Askerlik borçlanması kime fayda sağlar?

Asgari geçim indiriminin (AGİ) kaldırılmış olması dolayısıyla okurlardan çok fazla soru geliyor. Bu konudaki kafa karışıklığını gidermek için pazartesi günü ücret vergilerinde yapılan yeni düzenlemenin ne anlama geldiğini medeni durumuna göre her çalışan için kuruşu kuruşuna hesaplayarak yazacağım. Peşinen şunu söylemek isterim, AGİ’nin kaldırılması ele geçen ücrette azalmaya yol açacakmış gibi düşünülüyor. Ama bu doğru değil. Net ücretle çalışanların durumu brüt ücretle çalışanlardan farklı. Bütün bunları pazartesi günü ayrıntılı bir şekilde ele alacağım.

ASKERLİK BORÇLANMASI YAPMAK NE KAZANDIRIR?

Meslek lisesi döneminde (20 Eylül 1999) sigorta başlangıcım var. 22 Eylül 2008 tarihi itibarıyla da askerlik sonrası daimi olarak çalışmaya başladım. Ağustos 2007 ile Ağustos 2008 arasındaki dönemde 12 aylık askerlik yaptım. Askerlik borçlanması yapsam bana emeklilik konusunda faydası olur mu? (Ahmet G.)

Askerlik borçlanması, emeklilik için prim günü yetersiz olanların eksik prim günlerini tamamlama imkânı verir. Sigortalı çalışmaya başlamadan önce askerlik yapmış olanlar ise askerlik borçlanması sayesinde sigorta başlangıç tarihlerini, dolayısıyla emeklilik yaşını öne çekebilirler. Bu şekilde somut fayda elde edilmiyorsa askerlik borçlanması yapmak gerekmez. Hatta, kimi durumda askerlik borçlanmasının emekli aylığını artırmak yerine düşürücü etkisi olabileceğini de unutmamak gerekir.

Sigorta başlangıç tarihini öne çekmek de her zaman emeklilik yaşını öne çekmez. Bazı kişilerde ise 1 günlük askerlik borçlanması bile emeklilik yaşını 1 yıl öne çekmeyi sağlayabilir. Bu nedenle askerlik borçlanması yapmaya karar vermeden önce iyi bir araştırma yapılması gerekir.

Genel bilgi verecek olursak, askerlik borçlanmasında şunlara dikkat edilmelidir:

- 8 Eylül 1999 tarihinden önce kademeli yaş uygulandığı için sigortalı çalışmaya başlamadan önce askere gitmiş olanlar askerlik borçlanması ile avantaj elde edebilir. Mutlaka avantaj elde ederler diyemiyorum, çünkü avantaj sağlayıp sağlamayacağı kişiden kişiye değişebilir.

- 8 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 tarihleri arasında askerlik yapmış olanlar askerlik borçlanması ile emeklilik yaşını öne çekemezler.

- 30 Nisan 2008 sonrasında çalışmaya başlayanların emeklilik yaşı 4/a’lı çalışanlarda 7000 prim gününü, 4/b ve 4/c’li çalışanlarda ise 9000 prim gününü doldurdukları tarihe göre değişmektedir. Söz konusu prim günlerini 31 Aralık 2035 tarihine kadar tamamlayan erkekler 60 yaşında emekli olacaklar. Prim gününü doldurma tarihine göre emeklilik yaşı 2 yılda 1 yaş uzayacak. Bu nedenle, 2008 sonrası çalışmaya başlayanlar prim gününü doldurma sorunu ortaya çıktığında askerlik borçlanması yaparlarsa emeklilik yaşının yükselmesini önleyebilirler. Bu kişilerin de borçlanma yapmaları gerekip gerekmediğine emeklilik tarihi yaklaştığında karar vermeleri gerekir.

Sizin durumunuza gelince, askerliği 1999 – 2008 arasında ve sigortalı çalışmaya başladıktan sonra yaptığınız için askerlik borçlanması sigorta başlangıç tarihinizi öne çekmez. Sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 tarihi arasında başlayan 4/a’lı erkekler 7000 prim gününü hangi tarihte doldurursa doldursunlar 60 yaşında emekli olurlar. Bu nedenle, prim günü eksiğiniz olmazsa askerlik borçlanması yapmanız gerekmez. Sadece emekli aylığını yükseltmek amacıyla askerlik borçlanması yapmak faydadan çok külfet getirir.

EMEKLİLİK DİLEKÇESİ NE ZAMAN VERİLEBİLİR?

