Habertürk
    Takipde Kalın!
      Günlük gelişmeleri takip edebilmek için habertürk uygulamasını indirin

        Farklı varlık türlerine göre geçen yıl sonu ile bu yıl başlarında küresel finansal piyasalar tarihi rekor düzlerini gördü. Yükselen enflasyon ve onu takip edecek faiz artırımlarından korkan piyasalar satışa yöneldi ve yaklaşık 11 aydır kötü bir dönem yaşadı.

        ➔Rusya’nın Ukrayna’yı işgale başladığı 24 Şubat ise dünya tarihi, küreselleşmenin bitişi, enerji krizi ve enflasyonun seyri açısından tam bir milat oldu. Negatif sürecin katlanmasına yol açtı.

        ➔Bu koşulların çoğu devam ederken geçen hafta Perşembe günü alınan önlemlerin sonucu olarak ABD enflasyonu, gıdım gıdım değil haziran ayından sonra ilk kez büyük parça halinde düştü.

        Düşen enflasyon ABD enflasyonu olunca, dünya parasının durumunu ilk elden etkileyince, küresel piyasalardaki oyunu tam anlamıyla değiştirdi.

        ➔Küresel piyasaların yaklaşık 10 aydır yan yollarda sürdürdüğü ve geriye doğru giden yolculuğu son buldu. Piyasalar yeniden otobana döndü.

        TEK GERİLEYEN DOLAR

        ➔ Bu çerçevede kısa süre önceye kadar finansal varlıklar içinde yükselen ve ayakta kalan tek varlık dolar iken diğer tüm varlıklar değer kaybediyordu. Enflasyonun açıklandığı Perşembe gününden sonra ise durum tersine döndü. Dolar düşen tek varlık olurken dolar dışındaki pek çok varlık fiyatları sert bir şekilde yükseldi.

        ➔Düşmez kalkmaz bir Allah derler. Dünya parası olan dolar, ABD ekonomisinin göreli olarak sağlamlığına, faiz oranlarının yüksekliğine rağmen yaklaşık bir ay sonra patır patır düşüyor.

        ➔Dünyanın büyük paralarına karşı doların değerini gösteren Dolar Endeksi DXY 28 Eylülde 114.745 değerinden 11 Kasım’da 106,390’a kadar geriledi. Yıla 95,553’ten başlayan Dolar Endeksi’nin 9 aylık artışı yüzde 20’ye varması piyasaların dengesini ve ülke ekonomilerini alt üst etti.

        ➔Çünkü dünyanın temel parası olması nedeniyle küresel ticaret, varlık fiyatları, borçlar ve alacaklar dolar üzerinden. 9 ay gibi kısa zamanda değerini beşte bir oranında artıran dolar, diğer tüm paraları, varlıkların değerini ve piyasaların gidişini, hatta ülke ekonomilerini benzer oranda etkiledi.

        ➔Dolardaki ekim ayında başlayan iniş, enflasyonun yarım puanlık düşüşü ile geçen hafta iyice ivme kazandı. İki günde yüzde 3.7 düşen doların eylül sonundaki zirve noktasına göre kaybı yüzde 7.2’ye vardı. Böylece önce yüzde 20 artan dolar sonra bu artışın üçte birinden biraz fazlasını geri verdi.

        İKİ GÜNLÜK UÇUŞUN SONUÇLARI

        ➔Bunun temel nedeni kötü ekonomik gelişmeler değil, ABD’de 40 yılın en yükseğine çıkan enflasyonun ilk kez ciddi oranda ve tüm kalemlerde gerilemesiydi. Eylülde yüzde 8.2 olan ABD TÜFE’si ekimde yüzde 8.0 beklenirken gerçekleşme yüzde 7.7 oldu.

        ➔Buna bağlı olarak Fed’in faiz artırımlarından sonuç almaya başlaması hem faiz artımlarında yavaşlamaya gideceği hem de parasal sıkılaştırmada şahin tutumunu yumuşatacağı beklentisi piyasalarda risk alma iştahını kabarttı. Ucuzdan varlık fiyatlarını yakalama isteğiyle iki günde piyasalarda olağanüstü bir hareketlilik yaşandı.

