Hamileliği patrondan gizleyen zor durumda kalır

Kadın çalışanlar hamile kaldıklarında işten çıkartılabilecekleri endişesiyle bu durumu olabildiğince gizleme yolunu tercih ediyorlar. Oysa gerek İş Kanunu, gerekse Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik, hamile kalan işçileri koruyucu önemli hükümler içeriyor.

Buna göre, işçi hamilelik veya doğum nedeniyle işten çıkartılamaz. İşten çıkartan işveren ihbar ve kıdem tazminatını ödemek zorunda olur. Kadın işçinin çalıştığı iş yerinde 30 veya daha fazla işçi çalışıyorsa, hamileliği sebebiyle işten çıkartılan işçi işe iade davası açabilir. İşe iade davasını kazanan işçi işe başlatılmazsa boşta geçen sürelerin 4 aya kadar kısmının ücreti ile 4 aydan 8 aya kadar işe başlatmama tazminatı alır. Çalışma süresine bağlı olarak hak etmiş olduğu ihbar ve kıdem tazminatının da ödenmesi gerekir.

İşçi sayısının 30’dan az olduğu iş yerlerinde işten çıkartılan hamile kadınlar ise kötü niyet tazminatı talebiyle dava açabilirler. Bu işçiler de kıdem ve ihbar tazminatının yanı sıra ihbar tazminatının üç katına kadar kötü niyet tazminatı alabilirler.

Görüldüğü gibi, kanun işçinin hamile olduğu gerekçesiyle işten çıkartılamayacağını açıkça düzenliyor. Kanun ve yönetmeliklerde hamile işçiye tanınan haklardan yararlanabilmek için hamileliğin doktor tarafından tespit edildiği andan itibaren işverene bilgi verilmesi gerekir.

Hamileliği bildirmek yerine gizleme yolunu seçen işçi ise işten çıkartılma tehlikesi ile karşı karşıya kalır. İşveren, kadın işçinin hamileliğini gizlemesini fesih sebebi sayabilir.

HAMİLE İŞÇİYE GECE ÇALIŞTIRMA YASAĞI

Kanun, hamile kadınla ilgili işverene çeşitli sorumluluklar yüklüyor. İşverenin sorumlulukları, hamileliğin kendisine bildirildiği tarihten itibaren başlar. İhtilaf yaşanmaması için hamilelik bildiriminin yazılı yapılması gerekir.

İşveren, hamile işçinin sağlık ve güvenlik riskine karşı çalışma koşullarını ve çalışma saatlerini düzenlemek zorundadır. İşçinin yaptığı iş gebeliğe uygun değil ise daha hafif bir işte çalıştırılmalıdır.

Hamile oldukları sağlık raporuyla tespit edilen kadınlar, bu tarihten doğuma kadar geçen sürede 20.00-06.00 saatleri arasında çalışmaya zorlanamaz. Yarısından fazlası 20.00-06:00 arasına denk gelen gece vardiyalarında çalıştırılamazlar.

Yeni doğum yapmış kadınlar için de gece çalıştırma yasağı uygulanır. Doğumu izleyen bir yıl boyunca gece çalıştırılamazlar. Bir yıllık sürenin sonunda sağlık ve güvenlik açısından sakıncalı olduğuna ilişkin sağlık raporu alınması halinde, raporda belirtilen süre boyunca gece çalıştırma yasağı uygulanır. Hamile ve emziren kadınların günlük çalışma süresi de 7.5 saati aşamaz.

AYRIMCILIK TAZMİNATI

İşveren hamile işçiyi işe alırken ayrımcılık yapamaz. Hamile olduğu için hafif işte çalıştırıldığı gerekçesiyle ücretini indiremez.

İşe girişte veya çalışmaya devam ederken hamileliği nedeniyle ayrımcılığa uğradığını kanıtlayan kadınlar eşit davranma ilkesine aykırılıktan dört aylığa kadar ücret tutarında tazminat alırlar. Ayrıca, yoksun bırakıldıkları haklarını talep edebilirler.

HAMİLELİKTE RAPOR SINIRI

İşveren hamile veya doğum yapan kadını işten çıkartamaz. Ancak, hamilelik veya doğum nedeniyle aralıksız olarak analık izni sonrası ihbar süresi + 6 haftayı aşan süreyle devamsızlık yaparsa işveren iş akdini feshedebilir. İhbar süresi, işçinin işyerindeki çalışma süresine göre değişir. İşyerindeki çalışma süresi 6 aydan az olan işçi için 2 hafta; 6 aydan 1.5 yıla kadar olan işçi için 4 hafta; 1.5 yıldan üç yıla kadar olan işçi için 6 hafta; üç yıldan fazla olan işçi için 8 haftadır.

Örneğin bir işyerinde 3 yıldan uzun süredir çalışmakta olan kadın işçinin doğum veya hamilelikteki devamsızlık nedeniyle işverence tazminatsız işten atılabilmesi için kesintisiz devamsızlık süresinin (8 haftalık ihbar süresi + 6 hafta) 14 haftayı aşması gerekir.