Habertürk
    Takipde Kalın!
      Günlük gelişmeleri takip edebilmek için habertürk uygulamasını indirin
        Haberler Ekonomi Para Sanayicinin kârı eridi - Makro Ekonomi Haberleri

        İstanbul Sanayi Odasının (İSO) ''Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2008 Yılı Raporu''nda ilk sırayı, geçmiş yıllarda olduğu gibi yine Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. (TÜPRAŞ) aldı.

        TÜPRAŞ, 2008 yılında 27 milyar 732 milyon 867 bin 295 liralık net üretimden satışla birinci oldu.

        TÜPRAŞ'ı 6 milyar 249 milyon 112 bin 724 liralık net üretimden satışla Elektrik Üretim A.Ş. Genel Müdürlüğü (EUAŞ) izlerken, üçüncü sırayı 6 milyar 6 milyon 491 bin 811 lira ile Ford Otomotiv Sanayi A.Ş. aldı.

        2008'in ihracat şampiyonları ise1'inci TÜPRAŞ, 2'inci FORD, 3'üncü ise Oyak Renault olarak belirlendi.

        Türkiye'nin ilk 50 büyük sanayi kuruluşu, 500 büyük kuruluş içinde üretimden satışlarda yüzde 52,6, brüt katma değerde ise yüzde 53,7 oranında pay aldı.

        İstanbul Sanayi Odasının (İSO) ''Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2008 Yılı Raporu''na göre, 2008 yılında istihdam hariç diğer göstergelerde ilk 50 kuruluşun ağırlığı oldukça yüksek oranlarda gerçekleşti.

        2007 yılında üretimden satışların yüzde 49,8'i ilk 50 kuruluşa ait iken bu oran 2008 yılında 2,8 puan artarak yüzde 52,6'ya yükseldi. Bu artışta 2008 yılında özellikle petrol ve ana metal sanayi ürünlerindeki büyük fiyat artışlarının etkili olduğuna işaret edildi.

        Üretici fiyatlarıyla brüt katma değerde ilk 50 kuruluşun İSO 500 içindeki payı, yüzde 53,7 olurken, 2007 yılında bu oranın yüzde 58,1 olduğu hatırlandığında ilk 50 kuruluşun brüt katma değer içindeki payının 4,4 puan azaldığı görüldü.

        Vergi öncesi dönem kar ve zararında ilk 50 kuruluşun payı 2008'de yüzde 58,8 oranında gerçekleşirken, bu pay önceki yıl yüzde 43,9 olmuştu.

        Rapora göre, ilk 50 kuruluşun ihracattaki payı yüzde 56,5 olurken bu oran 2007 yılında yüzde 54,9 olarak gerçekleşmişti.

        2008'de ilk 50 kuruluşun üretimden satışlar, brüt katma değer, vergi öncesi dönem kar veya zararı ve ihracattaki payı yüzde 52,6 ile yüzde 58,8 oranında değiştiği görülürken, bu paylar 2006 ve 2007'den bir miktar farklı olmasına karşın oranlarda önemli değişme gözükmedi.

        İlk 50 kuruluşun çalışanlar sayısındaki payı ise önemli bir farklılık gösterdi. İlk 50 kuruluş istihdam dışındaki diğer göstergelerde İSO 500 içinde yüzde 50 ve üzerinde bir paya sahip olmasına karşın, çalışanlar sayısındaki payı üçte bire geriledi. 2006 ve 2007'de ilk 50 kuruluşun çalışanları sayısındaki payı yüzde 33,5 iken bu pay 2008'de yüzde 31'e geriledi.

        2008 yılında İSO 500'deki ilk 50 kuruluş, Türkiye GSYİH'sinin yüzde 4,5'ini, Türkiye ihracatının ise yüzde 29'unu gerçekleştirdi.

        Bu oranların 2007 yılı için sırasıyla yüzde 5,4 ve yüzde 27,9 olduğu hatırlandığında ilk 50 kuruluşun ekonomideki ağırlığının daha iyi anlaşıldığının altı çizildi.

