Vergi gelirlerini patlatan ne?
Mayıs ayı bütçesi rekor düzeyde fazla verdi. Aylık 144 milyar liralık fazla geçen yılın aynı ayına göre 12 kat artış demek. Bu fazlanın oluşmasında vergi gelirlerindeki rekor artış etkili oldu.
Bütçenin 5 aylık dengesi de 125 milyar lira fazlayla kapandı. Bu da geçen yılın aynı dönemine göre 17 kat fazlaya işaret ediyor.
-Bütçe giderleri normal seyrinde hatta biraz da hızlanarak devam ediyor. Mayıs'ta yüzde 47, beş ayda yüzde 74.5 büyüyen bütçe giderleri enflasyon düzeyinin biraz üzerinde artışını devam ettirdi.
KÂRLARDA YAŞANAN PATLAMA
➔ Bütçede olağanüstü fazlayı sağlayan ise gelirler ve vergi gelirleri kalemi oldu. Vergi gelirleri mayısta yüzde 214, beş ayda ise yüzde 108 arttı.
➔ Mayıs ayı vergi gelirleri içinde en yüksek artış kurumlar vergisinde yüzde 505.4 oranıyla gerçekleşti. Geçen yılın mayıs ayında 25 milyar lira olan kurumlar vergisi bu mayısta 152 milyar liraya yükseldi.
➔ Yılın 5 aylık döneminde de kurumlar vergisi 68 milyar liradan 259.4 milyar liraya çıkarak yüzde 282 arttı.
➔ Kurumlar vergisindeki olağanüstü artışta Merkez Bankası’nın geçen yılki 57.5 milyar liralık kârı yanında bankaların 92 milyar ve 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun 219.5 milyar lira kâr etmesi etkili oldu.
➔ Borsa şirketlerindeki kâr büyümesi de 2021’de yüzde 152, 2022 ilk çeyrekte yüzde 146 arttı.
➔ Diğer şirket kârlarını bilmiyoruz. Ancak sanayi şirketler ile bankalar ve borsada halka açık şirketler 2000’li yılların en kârlı dönemini yaşıyor.
KÂRLARI ARTIRAN NE?
➔ Kâr artışında ise en belirleyici faktör ise çok hızlı yükselen ve 1990’lı yıllardaki düzeyine geri dönen enflasyon. Yükselen enflasyon şirketlerin cirosunu artırdı ve kârını yükseltti. Artan döviz kurları ile yapılan yükselen ihracat da şirket kârlarını artıran bir gelişme.
➔ Ayrıca dünyanın en yükseğine çıkan negatif faizler sayesinde şirketlerin finansman yükünü azalıyor. Bu da kârları yükseltiyor.
➔ Sonra o karlar üzerinden yıllık kurumlar vergisi ve 2022 yılına ait peşin vergi tahakkuku yapıldı. Yılın 5 aylık dönemi ve mayıs ayındaki kurumlar vergisini olağanüstü düzeyde artıran da bu gelişme. Kâr olan yerde vergi de olur.
➔ Yüksek enflasyondan bir şirketler, bir de devlet kazanıyor. Ya da kârları artıran ana etken ne ise vergi gelirlerini artıran da o.
➔ Çünkü olağanüstü artan sadece kurumlar vergisi değil, dolaylı vergiler de arttı. Fiyatların çok hızlı bir şekilde artması aynı hızda vergi gelirlerini artırdı. İthalde alınan KDV, ÖTV, KDV, harçlar gibi.
SIRADA NE VAR?
➔ Şimdi bütçe fazla veriyor. Hazine gerçekleşen enflasyonun üçte biri düzeyindeki maliyetle rekor bir borçlanmaya gitti. Bu borçlanmayı da endeksli değil sabit faizli yapması borçlanmanın sürdürülebilirliği açısından iyi bir gelişme.
➔ Ama aynı zamanda Hazine iyi bir yığınak da yapıyor. Bir ihalede 30 milyar lira birden borçlandı. Borçlanma programında olmayan bir şeyi yaptı.
➔ Şirketlerin ve devletin durumu iyi. Ama sabit gelirli, maaşlı, ücretli, işsiz kesimin durumu kötü. Alım gücü hızla azaldı.
➔ Enflasyon 6 ayda yüzde 20’nin altından yüzde 73.5 düzeyine çıktı. Bu kısa zamanda fiyat artışları ve otomatikman çalışan vergi sistemi dışında hiçbir ayarlama yapılmadı. Her şey çok kısa bir sürede oldu bitti.
➔ Sırada maaş, ücret, düşük gelirliler ve hatta gelirsizlerin gelirini artırmak olmalı. Yükselen enflasyona bu kesimler de uyum sağlamalı. Aksi büyük kitlelerin büyük yoksullaşması olur ki, ekonomik büyümenin sürdürülmesini riske atar.
➔ Ankara’da yıl ortası itibariyle bu yönde çalışmaların ve hazırlıkların olduğunun işaretleri geliyor.
