İki büyük kurumdan endişe verici açıklamalar

Geçen hafta JPMorgan CEO’su Jamie Dimon ekonominin sıkı para politikası ve Rusya-Ukrayna savaşı gibi zorluklarla mücadele ederken, yatırımcıları ekonomik bir kasırgaya hazırlanmaları konusunda uyardı.

Jamie Dimon’ın önce ABD Başkanı Joe Biden ile ekonomideki son durumları görüşmesinden sonra New York’taki bir konferansta böyle bir konuşma yapması oldukça dikkat çekici. JP Morgan CEO’su Jamie Dimon özetle şunları söyledi:

FIRTINA MI KASIRGA MI?

➔ “Daha önce ekonomik sorunları fırtınaya benzetmiştim ancak şu an yorumumu kasırga olarak değiştiriyorum.

➔Bir kasırga önümüze geliyor. Bu küçük bir fırtına mı yoksa büyük bir kasırga mı bilmiyoruz. Kendinizi hazırlasanız iyi olur.

➔ABD ekonomisinin karşı karşıya kaldığı durum göz önüne alındığında gelecek dönemin beklenenden daha zor olabilir.

➔Fed niceliksel sıkılaşma yapmak zorunda. Başka seçenekleri yok çünkü sistemde çok fazla likidite var.

➔Enflasyonist baskılar nedeniyle Fed’in faiz oranlarını yükseltmesi gerekiyor. ABD bankacılık sisteminin bu zorluklara dayanabileceğini düşünüyorum.

➔Enflasyonun kontrol altına alınabileceğine dair olumlu beklentilerle borsalardaki düşüş eğilimi yavaşladı ancak ben henüz dibin görülmediğine inanıyorum.”

BENZERİ GÖRÜLMEMİŞ DURUM

➔JPMorgan CEO’su Jamie Dimon’ın ardından yüksek profilli bir uyarı da Goldman Sachs’tan geldi. Goldman Sachs Yönetim Kurulu Başkanı John Waldron, cari ekonomik kargaşanın kariyeri boyunca gördüğü en büyük zorluklardan biri olduğunu belirterek şunları söyledi.

➔ “Ben herhangi bir hava şartı ile benzerlik kurmaktan kaçınacağım ancak enflasyondan, değişen para politikasından ve Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısından kaynaklı risklerin küresel ekonomiyi dizinden vurmasından korkuyorum.

➔Kariyerim boyunca gördüğüm en karmaşık ve dinamik ortam. Ancak sisteme yönelik şokların sayısındaki artış benim için benzeri görülmemiş bir durum.

➔Önümüzde daha zorlu ekonomik zamanlar olacağından kuşku duymuyorum. Daha zorlu bir sermaye piyasaları ortamı göreceğimize kuşku yok.”

ÜZERİNDE DÜŞÜNMEYE DEĞER

➔Waldron’un endişe veren değerlendirmesinin JP Morgan Genel Müdürü Jamie Dimon’un “Kusursuz bir kasırga yaklaşıyor” çıkışının hemen akabinde gelmesi piyasalarda tansiyonu yükseltti. Covid-19 salgını geride kalırken "Dünya yeni bir krize mi sürükleniyor" sorusunu gündeme getirdi.

➔Amerikan Merkez Bankası (Fed) başta olmak üzere büyük merkez bankalarının faizi artırarak, enflasyonu dizginleme hamlesi borsalarda işlem gören şirketlerin değerinde sert düşüşlere yol açıyor. ➔Dünya yüksek enflasyonu yaşarken aynı zamanda ekonomik durgunlukla karşılaşıyor. Bu durumun adı da stagflasyon.

➔Her iki yatırım bankasının ABD piyasaları üzerinde etkisi ve yönlendirmesi kuvvetli. Birbirine rakip iki bankanın en üst düzey yöneticisinin açıklaması ardı ardına, aynı konuda, benzer ve sarsıcı. Üzerine durup düşünmeye değer.

➔Gerçekleşmelerin ifade edilen endişe düzeylerine varıp varmayacağı ise tartışılır. Basitçe küresel ekonomik tabloya bakarsak iç açıcı bir tablo olmadığını görürüz.

EN ZORLUSU AVRUPA

➔Dünyanın en büyük ekonomilerinde durum iyi değil. En zor durumdaki kıta Avrupa. Rusya’nın Ukrayna’ya savaşından en olumsuz etkilenen bölge. Enerji darboğazı ile karşı karşıya.