        Geçen yıl ilk 50 kuruluşun nispi hasıla oranı ise 173,4 olarak gerçekleşti.

        TÜRKİYE PETROLLERİ A.O. KARDA İLK SIRAYA YERLEŞTİ

        İSO'nun raporuna göre 2008 yılında en fazla kar eden ilk 10 kuruluş sıralamasında önemli değişiklikler gerçekleşti.

        2007'de 7. sırada bulunan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO), 1 milyar 772 milyon 395 bin 715 lira kar ile 2008 yılında ilk sıraya yerleşti. 2008'deki en önemli değişim, bir kamu kuruluşunun karda ilk sıraya yerleşmesi oldu.

        İkinci sırada, geçen yılın dördüncüsü Philsa Philip Morris Sabancı 729 milyon 201 bin 66 lira ile yer aldı.

        Üçüncü sırada yer alan Ford Otomotiv geçen yılki konumunu korudu. Ford Otomotiv'in karı 616 milyon 510 bin 110 lira olarak gerçekleşti.

        Dördüncü sırada, 2007 yılının birincisi TÜPRAŞ 517 milyon 444 lira ile yer alırken, 5. sırada Çolakoğlu Metalurji yer aldı. Bu kuruluşun 53. sıradan 5. sıraya yükselmesi dikkati çekti.

        Listenin 6. sırasında Unilever, 7. sırasında Mercedes-Benz, 8. sırasında Habaş, 9. sırasında Anadolu Efes Biracılık A.Ş, 10. sırasında ise Kardemir Karabük Demir Çelik yer aldı.

        İstanbul Sanayi Odasının (İSO) ''Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2008 Yılı Raporu'' açıklandı.

        Rapora göre, geçen yıl ilk üçte yer alan şirketler bu yıl yine ilk üç içinde yer buldu. Bu yıl üretimden satışlarda sıralama Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş (TÜPRAŞ), Elektrik Üretim A.Ş Genel Müdürlüğü (EÜAŞ) ve Ford Otomotiv Sanayi A.Ş olarak gerçekleşti.

        Bu üç şirketi Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş (ERDEMİR), Oyak-Renault Otomobil Fabrikaları, TOFAŞ Türk Otomobil Fabrikası A.Ş, Arçelik, İçdaş Çelik Enerji Tersane ve Ulaşım, Habaş, Sınai ve Tıbbi Gazlar ve Aygaz izledi.

        İstanbul Sanayi Odasının (İSO) ''Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2008 Yılı Raporu''na göre, 2008 yılında İSO 500 genelinde borçlar yüzde 38,3 oranında artarken, özkaynaklar sadece yüzde 2,7 arttı.

        2007 yılında borçlardaki artışın yüzde 9,4, özkaynaklardaki artışın ise yüzde 17,2 olduğu hatırlandığında, 2008 yılında sanayi kuruluşlarının kaynak yapısının ne kadar bozulduğunun daha iyi anlaşılacağı ifade edildi.

        İSO 500 kapsamında kar eden sanayi kuruluşlarının sayısı 352 olurken, bu sayının 2007'de 450 olduğu hatırlandığında 2008 yılında bir önceki yıla göre çok daha fazla sayıda kuruluşun zarar ettiği görüldü. 2007 yılında 50 olan zarar eden kuruluş sayısı 2008'de 148'e yükseldi.

        Geçen yıl, sanayi kuruluşlarının satış karlılığı açısından da 2001 sonrası dönemin en olumsuz yılı oldu. 2008 yılında faaliyet dışı karın yüzde 38,1, toplam karın da yüzde 40,1 oranında gerilemesiyle satış karlığı İSO 500 genelinde yüzde 3,9'a, özel kuruluşlarda ise yüzde 3,6'ya düştü.

