Habertürk
    Takipde Kalın!
      Günlük gelişmeleri takip edebilmek için habertürk uygulamasını indirin
        Haberler Ekonomi Para Türk ekonomisini yönetenler ne kadar kazanıyor? - Makro Ekonomi Haberleri

        Milyar dolarlık şirketleri yönetiyor, hayati anlaşmalara imza atıyor, patronlarını dünyanın zenginleri listesine terfi ettiriyorlar...Peki “bol sıfırlı kararlar” alan ve kurumlarının geleceğini belirleyen tepe yöneticilere Türkiye"nin dev holdingleri, şirketleri ne kadar maaş ödüyor? Onlar için ne kadarlık harcama yapılıyor, bütçe ayrılıyor? CNBC-e Business Dergisi'nden Çiğdem Yücesoy Subaşı araştırdı...

        İş dünyasının belki de en çok merak edilen konularından biridir ücretler... Özellikle üst düzey yöneticilerin ne kadar maaş aldıkları,transfer ücretleri şehir efsane gibi dilden dile dolaşır. Şirket çalışanlarından iş çevrelerine kadar kulislerin favori konusudur bu.

        Peki Mesela Sabancı, Koç, Doğan Holding, bütçelerinden üst düzey yöneticileri için ayırdığı bölümün rakamsal karşılığı nedir? Hemen yanıtlayalım: Sabancı Holding"de 62.4, Koç Holding"te 14.5, Doğan Holding"de ise 22.7 milyon YTL...

        Bu rakamlara nereden mi ulaştık? Halka açık şirketlerin bilançolarında “üst düzey yöneticilere sağlanan faydalar” başlıklı kalemden. Bu kalemin içinde de yöneticilere ödenen maaş, prim, otomobil, özel sağlık paketleri, hayat ve kaza sigortaları gibi olanaklar giriyor. Şirketler bu kalemi bilanço dipnotlarında belirtmek zorundalar. Biz de halka açık holding ve şirketlerin 2007 yıl sonu bilançolarını incelemeye aldık. Bu kalem bize patronların CEO"ların da içinde bulunduğu üst düzey yöneticilere sağlanan faydaların toplamını görmemizi sağladı.

        Prometheus Danışmanlık Genel Müdürü Yücel Atış, Amerika"da ortaya çıkan Enron ve Arthur Andersen skandallarından sonra şirketlerin böylesine bir şeffaflığa gitmek zorunda kaldıklarını söylüyor. 2001 yılında patlayan Enron skandalının ardından bir yasa çıkmış, şirketlere bilançolarında özellikle de üst düzey yöneticilere ödenen ücretleri de gösterme zorunluluğu gelmişti.

        Rakamlar ilginç... Önce Türkiye"nin en çok ciro yapan holdinginden başlayalım. 2007 yılında 51.4 milyar YTL ciro elde eden Koç Holding yeniden yapılanma sürecinde önemli operasyonlara imza attı. Son birkaç yıl içinde Tüpraş ve Yapı Kredi Bankası"nı satın alması buna karşılılık Migros"u da satması, tüm dikkatleri üzerine çekti. Bu operasyonları yürüten üst düzey yöneticilere ayrılan bütçe de büyüdü. Önceki yıl 9.5 milyon YTL olan “üst düzey idari personele ödenen ücretler” kalemi 2007 yılında 14.5 milyon YTL"ye yükseldi.

        Ezeli rakip Sabancı Holding"de ise sağlanan faydalar Koç"un 4-5 katına çıkıyor. Güler Sabancı"nın yönetim kurulu başkanlığını yaptığı holdingde de Koç gibi bir yeniden yapılanma yaşanıyor. Enerji sektörüne yoğunlaşan holding geçen yıl gıda sektöründen çıktı. 2007 yılında 19.3 milyar YTL ciro elde ederek kârını da 969.4 milyon YTL"ye yükseltti. Ve holding, elde ettiği net kârın yaklaşık 62.4 milyon YTL"lik kısmını, yani yaklaşık yüzde 6"sını yöneticilerine dağıttı.

        Net kârının yaklaşık yüzde 10 gibi önemli bir kısmını ödeyen bir başka holding ise Yazıcılar. Çatısı altında enerji, otomotiv, gıda şirketleri olan Yazıcılar, 2007 yılında 900.5 milyar YTL ciro elde etti. Net kârı ise önceki yıla göre yüzde 50"den fazla artarak 242 milyon YTL"ye ulaştı. Bu kâr artışını sağlayan yöneticiler de ödülsüz kalmadı. Holding bilançosunda üst düzey yöneticilere ayrılan bütçe, yüzde 100"lük bir artış gösterdi ve 2006 yılında 12.6 milyon YTL olan üst düzey yöneticilere sağlanan faydalar 2007 yılında 25.8 milyon YTL"ye çıktı.

        Şimdi bir de milyâr dolarlık kârlar yazan şirketlere bakalım...

        Yapılan araştırmalarda en çok çalışmak istenen şirketler listesinde başı çeken Turkcell"in üst düzey yöneticilere ayırdığı bütçe, 1 milyar 750 milyon dolarlık kârıyla karşılaştırıldığında çok fazla değil. Ancak dikkat çekici olan bu kalemde önceki yıla göre yaşanan artış. 2006 yılında aynı kaleme 5.5 milyon YTL ayıran Turkcell, 2007"de bunu 15.3 milyon YTL"ye çıkarmış. Önceki yıl 2 milyon YTL"lik bir transferle CEO"su olduğu Turkcell"de kendi yönetim kadrosunu kuran Süreyya Ciliv"in bu artışta önemli bir payı olduğu tahmin ediliyor.

