durumu değiştirebileceği uyarısı yapılıyor. Bazı eyaletler uygulamaya kaldırmamış olabileceği ve uluslararası uçuşlarda ise ilgili ülkelerin maske takma zorunluluğuna göre hareket edilmesi gerekebileceği uyarısı yapılıyor. Fakat her şeye rağmen ABD’de büyük havayolları maske zorunluluğunu kaldırmaktan yana hızlı davranıyorlar. Halkaya son eklenen ise United Airlines ve Alaska Havayolları da uçuşlarında artık maske gerekmediğini duyurdu.

Peki Türkiye’de durum nedir? Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün (SHGM) maske takmayı serbest bırakan bir kararı yok. Türk Hava Yolları, Pegasus, Corendon, Sunexpress gibi havayolları SHGM’den bu bu hususta bilgi beklerken, SHGM de Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu’nun değerlendirmelerine odaklanmış durumda.

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın ‘Kurulun en önemli toplantılarından biri olacak’ dediği ve 27 Nisan’a ertelenen Bilim Kurulu toplantısında maskeyle ilgili karar da alınması bekleniyor.