Pespembe ayrımcılık

Kadınları erkek tacizinden koruma amaçlı önlemler giderek sinir bozucu oluyor. Pembebüslerle fiziki uzamda kadını tecrit etmek, ayrıma tabi tutmak yetmiyor siber uzaya da sirayet ediyor. Facebook’un, erkek menşeli intikam pornosunu önlemek için kadınlardan mahrem fotoğraflarını istemesi gibi mesela

Çıplak fotoğrafını ne idüğü belirsiz bir yapay zekâya teslim ediyorsun, böylece eski koca/eski sevgiliye karşı zırh kuşanmış oluyorsun. Alın size, erkeklerin adam olmasını beklemeyi erteleyen bir önlem daha. Facebook’un ‘intikam pornosu’na set çekmek için Avustralya’da başlattığı pilot proje, kadını korumak için yine bütün sorumluluğu kadına kilitliyor. Herhangi bir ‘eski’nin ortalığa yayması ihtimali bulunan mahrem fotoğrafını Messenger’dan Facebook’a yolluyorsun ki; yapay zekâ o dijital izi iyice bellesin, adam senin şöhretini lekelemek adına niyeti bozarsa görüntüye geçit vermesin.

Yok umrunda olmadı fotoğrafın da yayıldı, “Kardeşim, sen de önlemini alsaydın” deyiverirler günün birinde. Ya da pembe otobüs yerine, “normal insanların” ulaşım aracında seyahat ederken tacize uğrarsan, “Binmeseydin” de diyebilirler. Her yol serbest.

Kadınları koruma amaçlı pembe seferler, İstanbul ve Ankara’da da gündeme geldi, ayrımcılık tepkileri sonrası tavsadı ama, Malatya’da tanıştık o pembelikle. Malatya Belediyesi’nin üzerlerini papatyalarla boyayarak kadınlar için hazırladığı iki “pembe trambüs” geçen eylül ayında hizmete girdi. Saat 07.00-17.00 arasında otobüs terminaliyle İnönü Üniversitesi hattında, günde 8 sefer yapan araçların şoförleri de kadın. Pembe trambüs, bir grup üniversiteli kız öğrencinin “pozitif ayrımcılık istiyoruz” kampanyasının ürünü. Ancak ayrımcılık nedeniyle karşı çıkan kız öğrenciler de var. “Bu şekilde empoze edilirse ileriki zamanlarda diğer uygulamalarda da kadın erkek ayrımı yapılacaktır” diyor bir genç kız.

YA TECRİT...

Taciz sorunu ve tecrit uygulaması tabii ki evrensel. Pembe otobüsler, Brezilya’dan Hindistan’a yeryüzüne yayılmış durumda. Özellikle Hindistan’da yurt genelinde kadınlara özel seferler, trenlerde sadece kadınların alındığı vagonlar mevcut. Japonya’da da elle tacizler nedeniyle bazı hatlarda kadın vagonları bulunuyor.

Hindistan’da Delhi’ye sefer yapan “Pembe Ekspres” otobüsünde WI-FI, araç takip sistemi ve yolcular için telefonlaptop şarj imkânı varmış. Çünkü Hindistan’da normal otobüste bırakın tacizi, tecavüz ve ölüm bekleyebiliyor kadınları. 2012’de Hindistan’ı ayağa kaldıran dehşet verici olayı hatırlarsınız. 23 yaşındaki Jyoti Singh Pandey otobüste şoför dahil altı erkeğin tecavüzüne uğramış, yarı çıplak yola atılmış, genç kızın örselenen bazı organları alınmış, 2 hafta sonra da Singapur’daki bir hastanede can vermişti. O altı erkekten biri cezaevinde öldü; dördü idam cezasına çarptırıldı, biri de yaşı küçük olduğu için daha hafif bir cezayla kurtuldu. Peki Hindistan’da tecavüzler bitti mi? Hayır. Sonuç: Erkekleri caydıramıyorsak, o halde kadınları tecrit edelim. Erkekleri, (bacaklarını da yayarak) kapladıkları uzayı kadınlarla paylaşacak şekilde eğiteceğin yerde, kadını tecrit ediyorsun. Hem kadının seyahat özgürlüğünü kısıtlıyor, hem de cinsel tacizi tetikleyen cinsiyetçi zihniyeti güçlendiriyorsun.

