Habertürk
    Takipde Kalın!
      Günlük gelişmeleri takip edebilmek için habertürk uygulamasını indirin

        İhracatçı şirketlerin de içinde olduğu üretim kesiminin finansmana erişimde ciddi sorunlar yaşaması, düşük faizle alınan kredilerin dövize ve stoklara yatırıldığı tartışması, büyümenin yavaşlaması gibi, ekonominin önemli gündem maddelerine boğulmuşken, dünyanın karşı karşıya kaldığı yeni bir jeopolitik riski geciktirmeden işleyelim istedim.

        ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin Asya ziyaretinde Tayvan’a uğrayacağı haberi geçen haftadan beri Çin’de büyük rahatsızlık yarattı. “Tek Çin” politikası çerçevesinde geziyi içişlerine müdahale sayan Çin Halk Cumhuriyeti "Bu davranış, ateşle oynamak gibi, son derece tehlikeli. Ateşle oynayan kendini yakar" açıklaması yaptı.

        ➔Açıklamada, Çin’in muhalefetine ve protestolarına rağmen yapılan ziyaretin "tek Çin" ilkesinin ve Çin-ABD diplomatik ilişkilerinin temelini oluşturan Üç Ortak Bildiri'deki taahhütleri ciddi şekilde ihlal ettiği belirtildi.

        ➔Çin Dışişleri Bakanlığı "Her tür olasılığa hazırlıklıyız. Eğer ABD tarafı ziyarette ısrar ederse egemenliğimizi ve toprak bütünlüğümüzü korumak için güçlü ve kararlı tedbirler alacağız" dedi.

        ➔Dünyanın en büyük iki ekonomisini karşı karşıya getiren ziyaret küresel piyasaların tansiyonunu yükseltti. Korku endeksi, dolar, ABD tahvil faizleri yükselirken, borsalarda kayıplar meydana geldi.

        REKLAM

        ➔Fed toplantısıyla geçen hafta piyasaların ağzına kalınca bir parmak bal çalınmışken, şimdi bunun etkisi de gitti.

        ➔Yapılan sert açıklamalardan Pelosi’nin uçağı havadayken vurulabileceği ihtimali fiyatlandığından olsa gerek, uçak havaalanına indiğinde piyasalarda belli bir rahatlama görüldü.

        RİSKİN BÜYÜKLÜĞÜ ÇİN’DEN

        ➔Ancak iki ülke arasında yaşanan gerginlik öyle kolay atlatılacak gibi değil. Çok önemli ve çözümü de çok zor gibi görünüyor. Çünkü sorun siyasi.

        2022 yılında Rusya-Ukrayna Savaşı ile bir büyük jeopolitik riskle tanışan dünya ekonomisi şimdi ikincisiyle karşılaşıyor.

        ➔Hatta ikinci Ukrayna olma yolunda ilerleyen Tayvan riski, birincisinden daha büyük çıkabilir. Çünkü ABD ve Batı karşısında bu kez Rusya yerine Çin olacak. Çin ise bir Rusya değil, dünyanın fabrikası, riskin büyüklüğü de burada.

        KÜRESEL SORUNLAR KATLANABİLİR

        ➔Üstelik küresel ekonomi birkaç büyük sorunla karşı karşıya iken bir yıl içinde ikinci jeopolitik risk ortaya çıkıyor.

        ➔Rusya-Ukrayna savaşının bir sonucu olarak enerji krizi küresel çapta yaşanan sorunların başında yer alıyor.

        Yüksek enflasyon, faiz artırımları, ekonomilerin yavaşlaması, yüksek borçluluk, bozulan tedarik zinciri, korona salgınının yeniden canlanması dünyanın bilinen güncel sorunları.

        ➔Böylesi zor bir konjonktürde Çin ile ABD’nin Tayvan üzerinden yaşayacakları gerginlik, dünya ekonomisi ve küresel piyasalar için hiç iyi haber değil. Rusya-Ukrayna Savaşı üzerine eklenecek Tayvan gerginliği mevcut sorunları çok daha büyütebilecek.

