İzmir'in kayıp kitabesi

İzmir, vaktiyle Bizans İmparatorluğu’nun önemli liman şehirlerden biriydi. İlk Türk amirali Çaka Bey tarafından fethedildi, onun vefatından sonra tekrar Bizanslılar’ın eline geçti.

Aydınoğlu Umur Bey, İzmir’i 1328’de ikinci kez fethetti. Fakat şehir, 1344’te Venedik, Cenova ve Rodos birliklerinden oluşan Hıristiyan donanması tarafından geri alındı.

Sahil, Rodos Şovalyeleri’nin, İzmir’in iç kısımları ise Müslümanlar’ın idaresindeydi.

1402 yılında Orta Asya’dan gelen Emir Timur, Osmanlı Sultanı Yıldırım Bayezid ile yaptığı Ankara Savaşı’nda galip geldi.

Timur sonra da 58 senedir Rodos Şovalyeleri’nde olan İzmir’i kuşattı. Haçlı askerleri gemilerle kaçtı. Timur, Aydınoğulları’na eski topraklarını ve İzmir’i geri verdi.

Aradan yarım asırdan fazla bir zaman geçti. Fatih Sultan Mehmet doğu seferindeyken, 13 Eylül 1472’de Venedik öncülüğündeki Haçlı filosu İzmir önlerine geldi. Kent, korkunç bir biçimde yağmalanıp tahrip edildi.

HER YER YAĞMALANDI

Kadifekale sırtlarındaki Müslümanlara ait evler, dükkânlar, camiler yakılıp yıkıldı. Halk acımasızca kılıçtan geçirildi. Bu ağır yıkımlardan limandaki kale de nasibini aldı ve yerle bir edildi. Haçlılar bırakıp gitti.

Fatih Sultan Mehmet, 1479’da harabeye dönen İzmir’in yeniden inşası emrini verdi. Şehrin muhafazası için yıkılan kale ve surlarını tekrar inşa ettirdi.

Ancak 18. asrın sonlarında Liman Kale’nin civarına zamanla çarşı ve hanlar yapıldı, kale binalar arasında kaldı. 19. yüzyılın ikinci yarısında içinde garnizon ve er kalmayan kale harap hâle geldi ve 1872 yılında yıkıldı.

Geçen ay Hollanda’da yaşayan Karamanlı araştırmacı Mehmet Tütüncü bir yazı kaleme aldı. O yazıda Fatih’in yeniden inşa ettirdiği İzmir’le ilgili kayıp kitabesini bulduğunu açıkladı.

NELER YAZIYOR

Tütüncü, İzmir’in kuruluş tapusu niteliğinde olan ve bir caminin duvarına monte edilen kitabede yazanları da şöyle tercüme etti:

“Hamd, Allahü Teâlâ’ya mahsustur. İnayet ve yardım ancak ondandır. Kâinat, kendisi için yaratılan Efendimiz Hazret-i Muhammed’e salât ve selam olsun. Bundan sonra, bunurlu İslâm kalesi, göklerin ve yerin yaratıcısının yardımlarıyla Osmanoğulları soyundan Murad Han oğlu Sultan Mehmed Han’ın emriyle yapıldı. Bütün mevcudatın sahibi ve mükâfat ile cezayı hakkıyla veren Allah onun muini olsun. 885 yılı Şaban ayında Allahü Teâlâ’nın yardımıyla tamamlandı. (Ekim-Kasım 1480) Bu kale Müminlerin kurtuluş yeridir; oraya selametle ve huzur içinde giriniz.”

Eğer gerçekten kayıp kitabe oysa İzmir için çok önemli, yok olup gitmeden korumaya alınmalı.

************

Ne güzel söylemiş

Herkes cennete gitmek ister; ama kimse ölmek

istemez.

(Mystic RİVER)