... YA İFŞA

O erkek zihniyeti sadece cinsel, fiziksel şiddete değil intikam amaçlı şiddete de meyilli. Literatüre artık “intikam pornosu” diye yerleşen iğrenç davranışın kurbanı oluyor kadınlar. Data & Society adlı kuruluşun araştırmasına göre ABD’de internet kullanıcılarının yüzde 4’ü, kendi iradeleri dışında sanal ortama düşen görüntüler nedeniyle mağdur. 30 yaş altı kadınlarda bu oran yüzde 10’a çıkıyor. Eski sevgililerin intikamı kadar, telefon hack’leme vakaları da var aralarında.

Avustralya’da ise 18-45 yaş arası her beş kadından biri internette tacize, şiddete uğruyor. Büyük oranda da intikam pornosuna kurban gidiyor. İşte eski sevgililerin yola gelmesinden umut kesildiği için Facebook, internet güvenliğinden sorumlu federal kurumla işbirliği içinde pilot uygulama başlatıyor. Avustralya basınına göre pilot projede 3 ülke daha bulunuyor, ancak hangi ülkeler olduğu henüz bilinmiyor.

Mahrem fotoğrafların Instagram ve Messenger’da yayınlanmasından ürken kadınların, bu görselleri Facebook’la paylaşması, yani “ifşa” etmesi ve şirkete sapına kadar güvenmesi gerekiyor. Söylenen o ki, fotoğraflar depolanmayacak, yapay zekâ aracılığıyla dijital parmak izine dönüştürülecek ve art niyetli paylaşımlar engellenecek. Çok sayıda fotoğraf varsa, bir tanesini paylaşmak yeterli mi, orası belli değil.

Hele intikam pornosuna kurban giden bir kadının, devamı gelmesin diye çıplak fotoğraflarını kendi eliyle Facebook’a teslim etmesini beklemek biraz saflık olur.

Facebook ne kadar güvenilir, orası da meçhul. Mesela çıplak görüntüye karşı geliştirilen algoritmanın nasıl çalıştığı (şaştığı) malum. Geçen yıl Norveç Başbakanı Erna Solberg, Vietnam Savaşı’nın şu ikonik ‘Napalmden kaçan kız’ fotoğrafını paylaşmış, Facebook yayından kaldırmıştı. Millet ‘sansür var’ diye ayaklanınca, şirket her çıplaklığı müstehcenlik zanneden algoritma adına özür dilemek zorunda kalmıştı.

BUNLAR DA TACİZ ÇETELERİ

İntikam pornosuna zemin oluşturduğu için defalarca dava edildi Facebook. Örneğin Houston’da yaşayan Meryam Ali adlı kadın, eski sevgilisi kendi adıyla sahte Facebook hesabı açıp fotoshop’lu çıplak fotoğraflarını yayınladığı gerekçesiyle şirkete 123 milyon dolarlık tazminat davası açtı. Facebook’taki 1.23 milyar hesabı dikkate alarak her bir kullanıcı için 10 cent’lik zarar payı düşecek şekilde.

Kadınlar sadece intikam pornosuna kurban gitmiyor. Erkek çeteleri de dadanabiliyor kadınlara. İşte Amerika’dan iki örnek.

- Geçen mart ayında Amerikan Deniz Piyadeleri’nin Facebook’taki 30 bin üyeli ‘United Marines’ grubunda skandal patladı. Sadece erkeklerin bulunduğu grupta, kadınlara ait bazı özel fotoğraflar vardı. Hem de yüzlercesi. Galiz sözcükler eşlik ediyordu görüntülere. Ve o kadınların tamamı meslektaşlarıydı; kadın deniz piyadeleriydi. Kadınlardan ikisi, Marisa Woytek ve Erika Butner cesaretle basının karşısına çıkıp konuştu.

- Pennsylvania Üniversitesi’nin erkek yurdunda bir grup öğrencinin gizli Facebook sayfasında yarı çıplak kadın fotoğrafları ortaya çıktı. Bir kısmı uykuda çekilmiş fotoğraflardı. Uyuşturucu satışı da vardı sayfadan, 38 öğrenci okuldan atıldı.

SİLAH ARKADAŞLIĞINA SIĞAR MI?

Amerikan -Deniz Piyadeleri Erika Butner ve Marisa Woytek, erkek silah arkadaşlarının Facebook sayfasında özel görüntüleriyle afişe edilen kadınlardan sadece ikisiydi.