Habertürk
    Takipde Kalın!
      Günlük gelişmeleri takip edebilmek için habertürk uygulamasını indirin

        Bizim gibi 1 yıl içinde %30'dan büyük kur şoku yaşayan ülkelerde sonra ne oluyor? Hayat nasıl devam ediyor? Elbette durmuyor. Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF) çalışmasına göre geçmişte bu denli sert harekete maruz kalanların belli devam yolları var.

        Uç örnekler var örneğin. Kurdaki erimenin durmadığı Rusya gibi. Mısır'da darbe ve iç savaş yaşanmış, iş bambaşka yerlere gitmişti. İyiler de var elbet.

        Ortalamaya baktığımızda, kur şokunu takip eden 2. yılın ardından kurlarda toparlanma başlıyor. Milli hasıla daha erkenden tepki üretmeye başlıyor.

        Nasıl oluyor? Kur şokundan çıkış nasıl aşılıyor?

        Öncelikle, hiçbir şey otomatik değil. Mutlaka doğruları yapmak gerekiyor. Oluşan makro dengesizlikleri giderecek ve piyasanın güvenini yeniden kazanacak adımlar atılıyor. Piyasadan kasıt yerli ve yabancı tasarruf sahipleri. Bu aktörler, paralarının değer yitirmeyeceğine emin olunca o ülkenin kurunu tercih ediyorlar. Varlıklarına ilgi göstermeye başlıyorlar.

        Reel sektörde ise apaçık bir değişim yaşanıyor. İthalat çakılıyor. İhracat artıyor. Üstelik ithalatın düşüşü, genellikle ihracattaki artışı da üçe katlıyor. Ülkenin cari açığı hızla iyileşiyor. Cari denge çoğu zaman artıya geçiyor. Ekonomideki döviz gereksinimi iyiden iyiye geriliyor ve sonra ekonomik toparlanma başlıyor. Hem dış kreditörlerin borç verme iştahları kabarıyor hem de ticaret dengesine yardımcı olan ihracatçının katkısı ile 'istenen taraflardan' büyüyor ekonomi.

        ***

        Bazı şeylerin değeri kaybedince anlaşılıyor kimi zaman. Tek haneli enflasyon ve düşük faiz düzenimiz böyle örneğin. Kurdaki istikrar da böyle. TL'yi sürekli zayıflatarak istene sonuca erişmek mümkün değil. Sanırım bunu da test ederek anlamış olduk.

        Hiç olmazsa ihracatı teşvik ederek ancak onun da üretken ve yüksek katma değerli taraflarını teşvik ederek bu işi ucuz atlatmanın planlarını yapmak lazım artık. IIF çalışmasına göre ekonomik acıların henüz başındayız. Özel sektörün zorlandığı ve istihdamın zayıfladığını göreceğiz. Ekonomi yavaşlayacak, daralacak kimi zaman ve yeni bir denge noktasına oturacak.

        ***

        Osmanlı provizyonistti. Önce yurt içindeki ihtiyacın karşılanmasını isterdi. Bunun getirdiği sonuçları Mehmet Genç - Devlet ve Ekonomi kitabında anlatır. İhracatın engellendiği, iç tüketime ve iaşeye dönük bir politika izlerdi. Ekonomik intihara yakın bu politika elbette rasyonel sonuçlar üretmedi.

        Şimdilerde durum farklı olmalı. Birkaç yüz yıl geçti üstünden. İhracata getirilen 6 ayda bedelin yurda döndürülmesi ve bedellerin TL'ye çevrilmesi gibi cari hesabı daha az liberal hale getirecek bir hamleyi bir de bu açıdan değerlendirmeliyiz.

        Çıkış ihracat ile olacak. Çıkış ithalatın dizginlenmesi ile olacak. Önce acılar, sonra dengelenme yaşanacak. Birkaç çeyrek sonra işler yeniden hızlandığında bu kez doğru ihracatı teşvik, yaralayıcı ithalatı kısıtlama yönünde planlı, kapsamlı ve iyi çalışılmış adımlar atmamız gerekiyor.

        Yazı Boyutu

        Diğer Yazılar