➔Savunma sanayine büyük yatırımlar yapması gerekiyor. Büyüme oranı hızla düşüyor, enflasyon ise sert yükselişte ve yüzde 8’in üzerinde. Faiz artırımları yıl ortasında başlayacak gibi.

➔Önümüzdeki kış mevsiminde hem programlı enerji kesintilerinin başlamasının da etkisiyle Avrupa ekonomilerinin resesyona gireceğine büyük ihtimal veriliyor.

ÇİN HAYAL KIRIKLIĞI MI, SUPRİZ Mİ?

➔Asya’nın ikinci büyük ekonomisi Japonya büyümede umutsuz vaka. Fakat enflasyon korkusu da ortaya çıktı bile.

➔Dünyanın ikinci büyük ekonomisi Çin ise son yıllarda yavaşlıyor. Son gelinen aşamada IMF Çin için bu yıl yüzde 4.4 büyüme bekliyor. Yüzde 10’un üzerindeki büyümelerden buraya kadar bir iniş oluyor.

➔Bu ülkede olmayan sorun ise enflasyon. Çin Merkez Bankası da ekonomik yavaşlamaya önlem olarak parasal gevşemeye gidebiliyor. Bu durum yıl içinde beklenen büyümeden biraz daha fazlasını vadedebilir ve işin sürprizi de burada.

➔Ancak ekonominin dominant sektörü inşaat ciddi sıkıntılar yaşıyor. Tam bir arz fazlası ve gayrimenkul balonu yaşanıyor. Borç yığınla olduğundan sektörü kurtarmanın astarı yüzünden pahalı. Sadece küçük yardımlar veya ince ayarlar yapılarak sektörü batma yerine biraz daha yüzdürmek ve zamana oynamak mümkün gibi.

➔İzlenen sıfır Covid politikası ise hem Çin hem dünya için önemli tedarik sorunlarına yol açtı. Bir sürpriz de buradan gelebilir. Eğer yeni vakalar ortaya çıkarsa beklenen ekonomik büyüme sağlanamayacak ya da Çin sıfır Covid politikasını değiştirmek zorunda kalacak.

ABD’DE TEK KALMA VE FED SENDROMU

➔Dünyanın bir numaralı ekonomisi ABD şimdilik göreli olarak iyi durumda. Hala yüzde 2-3 arasında büyümesi bekleniyor. Son Fed tahmini yüzde 2.8 büyümenin olabileceği yönünde.

➔Ancak Avrupa ekonomileri hız keser ve resesyon beklenirken, Çin ekonomisi yavaşlarken, ABD kime mal satacak ve kimden tedarik yapacak? Bu durumda ABD ekonomisi tek canlı kalan ekonomi sendromunu yaşayabilir.

➔Fakat bu aşamaya gelinmeden ekonomide durgunluk ya da resesyon gerçekleşebilir de. Çünkü yüzde 8’in üzerine atan enflasyonla mücadeleyi, Fed’in yüzde 2.5-3 civarına çıkartacağı faiz oranlarıyla kazanması pek mümkün değil. Daha yüksek bir faiz artışı gerekeceği açık.

➔Ne kadar yüksek faiz, o kadar ekonomik yavaşlamayı ve durgunluğu beraberinde getirecek. Ekonomiyi yavaşlatmadan veya durdurmadan enflasyonla mücadele kazanılamıyor.

➔2023 yılında ABD ekonomisinin ya dünyadan gelen etkiler ve beklentilerle ya da Fed’in parasal sıkılaştırma etkisiyle resesyona gireceği tahmin ediliyor.

➔İyi ihtimal ise büyümenin az da olsa devam etmesi ama enflasyonun yüksek kalması, yani stagflasyon yaşanması.

TOPTAN YAVAŞLAMA DÖNEMİ

➔Tedarik zinciri hem Covid’den hem Rusya-Ukrayna savaşından dolayı bozuldu. Dünya ekonomisi toptan yavaşlıyor.

➔IMF’nin 2022 için son büyüme beklentisi yüzde 4.4’ten yüzde 3.6’ya düşeceği yönündeydi. Ama büyümenin daha da aşağıya revize edileceği bekleniyor.

➔Dünyanın en büyük ekonomilerinde iç açıcı görünüm pek yok. Rusya-Ukrayna savaşta. Yüksek enflasyon ana sorun, onunla mücadele ayrıca sorun.

➔Çünkü yükselen faiz oranları küresel sermaye akımlarını tersine çeviriyor. Bu durumda gelişmekte olan ekonomiler de gümbürtüye gidiyor.