Emeklilik konusunda bir hususta takıldık kaldık, yardımcı olup cevap verirseniz. 01.03.1962 doğumluyum. Sigorta başlangıcım Mayıs 1993. Farklı statülerdeki çalışmalarımdan dolayı şu an 3510 sigortalı günüm bulunuyor. Bu ayın başında 4/a’lı olarak çalışmakta olduğum firmadan çıktım ve çiftçi olduğum için otomatik olarak çiftçi BAĞ-KUR’una geçiş yaptım. 1 Mart 2022 tarihinde 60 yaşını dolduruyorum. Aynı tarihte prim günüm de 3600’e tamamlanacak. Bu durumda ben 2 Mart 2020 tarihinde SGK’ya emeklilik dilekçesi verebilir miyim? (Müslüm Ç.)

Primlerinizin son 2520 günlük kısmının yarıdan fazlasının (en az 1261 gün) 4/a (SSK) statüsünde olması şartıyla 3600 prim günüyle 60 yaşında emekli olabilirsiniz. Emeklilik dilekçesi prim günü, yaş ve sigortalılık süresi koşullarının üçünün birden yerine getirildiği tarihten itibaren verilebilir. 25 yıllık sigortalılık süresini doldurmuş bulunuyorsunuz, 60 yaş koşulunu da 1 Mart’ta dolduracaksınız. Verdiğiniz bilgiye göre, prim gününüz ucu ucuna 3600’e ulaşıyor. Mart ayını beklemeden ocak veya en geç şubat ayında durumunuzu netleştirmek için SGK’ya yazı yazarak prim gününüzü tamamlamaya kaç gün kaldığını öğrenin. Şayet eksik prim gününü mart ayı içinde herhangi bir gün tamamlayabiliyorsanız, tamamladığınız günün hemen ertesinde emeklilik dilekçesi verebilirsiniz.

Emekli aylığı, dilekçenin verildiği tarihi izleyen ay başından geçerli olmak üzere bağlanır. Yani dilekçeyi 2 Mart’ta da verseniz 31 Mart’ta da verseniz emekli aylığınızı 1 Nisan’dan geçerli olarak alırsınız.

PART TİME ÇALIŞANLAR EKSİK GÜNLERİN PRİMİNİ SONRADAN TOPLUCA ÖDEYEBİLİR Mİ?

Eylül 1997’de sigortalı oldum. Yaklaşık 12 yıl boyunca part time işlerde çalıştığım için 1900 prim günüm bulunuyor. Eksik primlerimi geriye dönük yatırabilir miyim? Kanser hastasıyım, malulen emeklilikten sonra 3600’e tamamlayabilir miyim? Hangisi mantıklıdır? (Fatma Kale)

Sorunuzun cevabına geçmeden önce genel bir bilgi vermek istiyorum. Hastalık nedeniyle malul aylığı bağlanabilmesi için en az 10 yıl sigortalı olma ve 1800 gün prim koşulu bulunuyor. Her ikisini de yerine getirdiğiniz için kanser hastalığınız dolayısıyla malûl aylığı bağlatabilirsiniz. Aylık bağlanabilmesi için hastalık tanısı konulan tarihten itibaren bir yıl içinde SGK’dan talepte bulunulması ve bu talebe istinaden sağlık kurulu raporu alınması gerekiyor. Başlangıçta 18 ay olan malûl aylığınızın süresi tedavi devam ettiği sürece uzatılabilir. Ancak, malûl aylığı alırken sigortalı bir işte çalışanların aylığı kesilir.

Ay içinde 30 günden az çalışanlar, primlerini kendileri ödeyerek eksik günlerini 30’a tamamlayabiliyorlar ancak bunu çalışma devam ederken yapmalılar. Zamanında primini ödeyemeyenler gecikme faizini yatırmak suretiyle 12 ay içinde de ödeyebilirler. Bu nedenle, sadece son 12 aydaki eksik prim günlerinizi bu şekilde topluca ödeyebilirsiniz. Daha eski tarihteki eksik günleri 30 güne tamamlayamazsınız.

Sigorta başlangıcınız 1997 olduğu için 4/a’dan (SSK) 3600 prim günüyle 58 yaşında, 4/b’den (BAĞ-KUR) ise 5400 prim günüyle 56 yaşında emekli olabilirsiniz. 4/a’dan emekli olabilmek için kalan 1700 günün en fazla 1259 gününü isteğe bağlı sigorta primi ödeyerek 4/b statüsünde tamamlayabilirsiniz. Kalan günleri fiilen 4/a’lı olarak çalışmak suretiyle tamamlamanız gerekir.

