O caps'ler parayla olsaydı
İspanyol reklam fotoğrafçısı Antonio Guillem’in bir karesi dünya çapında viral oldu sosyal medyada. Yüzlerce caps yapıldı “eli işte gözü oynaşta sevgili” fotoğrafına, milyonlarca sayfaya yayıldı. Bu yazın fenomeni ilan edildi. Modeller ünlü oldu, röportajlar yapıldı. Ve fotoğrafçı ile stok sitesi konuştu sonunda. Çünkü karenin sahibi onlar...
Bu bir tür anarşi! Sahipli sahipsiz fotoğraflar internet âleminde kol geziyor. Siyasetten, spor ya da magazinden al bir kareyi, döşen mizahı sal gitsin siber ortama. Telifini düşünmeden milyonlarca kez tekrarlanıyor bu eylem dünyanın dört bir yanında. Misal, Kılıçdaroğlu’nun atletli fotoğrafına caps’lerin bazıları öldürür insanı gülmekten ama, o sahipli bir fotoğraf.
Böyle milyonlarca fotoğraf dünya çapında yayılıyor sosyal medyaya. Ama öyle bir kare çıkıyor ki, ilgi tavan yapıyor. İşte “eli işte gözü oynaşta sevgili” konularına görsel olsun diye üretilmiş Shutterstock fotoğrafı da onlardan. Daha önce de “yediği salataya gülen kadın” vardı mesela. O da müthiş viral olmuştu. Ama İspanyol reklam fotoğrafçısı Antonio Guillem’in sürekli çalıştığı üç modelle çektiği kare bütün bariyerleri yıktı geçti. “Distracted boyfriend” etiketiyle yayılan fotoğrafta yanında kız arkadaşı olduğu halde, kırmızılı kıza bakan arsız oğlan “Sekizinci Henry” oldu, diğerleri “Anne Boleyn” ve “Jane Seymour”. Sonra delikanlı “gençlik”, sevgilisi “kapitalizm”, kırmızılı kız “sosyalizm”. Kırmızılıya “soğuk bira” ya da “güneş tutulması”nı yakıştıranlar oldu. Caps’lerin birinde iğrenmiş bir hayretle sevgilisine bakankız “psikiyatr”, kırmızılı da “intihar”. Çoğu matah da değil ama yüz binlerce retweet ve yapılan yorumlarla birlikte Twitter’dan Facebook ve Instagram’a milyonlarca sayfayı tuttu, küresel çapta her duruma uygun metafor haline geldi.
İşin ilginç tarafı Barcelona’da yaşayan Antonio Guillem’in, bizim “caps” dediğimiz, siber dildeki tabiriyle “meme”lerden ilk kez haberdar olması. Barcelona sokaklarında ayaküstü ihanete uğrayan kız arkadaş rolündeki model Laura ile “dikkati dağınık sevgili” Mario, sosyal medyadaki arkadaşların caps’leri yönlendirmesiyle öğreniyorlar olayı. Ardından röportaj teklifleri yağıyor. Kırmızılı kız artık Guillem’le çalışmadığı için onun adı meçhul, açıklanmıyor.
NEYSE Kİ İYİ NİYET
Böyle serbestçe kullanılan stok fotoğrafları gökten zembille inmiyor; bunları üretmek için belli bir zaman ve çaba gerekiyor ki, bu da para kazanmak için yapılıyor. Viral karenin sosyal medyadan da taşması üzerine fotoğrafçı Guillem işin akçeli yönüyle ilgili bir basın açıklaması yayınlıyor. Diyor ki; “5 yıldır reklam fotoğrafı alanında günde 16 saat çalışıyorum. Günde 1600 fotoğraf satıyorum ve stok görsel alanında dünyadaki zirve isimlerden biriyim. Söz konusu kare yılda 700 adet kadar satmıştı. En popüler fotoğraflarım ise 5-6 bin civarında. Abonelik ve satın alma olmadan bu görsellerin hiçbiri kullanılamaz. Bunları yayanlar illegal bir iş yapıyor. Eserlerimin karalama ve saldırı amaçlı kullanılmasını kabul edemem. Ama iyi niyetli insanlar olduklarını düşündüğüm için herhangi bir kaygı taşımıyorum. Kötü niyet sezdiğimiz takdirde hukuki yollara başvururuz...”
Ve fotoğrafın telif hakkını elinde bulunduran Shutterstock’tan web geliştirici Stefan Hayden devreye giriyor. Kendisi aynı zamanda “Private Meme Club” grubunun üyesi olarak bir “caps eksperi”. Caps gezintilerinden birinde olay fotoğrafa denk geliyor, beğeniyor. Shutterstock’aait olduğunu anlamıyor. Sonra gruptan millet uyandırınca, o fotoğrafın bedeliyle indirilebilmesi için web şablonu hazırlıyor. İspanyol fotoğrafçı gayet cömert, geniş gönüllü. Bireysel kullanıcıların caps uğruna para vereceğini düşünüyorsa Shutterstock da biraz saf ve iyi niyetli olsa gerek. Daha çok medya kuruluşlarının abone olduğu site, fotoğrafı kaç kişinin indirdiği konusunda bilgi vermiyor. Hayden, siteye ait bir fotoğraftan caps’ler türediğine ilk kez tanık olduklarını ve telifiyle alınarak caps ekonomisi oluşturulması fikrinin doğduğunu söylüyor; “Shutterstock kullanarak içerik üretenlere destek olacağız. Neticede bu daha çok kullanıcı getirir” diyor.
Shutterstock sözcüsü de “Bir şeyin viral olması, herkese açık olduğu anlamına gelmez” diyor ama şurası kesin; görsel stok sitelerinin sosyal medya hesaplarına fatura göndermesi öngörülebilir gelecekte mümkün görünmüyor.
