1959 yılında Denizli ilinin yeni kurulan Merkezefendi ilçesinin bir mahallesi haline dönüşecek olan Şirinköy'de dünyaya gelmiştir. İlkokulu köyünde, orta ve lise öğrenimini ise parasız yatılı olarak Aydın'da tamamlamıştır.
1976 yılında ODTÜ İnşaat Mühendisliği bölümünü kazandı. Üniversite yaşamı süresince toplumsal gelişmelere ilgisiz kalmadı. ODTÜ-ÖTK örgütlenmesinin değişik kademelerinde görev aldı. 12 Eylül faşizmi nedeniyle bedel ödedi ve öğrenimine bir süre ara vermek zorunda kaldı. 

Tekrar üniversite sınavına girerek 1986 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi Mimarlık Fakültesinden bölüm birincisi olarak mezun oldu. Aynı yıl, inşaat mühendisi eşi Ayşe Merih Balkanay ile birlikte Denizli'ye döndü. 

TMMOB Mimarlar Odası'nın değişik kademelerinde görevler aldı. Bir dönem Denizli Mimarlar Odası Başkanı olarak kentin ve Kamunun çıkarlarını savundu. 

2004 yerel seçimlerinde CHP Belediye Meclis kontenjan adayı oldu. 2009 yerel seçimlerinde CHP Denizli Belediye Meclis Üyeliğine seçildi. O günden buyana, gerek üstlendiği 1 nolu Bayındırlık ve İmar Komisyonu üyeliği ve CHP Belediye Meclisi Üyesi sıfatıyla Cumhuriyet Halk Partisi'nin yerel yönetim savunmaya devam ediyor. 

Kalp ve Damar cerrahisi uzmanı doktor Ozan Onur, mimar Ezgi, bilgisayar mühendisliği öğrencisi Öykün Meriç adlarında üç çocuk babası olan mimar Arif Balkanay mesleki çalışmalarını da serbest mimar olarak sürdürmektedir.