Yazın gıda zehirlenmesinden korunmak için 10 altın kural
Son günlerde sıcakların da etkisiyle toplu zehirlenme vakaları arttı. Geçen hafta Doğu’daki illerimizin birinde düğün yemeğinde toplu zehirlenme, daha önce de üst üste askeri kışlalardan zehirlenme haberleri gelince bu konuyu mercek altına alma zorunluluğu doğdu.
Yüzlerce insanın birden zehirlenmesi, hastane koridorlarında serum takılan ve yer yokluğundan üst üste tedavi edilmeye çalışan insanlar... Kısaca gıda zehirlenmeleri bugüne kadar hep dramatik bir tablo çizmiştir.
“Gıda zehirlenmesi neden olur, yazları neden fazla görülür, korunmak için ne gibi önlemler alınmalı ve nasıl tedavi edilmeli?” sorusuna yanıt aradım. Gıda zehirlenmesinin bilimsel tanımı; “bakteri, virüs ya da toksinlerin bulaştığı yiyecek ve suların yenilip içilmesiyle ortaya çıkan hastalık tablosu” olarak yazılır.
Aynı yiyeceği yiyen birden fazla kişinin aynı anda aynı belirtilerle hastalanması, gıda zehirlenmesini düşündürür. Ama aynı yemekten yiyip sadece bir kişide belirtilerin olması da mümkün.
Son Amerika seyahatimde, bir kutlama yemeğinde kabuklu deniz ürünü yiyenler içinde piyango sadece bana vurmuştu ve son 3 günü otel odasında geçirmiştim.
Gıda zehirlenmesinin birçok nedeni vardır: Bakteriler, virüsler, parazitler. Bakteriler içinde en çok stafilokok ve kolibasili nedeniyle görülür. Ayrıca kampilobakter, klostridium, listeriya bakterileri, giardia isimli parazit ve norovirüsler de gıda zehirlenmesine yol açabilir.
Gıda zehirlenmesi belirtileri 2-6 saat sonra ortaya çıkabildiği gibi birkaç gün sonra da görülebilir. Genel olarak en sık ve ciddi besin zehirlenmeleri “stafilokok, kolibasili ve kampilobakter” zehirlenmeleri 1-2 günde, hatta daha sonra saptanır.
Ayrıca her bakteri tipine göre görülen bulgular, hastalığın şiddeti ve hastalık riskleri farklıdır.
KORUNMAK İÇİN ÖNERİLER
1. Gıdaları güvenilir ve kurallara uyan firma ve markalardan alın. Unutmayın ki bozuk gıdaların önemli bölümü merdivenaltı sanayi tarafından hijyenik olmayan koşullarda imal edilen gıdalardır.
2.Gıdaları alırken etiket bilgisini dikkatlice inceleyin. Gıdanın üzerinde resmi bakanlık üretim izni olup olmadığına ve son kullanma tarihine dikkat edin.
3.Eti, tavuğu, balığı, buzdolabına koymadan önce yıkayın. Kasaptan ya da marketten aldığınız etleri satın aldıktan ya da ambalajından çıkardıktan sonra yıkamak çok önemli. Özellikle kolibasiliyle ortaya çıkan zehirlenmede hayvan dışkısıyla bulaşma önemli bir neden.
4.Yazın yiyecekleri oda ısısında bir saatten fazla tutmayın. Yiyecekleri mutlaka buzdolabında muhafaza edin, oda ısısı bakteri üremesi için uygun ortam sağlar.
5.Derin dondurucudan çıkardığınız gıdaları çözdürdükten sonra tekrar dondurmayın. Buzdan çözdürme işlemi sırasında üzerine mikroorganizmalar üremeye başlar. Buzdolabından çıkardığınız etleri hemen tüketmeniz gerekli.
6.Yumurtaları yıkamadan buzdolabına koymayın ve kırıp yemeyin. Yumurtayı pişirmeden önce ayrı bir kaba kırın, koklayın. Bundan sonra pişirin.
7. Konserve alırken alt ya da üst kapağı şişmiş konserveleri kesinlikle kullanmayınız. Açınca kokusunu kontrol edin.
8.Meyve ve sebzeleri iyice yıkamadan yemeyin. Sebzeleri bir süre sirkeli suda bekletmekte fayda var. Meyve ve sebzedeki tarım ilaçlarının temizlendiğinden emin olun.
9. Açıkta satılan yiyecekleri yemeyin. Pişmiş dahi olsa açık yemekleri almayın. Çiğ et, balık, balık ürünlerini içeren yemekleri çok emin olmadıkça yemeyin. Hatta çiğ eti kestiğiniz bıçağı yıkamadan başka bir yerde (meyvede, salatada) kullanmayın.
10.Yazın tavuktan zehirlenme oranı daha yüksek, grup yemeklerine dikkat edin. Özellikle düğün, toplu yemeklerde tavuk mönüsü seçerken dikkatli davranın. Mutlaka aldığınız yerde tavukların geldiği yeri, markasını, kullanma tarihlerini sorgulayın.
BUNLARA DİKKAT EDİN
Bakteriyle temas etmiş et ve tavuk ürünleri. (En çok büyükbaş hayvan dışkısı bulaşmış, iyi yıkanmamış etler kolibasil bulaşmasına neden olabilir.)
Özellikle sıcak havalarda soğuk zincirle getirilmemiş, uzun süre açık havada bekletilmiş et, tavuk ve balık ürünleri. Tavuk eti oda ısısında “stafilokok” ve “kampilobakter” üremesi için uygun bir besindir. Balıkta da küçük-ince lifli olduğu için bakteri çabuk ürer.
İyi yıkanmamış sebze ve meyveler, özellikle tarım ilaç kalıntılarını barındıracağı için risklidir.
Pastörize meyve suları. Özellikle bir dönem çiğ sütlerin tüberkülozun önemli bir yayılma kaynağı olduğunu unutmamak gerekir.
Çiğ balık ve istiridye, uzun süreli buzdolabı dışında bekletilmiş deniz ürünleri kabuklular.
Kaynağı belli olmayan sular.
Bozuk konserveler ve salamuralar.