        REKLAM

        Dolar iki günde yüzde 3.7 düşerken, karşısında altın fiyatları yüzde 3.8 yükseldi. Teknoloji hisselerinin yoğun olduğu Nasdaq yüzde 9.3, S&P 500 yüzde 4.1 arttı.

        ➔MSCI endeksiyle dünya borsaları yüzde 6.2, gelişmiş borsalar yüzde 6.5, gelişmekte olan borsalar yüzde 5.1 arttı. Türkiye borsasındaki prim ise dünya borsalarından kopuk hareketleri nedeniyle yüzde 1.3 ile sınırlı kaldı.

        ➔İki günlük performansta geri kalmasına karşılık Türkiye borsası MSCI endeksi ve dolar bazında aylık, üç aylık, altı aylık ve yıllık bazda dünyanın en çok kazandıran piyasası olmaya devam ediyor.

        ➔ABD tahvil faizleri de sert geriledi. Dünyanın baz aldığı 10 yıllık ABD tahvil faizi yüzde 4.099’dan yüzde 3.811’e düştü. Fed faizine daha duyarlı olan 2 yıllık ABD tahvil faizi yüzde 4.5816’dan yüzde 4.3300’a indi.

        ➔Girişte belirttiğimiz gibi piyasalar yaklaşık 10 ay süren kabustan kurtulmasına kurtuldu, yan yollardan otobana çıkıldı. Fiyatları dipte yakalama ve yolun açılmasına bağlı risk alma iştahında ciddi düzelme meydana geldi.

        ➔İki günde yüzde 14 gerileyen Korku Endeksi VIX 26.09’dan 22.52’ya indi. 2022’ye 17.22’den giren VIX 24 Şubat’ta Rusya-Ukrayna savaşının başlamasıyla 37.79 ile yılın en yükseğine çıktı. Bir ay önce 34.53 değerini alan endeksin 2022 ortalaması olan 26’nın altına inmesi korkunun iyice azaldığına işaret.

        HIZI BELİRLEYECEK 3 KRİTİK VERİ

        ➔Madem piyasalar otobana çıktı, ne kadar hız yapabilir ve daha önemlisi yol nereye kadar gider?

        ➔Otoyol da olsa hız sınırı kuralı yine var. Hızı belirleyecek olan gerek açıklaması ve yönlendirmesi, gerekse alacağı kararlarla Fed. O da bunu enflasyonun seyrine göre yapacak.

        ➔İlk önemli veri, enflasyon olmasa da enflasyonun gidişini gösteren ve belirleyen, faiz kararlarında etkisi büyük tarım dışı istihdamla gelecek. Bu veri 2 Aralık’ta açıklanacak ve kasım ayının nasıl geçirildiğinin işaretlerini verecek.

        REKLAM

        Bu verinin Fed’in elini rahatlatması ve piyasa dostu olabilmesi için, kötü gelmesi lazım. Yani istihdamın düşmesi, işsizliğin artması veya kazançların sınırlı artması gibi. Enflasyonu talep artışı yönüyle körüklemeyen bir veri açıklanırsa ilk ciddi eşik atlatılabilir.

        ➔Sonra kasım ayı enflasyonun açıklanmasına sıra gelecek. 13 Aralık’ta ABD kasım ayı TÜFE’si belli olacak. Oranın bugünkü düzey olan yüzde 7.7’nin altında çıkması mutlaka gerekli. Üstünde gelecek bir oran her şeyi bozar, enflasyon düşüyor büyüsü bozulur.

        ➔Yıllık yüzde 7.7’nin ne kadar altında çıkacağı, çekirdek enflasyonda gerilemenin sürüp sürmeyeceği elbette önemli detaylar olacak.

        HIZA FED KARAR VERECEK

        ➔Diyelim ki bu test de kaza bela olmadan geçildi. Piyasaların yeni yıl kutlamaları için, son virajın alınması, 14 Aralık’taki Fed toplantısının da kazasız atlatılması gerekli.

        ➔Fed faiz kararının şimdilik 50 baz veya 25 baz puanlık artışa ineceği bekleniyor. Ama karar aşamasına daha bir ay var. Fiyatlamaların geldiği düzey ve karar aşamasına nasıl girildiği de önem taşıyabilir. Bu kararın beklentilere uygun gelmesi yetmez, Powell’ın açıklamaları da son derece kritik olacak.