DOĞUM BORÇLANMASI EMEKLİLİK YAŞINI ÖNE ÇEKER Mİ?

Eşimin doğum tarihi 26.09.1978, ilk işe başlama tarihi: 21.09.2011. 2014 yılına kadar SSK’lı olarak çalıştı, 1045 gün ödenmiş primi bulunuyor. Yılbaşından sonra dışarıdan primlerini ödemeye başlayacağız. Mevcut şartlarda eşimin emeklilik şartı 58 yaş ve 7200 prim günü. 1998, 1999 ve 2007 yıllarında doğan üç çocuğumuz var. Eşim meslek lisesi mezunu olduğundan bu çocuklarla ilgili doğum borçlanması hakkımız var.

Sorularım şöyle:

Doğum borçlanması işe başlama tarihini mi emeklilik yaşını mı geriye çeker?

Eğer işe giriş tarihini geriye çekiyorsa emeklilik yaşında bir değişiklik oluyor mu? Bildiğim kadarı ile 1999 sonrası işe girişlerde yaş 58.

Doğum borçlanması yaparsak bağlanacak emekli maaşında bir artış söz konusu olur mu?

(O. Küçük)

Doğum borçlanması normalde sigortalı çalışmaya başladıktan sonra doğan çocuklar için yapılabiliyor. Ancak, öğrenciliğinde staj sigortası bulunan kadınlar uzun vadeli sigorta kollarına tabi çalışmaya başlamadan önce doğan çocukları için de borçlanma yapma hakkına sahipler. Bu şekilde doğum borçlanması yapanların sigorta başlangıç tarihleri borçlanma yaptıkları gün kadar geri çekilir. Sigorta başlangıç tarihinin öne çekilmesi bazı durumlarda emeklilik yaşının da öne çekilmesini sağlar. Ancak, bu herkesin kendi özel durumuna göre değişir.

Burada altı çizilmesi gereken husus şudur. Bu hak, her staj yapan kadın için geçerli değildir. Staj sırasında “kısa vadeli sigorta kollarına tabi prim” bildirilmiş olan kadınlar bu haktan yararlanabilir. Buna staj sigortası diyoruz. Özellikle üniversite öğrencilerinin staj sırasında sigorta bildirimleri yapılmıyor.

Doğum borçlanması her bir çocukta boşta geçen sürelerin 2 yıla kadar olan kısmı için yapılıyor. İki çocuğunuzun arasında bir yaş fark olduğundan, eşinizin öğrenciliği sırasında staj sigortası yapılmış ise fiilen sigortalı çalışmaya başladığı tarihten önce doğan çocuklar için toplam 5 yıl doğum borçlanması yapabilirsiniz. Böylece sigorta başlangıç tarihi 2006 yılına çekilir ancak bu eşinizin emeklilik yaşını değiştirmez. Yine 58 yaşında emekli olur.

Prim günü eksiği yok ise emeklilik yaşını öne çekmiyorsa sadece emekli aylığını artırmak gayesiyle askerlik veya doğum borçlanması yapılmasına gerek yok.

4/A’LI KADIN 3600 GÜN İLE EMEKLİ OLABİLİR Mİ?

Annem 02.07.1965 doğumlu. 1985-89 yılları arasında 1686 gün BAĞ-KUR primi ödedik. 1996 yılında 4 ay SSK’lı olarak çalıştı. 2015-2020 yılları arasında ek-5 tarım sigortasına 1795 gün prim ödedi. Annem 3600 gün ile emekli olabilir mi? (Aslı K.)

Tarımda kendi adına ve hesabına çalışanlar 4/b (BAĞ-KUR) statüsüne, tarım ve orman işlerinde hizmet akdi ile süreksiz çalışanlar 5510 Sayılı Kanun’un ek 5. maddesi uyarınca 4/a (SSK) statüsüne tabidir. 1999 öncesi sigortalı çalışmaya başlayan 4/a’lı kadınlar 3600 prim gününü doldurdukları takdirde 58 yaşında emekli olabilirler. Anneniz prim gününü 3600’e tamamladıktan sonra prim ödemeyi bırakarak yaşını doldurmayı beklesin. Bu durumda 2 Temmuz 2023 tarihinden itibaren emeklilik dilekçesi verebilir.