Kraliçenin mutlu sonu
22 Kasım 1869, 85 metre boyunda 11 metre enindeki Cutty Sark’ın Dumbarton Leven Nehri’nde suya indirildiği gün. Su kesimi 6.7 metre, ağırlığı 978 ton, direk uzunluğu ise 46.3 metre olan Cutty Sark, John Willis için yeni sezonda Çin’den en hızlı şekilde çay taşıması amacıyla inşa edilmiş. Büyük umutlarla başlayan inşa süreci daha önce bu boyda bir tekne inşa etmemiş olan tersanenin batışıyla yarıda kesilmiş. Son detayları tamamlamak William Denny&Brothers adlı garantör firmaya kalmış. Sonunda gövdesi bitince direk ve arması Greenock’ta yapılmış ve ilk kargosu Londra’dan yüklenmiş. 1869-1922 arasında tam bir kargo yelkenlisi olarak dev dalgalarla boğuştuğu için sayısız tamir ve tadilat geçirmiş. Çalışma yıllarını geride bırakmasına rağmen 1950’de Greenwich’e geldiğinde bu kez ziyarete açılmadan tekrar bakıma alınmış.
BİR KAHRAMANLIK ÖYKÜSÜ
Cutty Sark, Londra ve Shanghai arasında yaptığı seferlerin her birinde yaklaşık 1.500 tonluk çay taşısa da buharlı gemilerin deniz ticaretine hız vermesi ve1869’da Süveyş Kanalı’nın açılmasıyla tahtı sarsılmış. 1878’de çay kargosu bulamayan Cutty Sark’ın kaptanı Tiptaft ölünce ortağı James Wallace, yelkenlinin dümenine geçmiş. 1883’te Cutty Sark yeni kaptanıyla İngiltereAvustralya arasındaki kargo seyrinin dönüş rotasını 83 günde tamamlayarak yılın en hızlısı olmayı başarmış. Cape Horn’da buzdağlarını aşarak yaptığı seyirlerde aynı parkuru önce 77 gün, ardından 73 günde kat etmiş ve 10 yıl boyunca yün ticaretinde marka olmuş. 1890’da buharlı gemiler bu rotada da baskın olmaya başlayınca yelkenli, 2.100 sterlin karşılığı bir Portekiz firmasına satılmış ve adı Ferreira olmuş. 1922’de yeni bir tamirat, sahip ve isim değişikliği sonunda Maria do Amparo adıyla Portekiz sularında yüzmeyi sürdürmüş.
Cutty Sark 1923’te memleketi İngiltere’ye kavuşmuş. Wilfred Dowman tarafından korumaya alınan tekne, dönüşünün ardından olabildiğince orijinal haline yakın bir yenilenme yaşamış ve eğitim teknesi olarak kullanılmaya başlamış. 1951’de bir festivalde İngiliz tarihinin simgesi olarak sergilenirken ulusal denizcilik müzesi başkanı Frank Carr’ın girişimiyle korumaya alınmış. Greenwich’te bir tersanede üç yıl süren refitin ardından tekrar çay taşıyan orijinal görünümüne kavuşturulmuş. İngiltere Kraliçesi’nin yaptığı resmi açılışın başlattığı ziyaretçi akınında Cutty Sark 15 milyon gibi bir rakama ulaşabilmiş. Yılları ve anılarıyla artık yorgun bir gemi haline gelen efsanenin yeni restorasyonu 2006 yılında başladı. Ancak bu kez talihsiz bir yangın, süreci uzattı. Neyse ki İngiltere, tarihinin bir parçası olmuş bu efsaneyi kolay kolay bırakmaya niyetli değildi.
GELECEĞE MİRAS
Projenin asıl hedefi elbette yeni nesillerin bu deniz efsanesini tanımasını sağlamak. Bu sebeple, uzun yıllar dayanacak bir restorasyon gerçekleştirilmiş. 3 metre yüksekliğe oturtulması sayesinde ziyaretçiler teknenin tüm yapısını ve zarafetini inceleyebiliyor, suları yaran gövdesine yakından bakabiliyor. Tekneye çıkış asansörlerle kolaylaştırılmış, tekerlekli sandalyeyle dolaşılamayan bölümler web-cam’lerle izlenebilir hale getirilmiş. Bu haliyle Cutty Sark hem ziyaretçilerine unutulmaz bir deneyim yaşatmak hem de özel etkinlik ve partilere ev sahipliği yapmaya uygun hale gelmiş.