        1994'teki satış karlılığı 100 kabul edildiğinde 1994'ten 2008'e tüm alt sektörlerde satış karlılığı 100 endeks sayısının altına inerken, 100 endeks sayısına en yakın sektörler, 92,9 ile gıda, içki ve tütün sanayi ve 85,5 ile ana metal sanayi oldu. Diğer alt sektörlerin endeks sayıları ise 50'nin oldukça altında kaldı. En büyük gerileme ise dokuma, giyim eşyası, deri ve ayakkabı sektöründe oldu. Bu sektörde 1994'te 100 olan satış karlılığı 2008'de 14,6'ya geriledi.

        KARLILIKLAR DÜŞTÜ

        Rapora göre, 2008'de vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamındaki yüzde 36,4'lük düşüş, tüm karlılık oranlarının belirgin bir şekilde düşmesine yol açtı.

        2007 yılında özel kuruluşlarda yüzde 17,3 olan ekonomik karlılık oranı, 2008'de yüzde 13,9'a geriledi. 2008 yılındaki ekonomik karlılık oranları 2001 sonrasındaki en düşük oranlar oldu.

        2008 yılında özel kuruluşlarda ekonomik karlılık oranlarına sektörel olarak bakıldığında en yüksek oranlara sahip sektörlerin, yüzde 30,8 ile lastik ürünleri sanayi, yüzde 28,9 ile giyim eşya sanayi ve yüzde 28,1 ile mobilya sanayi olduğu görüldü.

        En düşük ekonomik karlılık oranları ise yüzde 3,6 ile ağaç ve mantar sanayi, yüzde 5,7 ile basım sanayi ve yüzde 6,1 ile çanak, çömlek, çini ve porselen sanayinde oldu.

        KATMA DEĞERDE ÖZEL SEKTÖR FARKI...

        2008 yılında İSO 500 kapsamında özel kuruluşlardaki kişi başına yaratılan brüt katma değer, kamu kuruluşlarında yaratılan brüt katma değerden yüzde 40,4 oranında daha büyük oldu.

        Özel kuruluşlarda kişi başına yaratılan net katma değer, kamu kuruluşlarında yaratılan net katma değerden yüzde 61,6 oranında daha yüksek olurken, gerek brüt gerekse net katma değer rakamlarının özel sektörün daha verimli çalıştığını ortaya koyduğu belirtildi.

        Özel kuruluşlarda brüt katma değer içinde net dolaylı vergi payı 2008 yılında yüzde 50,8 olarak gerçekleşti. Raporda, ''Bu şu anlama gelmektedir: 1992 yılında özel kuruluşlarda yaratılan brüt katma değerin yüzde 10,5'i net dolaylı vergi olarak devlete ödenirken, bu oran son 17 yılda 4 kattan fazla artarak yüzde 50'lerin üzerine çıkmıştır'' denildi.

        İSO 500 kapsamındaki özel kuruluşlarda, ödenen faizlere ve faiz gelirlerine bakıldığında, 2001 yılında özel büyük kuruluşlarda ödenen faizlerin toplam satışlara oranı yüzde 8,1 ile en üst seviyeye çıkmıştı. 2007'de yüzde 1,1'e gerileyen oran 2008'de tekrar 1,6'ya çıktı.

        Faaliyet gelirlerinin satışlara oranı ise 2008'de yüzde 1,3 ile 1996 yılından bu yana en düşük düzeyine geriledi. Faiz gelirleri ise 2007 yılındaki yüzde 0,7 oran 2008 yılında da korundu.

        İMALAT SANAYİNDEKİ YAPISAL DEĞİŞİM..

        İSO 200 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışmasında imalat sanayisindeki yapısal değişime ilişkin verilere de yer verildi.

        1982 yılında İSO 500'de imalat sanayinde istihdamda en yüksek pay yüzde 26,3 ile dokuma giyim, deri ve ayakkabı sektörüne ait iken, 2008 yılında ise bu sektörün istihdamdaki payı yüzde 14,9 ile üçüncü sıraya geriledi.

