Şeytan bunun neresinde?
Haziran ayı istihdam verileri güçlü geldi. İstihdam edilenlerin sayısı 602 bin kişi artarken, işgücüne katılım 222 bin kişi eksildi. Bunun sonucunda işsiz sayısı 823 bin kişi azalarak 3.399 bin kişiye indi. İşsizlik oranı da yüzde 13.1’den yüzde 10.6’ya indi. İşsizlik oranı ilk kez bir ayda 2.5 puan geriledi. Tarım dışı işsizlik yüzde 15’ten yüzde 12.3’e düşerek 2.7 azaldı İstihdam dört ana sektörde de artış kaydetti.
SANAYİ ÖNCÜLÜĞÜNDE İSTİHDAM ARTIŞI
-602 bin kişilik istihdam artışının 296 bini veya yaklaşık yarısı sanayi sektöründen geldi. Sanayi sektörü 6.239 bin kişilik istihdamla şimdiye kadarki en yüksek rakama ulaştı. Sanayide kapasite kullanımı yükseliyor ve yeni yatırımlar da yapılıyor. İhracat yüksek hızını sürdürürken, yurtiçi talep canlılığını koruyor.
-Tarım sektörü istihdamı haziran ayında 163 bin kişi arttı. İstihdam artışı tarım mevsimi ile uyumlu. İnşaat sektöründeki 8 bin kişilik ilave istihdam artışı ise mevsim şartları dikkate alınırsa zayıf bir toparlanmaya işaret ediyor.
-Hizmetler kesiminde 136 bin kişilik artış var. Bu da mayıs ayı ortasından itibaren hayatın kademeli olarak normalleştirilmesiyle paralel bir seyir izliyor.
HİZMETLER İSTİHDAMIYLA DEVAM
-Temmuz ayı ile tam normalleşmeye geçilmesinin, istihdam deposu turizm sektörünün canlanmasının etkisini hizmetler sektörü istihdam artışıyla göreceğiz. Diğer sektörlerin istihdam yaratma kapasitelerinin sonuna gelinmiş olabilir ama hizmetler sektöründe artış daha yeni başlıyor.
-Bu açıdan istihdamda artışın ve işsizlikteki azalmanın bundan sonra hizmetler sektörü canlanması ile devam edeceğini tahmin ediyoruz.
Bu varsayım elbette işgücüne olağanüstü bir katılım meydana gelmemesi halinde geçerli.
-Çünkü haziran ayı verilerine baktıkça istihdam artışı var, verilerde net bir iyileşme olduğu kesin. Ama işsizlikte 2.5 puana varan sert gerilemenin neyin nesi olduğu anlaşılamıyor. İlk defa böyle bir büyük gerileme görülüyor. Bunun gerisinde istihdam artışı yanında işgücüne katılımın azalması da etkili.
-222 bin kişi işgücünden çekilmesiydi işsiz sayısı o kadar daha yüksek çıkacak, işsizlik oranı da artacaktı.
İŞGÜCÜNE KATILIM NİYE AZALIYOR?
-Ne oluyor da istihdam artarken, ekonomi en canlı dönemlerinden birini yaşarken, büyümenin yüzde 20’nin üzerinde gerçekleşeceği çeyreklik dönemden geçerken, işgücüne katılım azalıyor?
-Normalde işin daha kolay bulunabildiği böyle dönemlerde işgücüne katılım da artar. İşsizlerin iş bulma umudu artar. Gerçekte açıklanmaya muhtaç bir durum var. Şeytan bu işin neresinde?
-Buradan hareket edersek eğer işgücü piyasasından kendini geri çekenler dönüş yaparlarsa işsizlik oranındaki sert düşüşün temmuzda sürmediğini görebiliriz. Ama bunun ihtimali düşük gibi.
-Yüksek ihtimalle istihdam artışı devam ederken işgücünden çekilme de hız kaybedebilir. Sonuçta büyük iyileşmenin devamı gelebilir. Gelmeli de.
YÜKSEK BÜYÜME İSTİHDAM YARATMAZSA
-Çünkü yüzde 20’yi aşacak büyümeyi yılın ikinci çeyreğinde yaşadıktan sonra üçüncü çeyreğe de iyi başladık. İhracat artışı sürüyor. Yurtiçi talep canlı. Yeni yatırımlar yapılıyor. Sanayide kapasite kullanımı yükseliyor.
-Temmuz ayında ekonomi tamamen açıldı. Burada biriken bir talep var ve hizmetler sektörü canlanmaya başladı. Dolayısıyla üçüncü çeyrekte baz etkisi ortadan kalksa ve büyüme normale dönse bile, bundan sonra hizmetlerin devreye girmesiyle milli gelir artışı desteklenecek.
-Yılın tamamında ise yüzde 7.5 civarında bir büyüme ortaya çıkabilir. Geçen yılın ikinci yarısında başlayan yüksek büyümenin ikinci senesine adım atıyoruz. Böylesi yüksek büyüme dönemlerinde istihdam artışı olmayacaksa ne zaman olacak?
SON 3 YILLIK BİLANÇO
-Son dönemde istihdam ve işsizlik oranlarında net bir düzelme var. Ancak bu düzelmeye rağmen istihdam ve işsizlik oranı bakımından 3 yıl öncesine göre daha iyi durumda değiliz.
-15 yaş üzeri nüfus Haziran 2018’de 60.6 milyon kişi iken, Haziran 2021’de 63.7 milyona çıktı ve 3 milyon kişi arttı.
-İşgücüne katılanlar ise artmadı ve 32.1 milyondan 32 milyona indi. İstihdam edilenler de 28.7 milyon iken, şimdi 28.6 milyona düştü ve 100 bin kişi daha azaldı.
-Buna bağlı olarak işsiz sayısı 3 yıl önceki gibi, 3.4 milyon kişiyle yatay seyretti. Buna paralel dar kapsamlı işsizlik oranı yüzde 10.7’den yüzde 10.6’ya indi.
MADALYONUN ÖTEKİ YÜZÜ
-Ne oldu da işsiz sayısı ve işsizlik oranı 3 yıl öncekiyle aynı düzeyde kalıyor? İşte burada madalyonun öteki yüzüne dönüyoruz. 15 yaş ve üzerindeki nüfus 3 milyon kişi artıyor ama mevsim etkilerinden arındırılmış TÜİK verileriyle işgücü artmıyor, hatta 3 yılda 142 bin kişi geriliyor.
-Nüfus artışı kadar, hatta onun 141 bin kişi de üzerinde 3.175 bin kişi işgücüne dahil olmayanlar kesimine katılıyor. İşgücüne katılmayanların sayısı 28.5 milyondan 31.7 milyona çıktı. 3 yılda 3.2 milyon kişi işgücü piyasasına katılmazsa işsizlik artmaz da, hatta geriler de. Bu tablo dar tanımıyla işsizlik verilerindeki durumu yansıtıyor.
-Gerçek durumu ve büyük resmi ise geniş tanımıyla işsizliğin ifade edildiği atıl işgücü oranında görüyoruz. 2018 Haziran’ında yüzde 16.2 olan atıl veya toplam işsizlik oranı 2021 Haziran’ında yüzde 22.4 düzeyine yükseldi.
-Bu oranda bir yıl önceye göre 3.3 puanlık gerileme yani iyileşme olmasına rağmen, 3 yıl önceye göre 6.2 puanlık artış, yani kötüleşme söz konusu.
