Güney Fransa'nın Koleksiyonsuz Müzesi
Geçtiğimiz hafta Fransa’da yenilikçi bir müze açıldı: MoCo Hôtel des Collections. Güney Fransa'nın Montpellier kentinde açılan müzeyi diğerlerinden ayıran kalıcı bir koleksiyonu bulunmaması. Bunun yerine, dünyanın dört bir yanından özel ve kamu koleksiyonlarından alınan eserlerin bir araya getirildiği dönüşümlü küratöryel sergiler sunuyor. Açılış sergisi genç Japon koleksiyoner Yasuharı Ishikawa'nın koleksiyonuyla yapıldı; şu anda Pierre Huyghe, Haroon Mirza, On Kawara ve Simon Fujiwara'nın eserleri gösteriliyor. Bir sonraki sergi Moskova'daki Tretyakov Galerinin kamusal koleksiyonundan Rus sanatına dair bir seçki olacak.
Fransa Kültür Bakanıyla birlikte 14 bin kişinin katıldığı törenle açılan müzenin arkasındaki isim etkili Fransız küratör ve sanat kuramcısı Nicolas Bourriaud. Paris'teki Palais de Tokyo'nun kurucu ortağı ve L'Ecole des Beaux-Arts'ın eski yöneticilerinden olan Bourriaud aynı zamanda Eylül’de kapılarını açacak 16. İstanbul Bienali’nin küratörü.
MoCo oldukça anlamlı bir misyon benimsemiş kanımca. Yatırım amaçlı alım yapan koleksiyonerlerin sayısındaki artışla birlikte, bugün, on binlercesanat eseri sergilenmekten ziyade, vergiden muaf tutulmak üzere ‘freeport’ depolarda saklanıyor. MoCo kendi müzesini inşa etmek için zaman veya kaynağı olmayan pek çok koleksiyoner için iyi bir alternatif… Diğer yandan, eserlerin malum fiyatları pek çok kamu müzesi için bu eserleri kalıcı koleksiyonlarına dahil etmeye büyük bir engel. Bourriaud, yeni müze anlayışıyla tam da bu sorunları ortadan kaldırmış, büyük bir misyon üstlenerek bu eserleri kamuya açıyor. Zira, müzelerin bir çoğu zaten bağış ve ‘loan’ dediğimiz ödünç verilen eserlerle ayakta… MoCo, bu aşina olduğumuz uygulamaları formalize ettiği yeni müze modeliyle, genç kuşağın kolektif mekan, kolektif üretim; ortaklaşa ve birlikte hareket etme eğilimlerine de hitap ediyor.
MoCo’da tüm sergiler farklı bir konuk küratör önderliğinde düzenlenecek. Böylece, zaman zaman kurucunun bireysel zevkinden etkilenen özel müzelerin aksine, burada koleksiyonlar yeni ve bağımsız bakış açılarıyla sunulabilecek.
Bourriaud etkili bir ekip kurmuş: Müze direktörü Londra Hayward Galeri'nin eski sanat direktörü Vincent Honore, sponsor ağı kurmakla sorumlu isim ise modacı Vanessa Bruno.
Müzeye Fransa hükümeti ve Montpellier Belediye Başkanı Philippe Saurel’un da desteği büyük. Projeye halihazırda 22.5 milyon Euro (25.5 milyon dolar) harcayan yerel yönetimin müzenin yıllık işletmesine ayırdığı bütçe 6 milyon Euro (6.8 milyon dolar)
MoCo, ‘Bilbao Etkisi’ yaratır mı?
19. yüzyıldan kalma eski askeri binada konumlandırılan müzenin renovasyon projesi Fransız mimar Philippe Chiambaretta’ya ait… Aynı komplekste şehrin sanat okulu École Supérieure des Beaux Arts ve kentin bir diğer kültür-sanat merkezi La Panacée var. Bourriaud, Hôtel des Collections’un bölgede bir “sanat ekosistemi” yaratacağını söylüyor.
Mimari ve sanatın el birliğiyle kentlerin kaderini değiştirdiği günümüzde, belki daha güçlü bir mimari tasarımla projelendirilebilirdi MoCo. Çağdaş sanatın, tarihi müzelerle dolu şehre önemli bir kültürel canlılık kazandıracağı şüphesiz. Ancak daha güçlü, fark yaratan bir mimari proje, dünya haritasına koyabilirdi Montpellier’yi. Buna en güzel örnek bir zamanların sanayi kenti Bilbao… Tek bir proje, kentin dönüm noktası oldu. Frank Gehry’nin tasarladığı Guggenheim Müzesi’ni ilk üç yılında ayda 100 binden fazla kişi ziyaret etti; Oteller, restoranlar ve kamusal alanlar modernize edildi; ve şehir, 100 milyon dolar ek vergi topladı. Bugün, müzeyi yılda bir milyon turist ziyaret ediyor.
MoCo, Fransa’nın geleneksel Paris merkezli kültür yaklaşımını biraz olsun kırmak adına önemli bir adım… Peki, Montpellier’yi sanatsal yaratım için uluslararası bir merkez haline getirebilir mi? Daha cezbedici bir mimari projenin de etkisiyle cevabım kesinlikle ‘Evet’ olurdu. Şimdilik, kentin sanat yoluyla dönüşümüne bir başka anlamlı örnek kazandıracağını söyleyebiliriz.