        2008 yılında İSO 500'de imalat sanayi istihdamında en yüksek paya sahip sektör yüzde 18,7 ile gıda, içki ve tütün sektörü oldu. Geçen yıl İSO 500 kapsamında imalat sanayi istihdamında gıdadan sonra ikinci en yüksek payı yüzde 17,7 ile taşıt araçları sektörü aldı. 26 yılda İSO 500'de imalat sanayi istihdam dağılımında dikkati çeken en önemli değişiklik taşıt araçları sektörünün yüzde 321,4 artışla 7. sıradan 2. sıraya yükselmesi, dokuma, giyim, deri ve ayakkabı sektörünün de yüzde 43,3'lük azalışla ilk sıradan 3. sıraya gerilemesi oldu.

        2008 yılında katma değerde en yüksek paya sahip sektör yüzde 40,5 ile kimya, petrol üretme, lastik ve plastik sektörü olurken, bu sektörü yüzde 24,8'lik pay ile gıda sanayi izledi.

        2008 yılında İSO 500'de en fazla kuruluşun yer aldığı alt sektör 92 kuruluşla gıda, içki ve tütün sektörü olurken, bu sektörü, 78 kuruluş ile ana metal sanayi, 75 kuruluşla petrol ürünleri, lastik ve plastik sanayi takip etti. Geçen yıl taşıt araçları sanayi 48 kuruluş ile beşinci sırada yer aldı.

        FORTUNE 500 KARŞILAŞTIRMASI...

        İSO 500 ile ABD Fortune 500 sıralaması karşılaştırıldığında, 2008 yılında 7 kuruluşun ABD Fortune 500 sıralamasına girebilecekleri görüldü.

        2008 yılında İSO 500'de toplam satışlarda ilk sıradaki TÜPRAŞ'ın, ABD Fortune 500'de 115. sıraya, 2. sıradaki Petrol Ofisi'nin 206. sıraya, 4. sıradaki Ford Otomotiv'in 438. sıraya, 6. sıradaki EÜAŞ'ın 479. sıraya, 7. sıradaki Arçelik'in de 493. sıraya girebildiği belirlendi.

        Raporda, 2008 yılında sanayi kuruluşlarının karları bir önceki yıla göre ciddi ölçüde düştüğü belirtilirken, katma değer olarak ekonomiye yaptıkları katkını azaldığı, mali yapının bir önceki yıla göre önemli ölçüde bozulduğuna dikkat çekildi.

        2008 yılında İSO 500'deki özel sanayi kuruluşlarında dönem kar ve zarar toplamları cari fiyatlarla yüzde 40,1 ve sabit fiyatlarla da yüzde 47 oranında azaldığı, satış karlılığının ise yüzde 7,2'den yüzde 3,6'ya gerilediği belirtilirken, raporda şunlar kaydedildi:

        ''Bu karanlık tablo içinde olumlu bir nokta yılın ikinci çeyreği itibariyle kötü gidişte hız kesme, dipten yukarı çıkma eğiliminin başlamış olmasıdır. Ancak, dipten çıkmakla teselli bulsak da üretim ve istihdam başta olmak üzere temel ekonomik göstergelerde hala çift haneli olumsuzluklarla karşı karşıya olduğumuz unutulmamalıdır. Türkiye, ekonomik ve sosyal sorunlarını çözebilmek için hızlı büyümeye, hızlı büyümek için de sanayiye ihtiyaç duyan bir ülke iken ne yazık ki sanayimiz her geçen yıl kan kaybetmektedir.

        Önümüzdeki yıllarda sorunların daha da ağırlaşmaması, üretim ve istihdam kapasitemizin daha da zayıflamaması için şimdiden tedbir alınması gerektiğini hatırlatmak istiyoruz. Evet, çeşitli tedbir paketleri devreye girmiştir. Ancak karşı karşıya olduğumuz ve olabileceğimiz sorunların çözümü çok daha kapsamlı politika ve uygulamaları gerektirmektedir.''

        AA

        Yazı Boyutu
        GÜNÜN ÖNEMLİ MANŞETLERİ
        Habertürk Anasayfa