        REKLAM

        ➔Hatta yaşanacak gerginliğin süresine, şiddetine ve boyutuna bağlı olarak küresel sorunlar katlanabilir de.

        UKRAYNA’DA KAZANAN ABD

        ➔ABD yıllarca Rusya’yı NATO’ya yeni aldığı ülkelerle çevirdi ve sonunda Ukrayna ile savaşın içine çekti. Elbette en başta Ukrayna büyük zarar gördü. Rusya’yı ise dünyadan dışladı.

        ➔Savaşla birlikte ABD, Avrupa’yı hizaya getirdi. Ekonomik açıdan Rusya’dan kopardığı gibi, kendisine rakip olmaktan da çıkardı ve NATO şemsiyesi altında kendine tabi kıldı.

        ➔Bunun yanında ABD Avrupa’ya en çok sıvılaştırılmış doğalgaz satan ülke haline geldi. Savaşın en çok zarar göreni Ukrayna ve Avrupa ülkeleri olurken, en karlısı ekonomik, siyasi ve askeri açıdan ABD diyebiliriz.

        ➔Ukrayna savaşı sürerken de Tayvan sorununu sürekli kaşıyarak Çin’i çatışmanın içine çekme stratejisi güden ABD dün Pelosi’nin Tayvan’ı ziyaretiyle ilk hamleyi yaptı.

        ÇİN’İN BULMASI GEREKEN ALTIN YOL

        ➔Şimdi ABD’nin hamlesine yanıt verme sırası Çin’de. Çin Savunma Bakanlığı dün geceden itibaren Tayvan Adası çevresinde "bir dizi askeri tatbikat" düzenleyeceğini duyurdu.

        ➔Savunma Bakanlığı Sözcüsü, Ada'nın etrafında deniz ve hava unsurlarının katıldığı ortak tatbikatlar, konvansiyonel füze testi ve uzun mesafe top atışı talimi yapılacağını bildirdi.

        ➔Fakat iş tatbikat boyutunu aştı gibi. Daha etkili bir tepki ortaya konulmalı.

        ➔Bunu yapmazsa Rusya’nın eski Sovyet Bloku ülkelerini bir bir NATO’ya kaybetmesi gibi, Çin de Tayvan’ı kaybedebilir.

        ➔Ancak Tayvan, Çin için hayati derecede önemli, denize açılma kapısı gibi.

        ➔Çok zaman kaybetmeden Çin’in altın bir yol bulması ve gerginliği bu yoldan yürüterek sürdürmesi lazım.

        REKLAM

        ➔Altın formül veya altın yol diyoruz çünkü hem ABD’ye posta koyacak hem de ABD ile savaşı başlatmayacak. Tarihte ipek yolunu kuranlara şimdi böyle bir yolu bulmak düşüyor.

        RUSYA’DAN DERS VE SABIR TESTİ

        ➔Çünkü savaşmadan geçireceği 10-15 yıl Çin’e dünya ekonomisinin liderliğini ABD’den devralmayı beraberinde getirecek. Bunun için 2030’lara kadar zamana ve yüksek büyümesini sürdürmeye ihtiyacı var.

        Yüksek büyümenin devamı ise dünyaya mal satabilmesine bağlı ve bu süreçte ABD’yle savaşa girmemesi lazım.

        ➔Belki ABD de, Çin’in bu durumu nedeniyle Tayvan sorununu kaşıyarak çatışmaya çekmeye ve ekonomik liderliği kaptırmamaya ya da devir-teslimi geciktirmeye çalışıyor olabilir.

        ➔Olası bir sıcak çatışmanın merkezi, Ukrayna’daki gibi, burada da Tayvan olacak. Elbette en başta kaybedeni de bu ülke olacak. Bu çerçevede Tayvan ikinci bir Ukrayna olma yolunda ilerliyor.

        ➔Bir umut Çin’in Rusya örneğinden gerekli dersleri çıkarmış olmasında ve sabır testini geçmesinde olabilir.

        Sesli Dinle
        0:00 / 0:00
        Yazı Boyutu

        Diğer Yazılar