Doktora danışmadan bilinçsiz ilaç almak sağlıktan ediyor
Doktora danışmadan, nedeni , dozu ve süresi hakkında doğru bilgiye sahip olmadan kullanılan ilaçların yarar yerine zarar getirdiği bir gerçek. Habertürk'ten Ceyda Erenoğlu'nun haberine göre halk arasında, doktor önerisi olmaksızın en sık kullanılan ilaçların yol açabileceği sağlık sorunları düşünülenden çok daha fazla. Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Yaşar Küçükardalı, risk oluşturan ve bilinçsiz kullanılan o ilaç gruplarının yan etkilerine dikkat çekiyor
*ANTİ ROMATİZMAL AĞRI KESİCİ İLAÇLAR: Bu ilaçlar kas eklem ağrılarında baş ağrılarında ya da vücudun herhangi bir yerinde oluşan ağrılar ile doku hasarlanmalarında bazen de ateş yüksekliği durumlarında doktor önerisi olmadan da kullanılabiliyor. Oysa bu ilaçların kullanımlarına hastanın eşlik eden hastalıklarını bilerek karar verilmesi gerekiyor. Aksi halde tansiyonda öngörülemeyen yükselmeler, böbrek fonksiyonlarında bozulma, mide de erozyon, gastrit ve ülser gibi sorunlarla karşılaşılabiliyor.
*GRİPAL İLAÇLAR: Grip semptomlarının giderilmesi ve iyileşme sürecinin hızlandırılması için doktora danışılmadan da kullanılan bu ilaçlar; çarpıntı, baş ağrısı, sersemlik, uyku hali, dikkat bozulması ve tansiyon yüksekliği gibi sorunlara yol açabiliyor.
*ANTİBİYOTİKLER: Kesinlikle doktor önerisi ile kullanılmaları gerekiyor. İhtiyaç yokken kullanılmaları, vücudun doğal ve faydalı bakteri florasının bozulması, bakterilerin direnç kazanması, antibiyotik ishallerinin ortaya çıkması ve alerjik reaksiyonlar gibi sonlanmalara yol açabiliyor.
*MİDE İLAÇLARI: “Proton pompası inhibitörü” adı verilen ilaçlar, önerilen süreden daha uzun süre hatta önerilmediği halde yıllarca “mide koruyucusu” adı altında kullanılıyor. Doktor önerisi ile gerektiği doz ve süre kullanılması halinde midenin bakteri öldürme özelliği bloke edilmiş oluyor. Sindirim sistemi ve solunum sistemi enfeksiyonları daha sık görülüyor. Bazı vitamin ve minerallerin emilimi için asidik mide ortamı gerekiyor. Bu ilaçlarla asit ortam uzun süre bloke edildiği için emilim noksanlıkları ortaya çıkıyor. Ayrıca kemik erimesi ve böbrek yetmezliğini hızlandırdıkları da bildiriliyor.
*ANTİVİRAL İLAÇLAR: Bu ilaçlar uygun endikasyonda doktor tarafından kullanıldığında çok faydalı olsalar da uygunsuz kullanımları halinde risk oluşturuyor. Gribin arttığı dönemlerde doktor onayı olmadan kullanılmasının en uygunsuz kullanım şekli olduğu belirtiliyor. Bu ilaçların bilinçsiz kullanımına bağlı olarak karaciğer fonksiyonlarında bozulma, bulantı, kusma ve ciltte reaksiyonlar bildiriliyor.
D VİTAMİNİ: Son yıllarda bilinçsiz kullanıldığına sık şahit olunuyor. En sık yapılan hatanın doktor önerisi olmadan ve kandaki D vitamini düzeyini bilmeden yüksek dozda D vitamini kullanımı olduğu belirtiliyor. Kan düzeyi bilinmeden bir veya bir kaç tane D vitamini ampülü kullanılmasının D vitamini zehirlenmesine yol açabileceği ve kalsiyum yüksekliği krizlerine neden olabileceğine dikkat çekiliyor. D vitamini gerçekten eksik ise bu ampuller doktor kontrolü ile ayda 1 defadan fazla olmamak üzere 2 ve 3 ampül olarak kullanılabiliyor. D vitamini seviyesi zaten normal ise risk gruplarında düşük doz idame tedavisi yapılabiliyor. Bu noktada günde en fazla 1000 ünite kadar kullanılması öneriliyor.
*ANTİDEPRESAN İLAÇLAR: Doktor önerisi olmadan yaygın kullanılan ilaçlar arasında antidepresanlar da bulunuyor. Bu ilaçlar kullanılırken, doktor eşlik eden başka hastalık olup olmadığını sorgulayarak uygun ilacı seçip reçete ediyor. Bu ilaçlara bağlı olarak; cilt reaksiyonları, dikkat dağınıklığı, kalpte ritim düzensizliği, istemsiz kas hareketleri bildiriliyor. Bazen bu ilaçlardan bir kaçının birlikte kullanılması durumuna da rastlanıyor. Bu durumda vücutta aşırı serotonin salınımına bağlı yüksek ateş, aşırı huzursuzluk, zihin bulanıklığı, titreme ve ani kas kasılması ile seyredip “serotonin sendromu” adı verilen ciddi yan etkilerle karşılaşılabiliyor.
*KOLESTEROL DÜŞÜRÜCÜ İLAÇLAR: Bu ilaçlar yerinde ve zamanında kullanıldığı zaman kalp krizi riskini önemli oranda azaltıyor. Ancak bazı yan etkileri olduğunu unutmamak gerekiyor. Kullanımları, konusunda uzman bir doktor tarafından önerilmediyse bireylerin kendi başlarına kullanmamaları gerekiyor. Kas güçsüzlüğü, karaciğer fonksiyonlarında bozulma ve nadiren kas erimesi gibi yan etkileri bulunuyor. Bu ilaçların yan etkileri tiroid tembelliği olan kişilerde daha fazla görülüyor.
*ANTİ DEMANS İLAÇLARI: Bu ilaçlar nörologlar tarafından, uygun hastalarda kullanılırsa bilişsel aktivitelerde artışa yol açıyor. Ancak bazen bilinçte azalma olmadığı halde demanstan korunmak ya da demans olduğu düşüncesiyle çok ileri demans hastalarında “belki faydası olur” diye doktor olmayan kişilerin önerisiyle kullanılabiliyor. Bu gibi durumlarda ilaçların zararı faydasından daha fazla oluyor. Kardiyak etkileri nedeniyle kalp atışı üzerinde vagotonik etkiler (bradikardi gibi) oluşturabiliyor. Bu etkinin görülme potansiyeli, "hasta sinüs sendromu", “sinoatrial veya atrioventriküler blok” gibi diğer supraventriküler kardiyak iletim bozukluğu durumları bulunan hastalar için büyük önem taşıyor. Bu ilaçların kullanımları senkop ve konvülsiyonlara idrar kaçaklarına ve inkontinansa da yol açabiliyor. Parkinson hastalığını düşündüren ekstrapiramidal belirtileri indükleme veya artırma potansiyeli bulunduğu gibi diyare, bulantı, iştahsızlık ve baş ağrısı da yapabiliyor.
