Güvenli liman Bitcoin'den fırtınalı yolculuk
Bitcoin’e yönelişin en büyük gerekçesi finansal piyasalarda balon oluştuğu ve yaşanacak bir çöküşte varlık fiyatlarını eriteceğinden korkulması. Ancak bitcoin bizzat kendisi fırtınalı bir yolculuk yapıyor, çok oynak, riski yüksek, getirisi de yüksek
Gözümüzün önünde ya tarih yazılıyor ya da büyük bir spekülasyon yapılıyor. Dijital dünyanın parası bitcoin inanılmaz bir şekilde değer kazanıyor. Bir bitcoin’in değeri yılbaşında 966.3 dolar iken 14 Ağustos’ta 4.185 dolara çıktı. 7.5 aylık artışı yüzde 333’e vardı. Hatta hesaplama 11 Ocak’taki değeri olan 778 dolardan yapılırsa 7 aylık artışı yüzde 437, son bir aylık artışı da yüzde 218’e vardı. Dolar bazında kimsenin rüyasında dahi göremeyeceği paralar kazanılmış durumda.
- Giderek büyüyen dijital dünyanın ödeme ihtiyacını karşılayan bitcoin’ler bilgisayarlarla belirli algoritmalar kullanılarak yaratılıyor. Şu ana kadar 15 milyon bitcoin’in piyasaya sürüldüğü tahmin ediliyor. 4 bin dolar fiyat üzerinden 60 milyar doların üzerine çıkan bir parasal hacim söz konusu. Bitcoin’ler en fazla 21 milyon adet olacak.
-Çoğaltılma yanlısı bitcoin üreticileri ağustos başında ayrılarak yeni bir para yaratma işine girdi. Bu tarihten sonra klasik bitcoin’e talep daha da arttı. Bitcoin’ler değerlendikçe üretimi de kartopu artışı şeklinde zorlaşıyor. 21 milyon adet üretimine uzun yıllar sonra ulaşılacağı tahmin ediliyor.
- Bitcoin asıl çıkışını Yunanistan’ın ve Güney Kıbrıs’ın bankacılık krizleri sırasında bankaların ödeme yapamaması, Euro’nun serbest dolaşımının bu ülkelerde tıkanması üzerine klasik paralara güvenin sarsılmasıyla yaptı. Sanal dünyada üretilen bu paralara kamu otoriteleri tarafından herhangi bir sınır konulamıyor. Bu nedenle 2013 yılının sonunda 2 ayda bitcoin yüzde 992 değer artışı yaptı ama arkadan gelen 3.5 ayda da bunun yüzde 68’ini geri verdi yani düştü.
- Devamında ise dijital para üç yıldır uykuya yattı. Ta ki 2017 yılında küresel piyasalarda dolar düşmeye ve risk iştahı artmaya başlayana kadar. Bitcoin’in 11 Ocak 2107’den itibaren sert bir yükselişe geçmesinin gerisinde yatan en önemli neden finansal piyasalarda balonların oluştuğuna inanılması, bu balonların eninde sonunda patlayacağının varsayılması ve varlık fiyatlarının büyük darbe yiyeceğinin hesaplanması. Dijital paralar ise finansal piyasalardaki bütün varlıklara alternatif ve arkasında herhangi bir merkez bankası, ülke veya ekonomi yok. Finansal piyasalardaki sert düşüşler karşısında varlıklarını koruyacağı inancı dijital paraya talebi artıran en büyük etken.
- 2009 yılında piyasaya sürülen bitcoin zaten gelişen ve giderek ödeme aracı ihtiyacı artan dijital dünyadan reel bir talep görüyor. Bu dünya geliştikçe, bitcoinlerin kullanımının da artacağı hesaplanıyor,
- Bitcoin’e bir de spekülatif talep var. Üretimi zor ve sınırlı. Finansal piyasalarda balon oluşması ve merkez bankalarının beleş para dönemini sonlandırmada isteksiz davranmaları spekülasyonu besliyor ve değer artışına oynayanların sayısını artırıyor.
- Dijital para yeni, üretimi çok farklı, sahibi ve arkasında duranı yok. Belli bir güven kazandığı için bu kadar değerli olabiliyor. Ancak bitcoin’le yolculuk bilinmeyen sularda yüzmek gibi. Nasıl artmışsa aynı hızla da düşebiliyor ve geçmiş üç yıldaki gibi uykuya yatabiliyor.
- Güvenli limanların büyük özelliği fırtınalı havalarda koruyucu olmalarında. Burada ise çok yüksek riske karşılık yüksek kazançlar elde ediliyor. Bu açıdan bizzat paranın kendisi çok oynak, istikrarsız ve fırtınalı olması, güvenli liman özelliği ile çelişiyor. Şimdiden bir kanaat belirtmek için erken olabilir, para yeni, dünya yeni, davranış biçimleri ve kurallar yeni. Bekleyip göreceğiz.
**************
DOLARA EN HIZLI TEPKİYİ GIDA FİYATLARI VERİR
Gıda fiyatları tüketici fiyatlarını en çok artıran ve en çok şikâyet edilen kalem. Gıda fiyatlarının artmasında üretici fiyatlarının yanı sıra dağıtım ve ticaret zincirinin uzunluğu, maliyetlerinin yüksekliği ve kar marjları da etkili. Gıda fiyatlarını bu yıl asıl artıran ise taze sebze ve meyve. Rusya’ya yeniden başlayan ihracat burada belli bir rol oynuyor. Gıda fiyatlarının 7 aylık artışı yüzde 8.14, yıllık artışı da yüzde 10.07 düzeyine indi.
- Tüketici fiyatlarının geri gelmesinde tarım üretici fiyatlarındaki düşüş etkili. Temmuz ayında tarım üretici fiyatı yüzde 2.28 düştü. Düşüş haziranda yüzde 1.46 düzeyindeydi. 7 aylık tarım üretici fiyatı artışı da yüzde 9.08’e geriledi.
- Yıllık Tarım ÜFE ise yüzde 10.13 oldu. Rakam nisan ayında yüzde 17.25 idi. Hemen belirtelim ki, ocaktaki fiyat artışı yüzde 7.36’da bulunuyordu. 3 ay sonra Tarım ÜFE’nin 10 puan birden artmasının gerisinde ise ocak ayı devalüasyonu yatıyor.
- Çünkü tarımsal girdilerin ortalama yüzde 60’ı ithalata, ithalat da dolara bağlı. Yem, gübre, mazot tarımın üç büyük girdisi. Ya kendileri doğrudan ithal ediliyor ya da girdileri ithal ediliyor. Bu nedenlerden ötürü kur artışına hemen ve en büyük tepkiyi gıda fiyatları veriyor. Gıda fiyatlarının dövizle paralelliği tarım sektörünün ithalata bağımlılığının yüksek oluşundan kaynaklanıyor.
**************
SONUÇ: “Anladın mı, kazın ayağını?” Türk Atasözü
