Finansal varlıklar dolarla yükseldi: 6 trilyon TL
Büyümenin çift haneli beklendiği, enflasyonun yüzde 36 olduğu 2021 yılında yurtiçi yerleşiklerin finansal varlıkları 4 trilyondan 6 trilyon liraya yükseldi. 1.92 trilyon artan varlıklar yüzde 47 büyüdü.
Bu artışla enflasyonu yenen finansal varlıkların reel büyümesi yüzde 8’i buldu. Oran yüzde 10’luk ekonomik büyüme rakamına yakın ve beklenen GSYH’nın yüzde 86’sına varıyor. Şimdiye kadar finansal varlıklarda yaşanan en yüksek artış ve GSYH’ya oranı bakımından da en yüksek düzey. Madalyonun parlak yüzünde tasarrufların büyümesi sorunu yok gibi görünüyor.
2021 MALİ VARLIK ARTIŞI 1.9 TRİLYON TL
➔ Ancak madalyonun diğer yüzü bize sorunun tasarrufların dağılımında ve büyüme dengesizliğinde yaşandığını gösteriyor.
➔ Ayrıca tasarruflar gerçekten artıyor mu sorusunu gündeme getiriyor.
➔ Öncelikle ortaya koymak gerekir ki, yerli para ile tasarruflarda reel büyüme sağlanamıyor. Bitişikte yıllar boyunca yurtiçi yerleşiklerin finansal varlıklarının dökümü yer alıyor. Yerli para yatırımlarının en büyüğü TL mevduatların 2021 büyümesi yüzde 22 oranıyla enflasyonun altında kaldı.
➔ Buna karşılık döviz mevduatlarının TL bazındaki ifadesi yüzde 78’e çıktı ve ortalama yüzde 47 artışı sağlayan da bu ayak. Zaten son bir yılda artan 1 trilyon 926 milyar liralık tasarrufun 1 trilyon 347 milyar lirası ve yüzde 70’i döviz hesaplarından geliyor.
➔ TL mevduattaki artış toplamın ancak yüzde 17’sini oluşturuyor. Artışa destek veren üçüncü grup ise yüzde 7.2 ile yatırım fonları. Fonlar 140 milyar liralık büyüklükten 280 milyarlık büyüklüğe ulaştı.
DÖVİZ MEVDUATI DOLAR OLARAK ARTMADI
➔ Döviz mevduatındaki artış ise tamamen kur artışından kaynaklanıyor. Yıl sonu kapanışları itibariyle dolar kuru yüzde 79 arttı. Döviz mevduatı da TL bazında yüzde 77.8 büyüdü. 2020 sonunda 1 trilyon 730 milyar lira olan yurtiçi yerleşiklerin döviz hesabı 2021 sonunda 3 trilyon 77 milyar liraya çıktı. Artış 1 trilyon 347 milyar lira.
➔ Dolar olarak döviz mevduatları sadece 1.4 milyar dolarlık arttı. 2020’de 235.6 milyar dolar olan döviz hesapları 2021 sonunda 237 milyar dolara yükseldi. Artışı yüzde 0.6 düzeyinde. Yani döviz mevduatları gerçekte artmamış, kur artmış.
➔ İşte buradan hareketle diyoruz ki, tasarruflarda reel bir artış yok. TL mevduatlar dahil olmak üzere toplam TL tasarruflardaki artış yüzde 1’de kalıyor ve yüzde 36’lık enflasyonun karşısında reel anlamda yüzde 26 küçülüyor. Döviz hesaplarının TL’ye çevirmesiyle yatırım araçlarının toplamını kur artışı yükseltiyor ve durumu kurtarıyor.
SİSTEMDE KAÇAK MI VAR?
➔ Aslında döviz mevduat hesaplarının dolar bazında yerinde sayması başka bir soruyu gündeme getiriyor. Bu kadar kur artışına yol açan döviz alımları, dolarizasyon eğiliminin artması ve yerleşiklerin dövize zaman zaman hücum etmesi döviz mevduatını niye artırmadı?
➔ Döviz mevduatı stok olarak dolar veya döviz bazında ifade edilmesi daha uygun. Ama dolar bazında bu hesaplar son bir yıldır yerinde sayıyor. Döviz hesaplarına bakarsak yurtiçi yerleşikler net bazda hiç döviz almamış. Mevduatların faizi bile 1.4 milyar dolarlık artışa yol açabilir.
➔ TL mevduatlarının düşük kalması bir ölçüde işaret veriyor da, döviz hesapları hiç vermiyor. Piyasalarda yaşananlar gerçekse yerleşiklerin döviz alması lazım ama ortada artış yok.
➔ Ya yurtiçi yerleşikler kendi aralarında aldı sattı, aldı sattı, günün sonunda nette eşitlendi ve kuru da boşu boşuna yükselttiler.
Ya da sistemde kaçak var.
★★★
Önlemler seçim sonrasına mı?
➔ Günün sorusu ise şu: Tasarruflar yabancı parayla büyürken, TL tasarruflar reel anlamda artmazken, dolarizasyonu nasıl önleyeceğiz? Enflasyonla nasıl mücadele edeceğiz?
➔ Cevap: Seçime kadar idare edilir, ekonomide önlemler ancak seçim sonrasında alınır. Bunun için de, Cumhurbaşkanlığı ve Genel Seçimler ile yerel seçim tarihlerinin ya birbirine çok yakın ya da alınan önlemlerin sonuçlarını görecek kadar uzak tutulması lazım.