        Sanayi devi Tüpraş"ta ise Turkcell"in iki katı büyüklükte bir bütçe görüyoruz. 22.5 milyar YTL"yle Sabancı Holding"den daha fazla ciro yapan Tüpraş"ın içinde yönetim kurulu üyelerinin de bulunduğu üst düzey yöneticilerine sağlanan fayda 30.8 milyon YTL olarak gerçekleşmiş..

        Üretim ve kâr rekorları kıran Erdemir"in üst düzey yöneticilere sağlanan fayda kaleminde de yüzde yüze yaklaşan bir artış söz konusu... Şirketin 6.5 milyon YTL olan üst düzey yöneticilerine ödediği maaş, prim ve faydaların toplamı 2007 yılında 12 milyon YTL"ye çıkmış.

        “CEO"LAR VERGİ REKORTMENİ OLDU”

        Prometheus Danışmanlık Genel Müdürü Yücel Atış Yücel Atış, bu kalemdeki artışların çoğunlukla ciro ve karlılığın büyümesinden kaynaklandığını söylüyor. 2006-2007 yılını bir çok şirket ve holdingin büyümeyle kapattığına dikkat çeken Atış, yöneticilerin de başarı primleriyle aldıkları paketi büyüttüğünü söylüyor: “Hatta bazı CEO"lar vergi rekortmeni bile oldu. Şirketlerin kârı arttıkça üst düzey yöneticilerin de kazançları artıyor. Ayrıca satın alma ve satış operasyonları da birkaç yıldır hız kazandı. Yabancılarla ortaklıklara, şirket satın almalara sık rastladık. Birkaç yıl önce “Acaba 100 milyon dolar eder mi” diye baktığınız bir şirketin şimdi 500 milyon dolarlık bir teklif almasını sağlamış bir yöneticinin elde ettiği fayda da çok yükseliyor elbette. İyi bir satış operasyonundan yöneticilere yüzde de verilebiliyor.”

        Peki milyon dolarlar tutan bu kalemin içinde ne gibi paketler yer alıyor? Mesela Sabancı Holding, daha az kâr etmesine karşın bilançosunda söz konusu kaleme neden Koç Holding"in ayırdığının dört katından daha fazla bir bütçe ayırıyor?

        Ne yazık ki bilançolarda söz konusu olan üst düzeyin kaç kişiden oluştuğu belirtilmiyor. Dolayısıyla aradaki farklılıkların nereden kaynaklandığını kestirmek güç. İnsan kaynakları şirketi Mercer"in Türkiye Genel Müdürü Sibel Yücesan, rakamların neden farklılık gösterdiğini şöyle anlatıyor: “Holdinglerde kaç tane yönetici olduğu, kimler için bu bütçelerin ayrıldığı, neleri kapsadığı, hangi amaç ve hedefleri göz önüne aldığı gibi konular rakamları ve ayrılan bütçeleri belirler. Dolayısıyla doğru karşılaştırma toplam bütçeden çok birey başı bütçeye bakılarak yapılabilir. Yücesan bilançolarda “üst düzey yöneticilere sağlanan faydalar” kalemindeki faydanın tanımını da şöyle yapıyor: “Faydalar, nakit veya nakit olmayan, çalışana değer sağlayan ek menfaatlerdir. Kısa veya uzun vadeli nakit teşviklerin yanı sıra yan hakların da içinde bulunduğu bir pakettir.”

        Yan hakların Türkiye"de çok çeşitli olmadığını vurguluyor Yücesan. En bilinenlerini de şöyle sıralıyor: Özel sağlık paketleri, hayat ve kaza sigortaları, şirket arabası ve masrafları, cep telefonu masrafları ve son beş senedir ortaya çıkmış olan özel emeklilik planları.

        Birçok şirkette bu hakların çoğu sadece tepe yöneticilere değil, tüm çalışanlara sağlanıyor. Örneğin özel sağlık paketleri şirketin tüm beyaz yakalıları için düzenleniyor. Ama söz konusu olan üst düzey yöneticiler olunca check-up masrafları ve aile fertleri de kapsam içine alınması da pakete eklenebiliyor.

        HİSSE VERMEK YAYGIN DEĞİL

        Kısa ve uzun vadeli teşvikler ise daha çok çalışanların ve şirketin performansına odaklı olan faydalardan oluşuyor. Yücesan, kısa vadeli teşviklerin senelik ödenen bonus, prim gibi benzeri olanaklardan oluştuğunu söylüyor ve ekliyor: “Türkiye"de üst düzey yöneticilerin genellikle, ortalamada baz ücretlerinin 30-35"i, maksimumda da yüzde 40-50"i kadar bu teşviklere sahip olabiliyorlar.” Uzun vadeli teşvik uygulamasınaysa Türkiye"de çok fazla rastlanmıyor. Yurt dışında şirket hisselerinden pay verilmesi en yaygın uzun vadeli teşvik. Ancak Türkiye"de bu uygulamaya çok fazla rastlanmıyor. Yücel Atış, yurt dışında CEO ve CFO"ların elde ettiği gelirin önemli kısmının ellerindeki hisselerin değer artışından kaynaklandığını söylüyor ve ekliyor:

        “Dünya devi Google"a bakın. Çalışan aidiyetinin en yüksek olduğu şirketlerden biri. Bunun bir nedeni çalışanların şirket hisselerine sahip olması. Hisse senetlerinin değeri birkaç yılda 40 dolardan 400 dolara geldi. Çalışanlar bu sayede servet edindiler.”

        Sibel Yücesan da sınırlı sayıda şirketin yöneticilerine hisse satın alma hakkı tanıdığını söylüyor. Yücesan bu teşviklerin ücret paketindeki yüzdesinin artacağını düşünüyor.

        Yazı Boyutu
        GÜNÜN ÖNEMLİ MANŞETLERİ
        Habertürk Anasayfa