Kriz Türk bankalarını da etkiler mi?
Bankacılık sektörünün 12 milyar doların üzerinde açık pozisyonu bulunuyor
ANKA'nın Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) 12 Eylül itibariyle açıkladığı verilere dayanarak yaptığı hesaplamaya göre Türk bankacılık sisteminin bilanço içi döviz varlıkları 160 milyar 821 milyon, yükümlülükleri ise 172 milyar 861 milyon dolar düzeyinde bulunuyor. Buna göre bankalar 12 milyar 40 milyon dolarlık bir bilanço içi açık pozisyon tutuyor.
2007 sonu itibariyle bankaların bilanço içi yabancı para net genel pozisyonu açığı 10 milyar 511 milyon dolar düzeyinde bulunuyordu. Söz konusu açık pozisyon ilk çeyrekte önemli ölçüde kapatılarak Mart sonu itibariyle 5 milyar 730 milyon dolara çekildikten sonra, izleyen aylarda yeniden artışa geçti. Nisan sonunda 8 milyar 177 milyon, Mayıs sonunda 11 milyar 845 milyon dolara çıkan açık pozisyon, Haziran sonunda 14 milyar 231 milyon dolara kadar yükseldi.
Küresel krizin şiddetinin artmaya başladığı izleyen aylarda ise bankalar açık pozisyonlarını bir ölçüde kapama yoluna gitti. Bilanço içi döviz pozisyon açığı Temmuz sonunda 14 milyar 148 milyon, Ağustos sonunda 13 milyar 749 milyon dolara geriledi. Küresel krizin tepe noktaya çıktığı günlerde ise bankaların hızlı biçimde pozisyon kapama eğilimine girdiği gözlendi. Açık pozisyon, 5 Eylül’de 13 milyar 102 milyon, 12 Eylül itibariyle de 12 milyar 40 milyon dolara kadar indirildi.
Bu gelişmelerle bankaların bilanço içi döviz pozisyon açığı ay sonları itibariyle tepe noktaya ulaştığı Haziran ayına göre net 2 milyar 192 milyon dolar azalırken, buna rağmen 2007 sonundaki düzeyinin 1 milyar 529 milyon dolar, bir yıl önceki düzeyinin ise 4 milyar 957 milyon dolar üzerinde gerçekleşti. Bankaların bilanço içi döviz pozisyonu açığı geçen yıl 14 Eylül’de 7 milyar 83 milyon, 2007 sonunda ise 10 milyar 511 milyon dolar düzeyinde bulunuyordu.
DÖVİZ POZİSYON AÇIĞI NEDİR?
Bankalar, yabancı para cinsinden aldıkları krediler ve diğer döviz yükümlülüklerini karşılayacak miktarda döviz varlığına sahip olmamaları durumunda döviz pozisyon açığı veriyorlar. Bilançolarındaki toplam yabancı para varlıkların döviz yükümlülüklerini karşılamaya yetmemesi nedeniyle oluşan pozisyon açıkları, bankalar üzerinde önemli kur riski oluşturuyor. Kurlarda, özellikle küresel şoklara bağlı olarak öngörülemeyen ani artışlar yaşanması durumunda önceden açığını kapatamayan bankaların mali yapısında ciddi boyutta tahribat ortaya çıkıyor.
AÇIK, BİLANÇO DIŞI FAZLAYLA DENGELENİYOR
Bu arada 12 Eylül itibariyle bankaların bilanço dışı varlıklarının 70 milyar 196 milyon, yükümlülüklerinin ise 59 milyar 233 milyon dolar olduğu belirlendi. Buna göre bankaların bilanço dışı varlık-yükümlülük dengesindeki fazla 10 milyar 964 milyon dolar düzeyinde oluştu.
Böylece bankaların bilanço içi ve dışı döviz pozisyonlarının neti olan “yabancı para net genel pozisyonu”, anılan tarih itibariyle 1 milyar 77 milyon dolar açık verdi. Geçen yıl Eylül sonu itibariyle 29 milyon dolar fazla veren söz konusu denge, 2007 sonu itibariyle 296 milyon dolar açık vermişti. Bu yıl Mart, Nisan, Mayıs ve Haziran ayları itibariyle fazla veren yabancı para net genel pozisyonu, 25 Temmuz’dan itibaren son dört haftada ise açık verdi. Ancak 5 Eylül itibariyle 1 milyar 323 milyon dolara ulaşan açığın, 12 Eylül’de azalarak 1 milyar 77 milyon dolara düştüğü gözlendi.
