Çifte sürpriz!
Günün ilk sürprizi enflasyondan geldi. Normalde yüzde 66-67 bandında beklenen 2022 enflasyonu yüzde 64.27 çıktı. Aralık ayı enflasyonunun yüzde 1.18 ile beklenenden düşük tüketici enflasyonunu yıllıkta 20 puan birden gerileterek yüzde 64.27’ye düşürdü.
Buna rağmen 2022 enflasyonu, 2001 yılından sonraki en yüksek fiyat artışı oldu.
➔Enflasyonun hızla gerilemesine üç neden gösterilebilir. Biri elbette baz etkisi, diğeri petrol fiyatlarındaki gerileme ve üçüncüsü de döviz kurunun sakin seyri.
PETROL FİYATI ETKİSİ
➔Aralık ayı enflasyon düşüşünde petrol fiyatlarında meydana gelen gerilemenin belirgin etkisi var. Mesela benzin fiyatları litre başına aralık ayında 3 TL gerileyerek 18.80 liraya indi.
➔Bu bir ayda yüzde 14 düşüş demek. Haziran ayında 27.08 lira ortalama fiyatla satılan benzinde tepe noktasına gerileme yüzde 30’u buldu.
➔Nitekim akaryakıttaki indirimler TÜFE’nin ikinci büyük kalemi olan ulaştırma grubunun fiyatlarını yüzde 4.14 oranında gerilemesini sağladı.
➔Üretici fiyatları içinde kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünlerindeki gerileme de yüzde 12 düzeyine vardı.
BAZ ETKİSİ
➔Aylık enflasyonun yüzde 1.18 artmasına karşılık yıllıkta 20 puanlık inişe yol açması geçen aralık ayının yüksek rakamının endeksten çıkmasındandı. Kur artışıyla birlikte enflasyon Aralık 2021’de yüzde 13.58 ile olağanüstü bir artış göstermişti.
➔Benzer bir artış ocak ayında da var. Bu kez endeksten yüzde 11.10’luk çift haneli bir rakam çıkacak. Yerine yüzde 1-2 dolayında aylık enflasyon gelirse yıllık bazda TÜFE yüzde 50 düzeyine inecek.
➔Enflasyonu düşürmede pozitif baz etkisi haziran ayına kadar sürecek.
KUR ETKİSİ
➔Ancak enflasyonu sadece baz etkisi düşürmüyor. Döviz kurunun durağan seyri de önemli. Dolar ve eurodan oluşan sepet kurun TL karşısındaki artışı 2022’de yüzde 37.1’de kaldı.
➔Yüzde 64.27’lik enflasyon karşısında yüzde 16.5 döviz kurunun geri düşmesi anlamına geliyor. Ya da TL yaklaşık bu oranlarda bir yıllık süreçte değerlendi.
➔Eylül-aralık arasındaki 4 ayda ise kurun artışı iyice yavaşladı. Döviz sepetinin 4 aylık artışı yüzde 5.8 ile sınırlı kaldı.
KURDA AŞIRILIĞA İZİN YOK
➔Dün akşam Hazine ve Maliye Bakanı Nurettin Nebati’den bir kez daha duyduk ki, kurda aşırı oynaklığa izin yok.
➔2003’ü 100 kabul edilen Reel Efektif Döviz Kuruna göre TL'nin değeri kasım itibariyle 55 düzeyindeydi.
➔TÜFE bazında TL değerinin optimal noktasının 60-70 seviyesi olduğuna inandığını belirten Bakan Nebati, Bloomberg HT ile Habertürk’ün ortak yayınında “TL henüz rekabet edilebilir kur seviyesinde. Enflasyonu etkiliyor, öngörülebilirliği etkiliyor. Biz ihracatçılara aşırı değerlenmeyecek, aşırı düşmeyecek dedik” diye konuştu.
➔Buna göre TL’nin değerlenmesi için sınırlı da olsa belli bir alan var gibi.
İDARİ ÖNLEMLER
➔Bunun yanında şube ağı yaygın ucuzluk marketlerinden biri bin kalem malda fiyatlarını ay sonuna kadar sabitlediğini açıkladı.
➔Yine dün akşam Bakan Nurettin Nebati ulusal ve yerel marketlere fiyatların sabitlenmesi çağrısı yaptı.
➔Aralık ayından itibaren şube sayısı 200’ün üzerinde olan marketlerin günlük fiyatlarını Ticaret Bakanlığına bildirme mecburiyeti getirildi. Yani marketler günü gününe izleniyor.
➔Enflasyonla mücadelede idari önlemlere bir örnek de Tarım Kredi Kooperatifleri marketlerindeki fiyat indirimleri gösterilebilir.
➔Gübre ve yemde sınırlı ve süreli yapılan indirimler de idari önlemlerin başka bir örneği.
➔Bütün bunlara ne gerek vardı diye sorulabilir. Enflasyon yükselirken faiz tek haneye indirilince, kredi ve mali genişlemeye gidilince, ekonomik büyüme azamileşince yapılacak başka bir şey de yok.
ASGARİ ÜCRET VE MAAŞ ARTIŞLARINDA FARKLILIK
➔Günün ikinci sürprizi ise yüzde 64’lük enflasyona, yüzde 77’lik gıda fiyat artışına karşılık memur maaşları ile emekli maaşlarına yüzde 25 zamla yetinilmesiydi.
➔Yıl ortası zammıyla birlikte maaş artışlarının kümülatif yüzde 77 olduğu açıklansa da, asgari ücretteki artış yıllık bazda yüzde 100’ü bulmuştu.
➔Asgari ücrette yapılan artış maaş, emekli maaşı zammında yapılmadı. Kısıtlı artış seçim öncesi ikinci zamma ihtiyaç duyulacağı ve bunun da iktidar tarafından yerine getirileceği beklentisine yol açtı.