        ➔Fed toplantısının aşılmasıyla piyasalar yeni yıla doğru düğün bayram havasına girebilir. Bu durumda 2022 yılı tarihe finansal piyasaların yaşadığı büyük kayıplı yıl olarak geçmeyebilir.

        ➔Her şey iyi giderse 2022 kazançlı bir yıl olur mu? Bunun yanıtı için henüz erken aşamadayız. Zamanın ilerlemesi ve gelişmelerin lehte olmaya devam etmesi durumunda bile böyle bir ihtimalı düşük bulurum.

        ➔Çünkü 2022 yılının geniş kapsamlı biçimde piyasalar açısından kazançlı geçmesi demek, tarihsel rekorların kırılmasını gerekir.Bunu bu aşama ve yakın gelecekte çok zor görüyorum.

        ENFLASYONDA İKİNCİ TEPE RİSKİ

        REKLAM

        Neden denirse iki ana gerekçem var. Biri bitişikte yer alan Fed’e ait enflasyonun geçmiş uzun vadeli seyrinin grafiğe dökülmüş durumu bize güven vermiyor. Bırakalım güveni belki de bir tuzakla karşı karşıya kalabiliriz.

        ➔Grafikten görülebileceği gibi yükselen enflasyon tepecikleri önce düşüyor ama kısa zaman sonra ikinci bir tepe oluşuyor. Bir enflasyon dağı aşılıp inişe geçildiğinde karşınıza ikinci enflasyon dağı çıkıyor. Yani ilki bitti diye o kadar da sevinme.

        ➔Bugünkü dünyanın durumu jeopolitik gelişmeler, enerji krizi ve yükselen enflasyonla en çok 1970’li yıllara benzetiliyor. Gerçekte de öyle.

        ➔Grafikte 1975 enflasyon zirvesini düşüşün izlediği ama arkasından 1980’de yeni zirvesini görecek enflasyon dağının yükseldiği görülüyor. İşte ileriye yönelik büyük tehlike burada.

        ➔Piyasalardaki düğün bayramın devam etmesi ve geçen yılın sonu ile bu yılın başında görülen rekor düzeylerin geçilmesi halinde tarihin tekerrür etmesi kesinleşebilir. Finansal piyasalardan başlayan iyileşmenin reel hayata yansımasıyla düşmekte olan enflasyon yeniden sıçrayabilir.

        PİYASALAR REKORI GEÇEBİLİR Mİ?

        ➔Diyelim ki otoyol yolculuğunda virajları aldık, hava koşulları iyi gitti ve hız da yaptık. Peki bu yolculuk nereye kadar sürer? Otoban nereye çıkar? Son durak neresi?

        ➔Piyasaların varacağı son durağın bir önceki kadar uzak olamayacağı, hatta olmaması gerektiği yönündeki önemli bir neden küreselleşmenin artık bitmesidir. Savaşın başlangıcı 24 Şubat tarihi bu açıdan tam bir milattır.

        ➔24 Şubat sonrası dünya en azından ikiye bölündü. Paranın dolaşımı da, dünya ticareti de, şirketlerin etkinlik alanı da artık küresel boyutta değil, çok daha sınırlı kalacak. Şirketlerin karları ve büyümesi buna göre olacak.

        ➔Fed ve diğer merkez bankaları enflasyona paralel elbette parasal sıkılaştırmada yavaşlayabilir. Faiz artırımları hızını kesebilir ve bir süre sonra durabilir.

        ➔ Ama gerçek şu ki enflasyon olduğu sürece faizler ve küresel likidite geçtiğimiz yılların düzeyinde bir daha olamayacak. Faizlerin ve küresel likiditenin normale dönüşü, varlık fiyatlarında yeni rekor düzeylerin kısa zamanda kırılamasının önündeki en büyük engellerden biri.

        ➔Bugün ABD seçimlerinin piyasalara etkisini ve daha önemlisi FTX’in iflasını da yazıya eklemek gerekiyordu. Biliyorum ki çok uzattık. Gündem izin verirse bu konuları da işleriz diyelim artık.

        Sesli Dinle
        0:00 / 0:00
        Yazı Boyutu

        Diğer Yazılar