30 yıl sonra soruşturmalık olan 12 Eylül lideri

Ankara Cumhuriyet Başsavcı Vekili Hamza Keleş, Kenan Evren ve hayatta olan eski Deniz Kuvvetleri Komutanı Tümer ve eski Hava Kuvvetleri Komutanı Şahinkaya hakkında resmen soruşturma başlattı. 12 Eylül darbesinin karar merkezi Ankara olduğu için, tüm suç duyuruları başkentte birleşecek.

Anayasa’da yapılan değişiklik çerçevesinde Ankara Cumhuriyet Başsavcı Vekili Hamza Keleş, 12 Eylül darbesini yapan Kenan Evren ve arkadaşları hakkındaki suç duyuruları çervesinde ilk soruşturmayı açtı. Türkiye genelindeki benzer suç duyurularının Ankara’da birleştirilmesinin planlandığı bildirildi.

Anayasa değişikliğinin kabulünün hemen ardından bazı gruplar adliyeye giderek 12 Eylül darbesini yapan Evren ve arkadaşlarının Anayasal zırhlarının kalktığını ve yargı yolunun açıldığını iddia etmişler ve suç duyurusunda bulunmuşlardı. Ancak Özel Yetkili Cumhuriyet Başsavcılığı, 12 Eylül’ü gerçekleştiren ve hayatta bulunan dönemin Genelkurmay Başkanı Kenan Evren, Deniz Kuvvetleri Komutanı Nejat Tümer ile Hava Kuvvetleri Komutanı Tahsin Şahinkaya hakkında “resmen” soruşturma başlattı. Türkiye’nin birçok yerinde yapılan benzer nitelikteki tüm suç duyurularının da darbede suç yerinin Ankara olması nedeniyle Ankara Özel Yetkili Cumhuriyet Başsavcı Vekilliği’nde toplanacağı öğrenildi.

Evren, Tümer ve Şahinkaya’nın soruşturmasını bizzat Ankara Özel Yetkili Cumhuriyet Başsavcı Vekili Hamza Keleş’in yürüteceği ve dava açıp açmama kararını vereceği de vurgulandı.

SUÇ DUYURULARI ANKARA’DA BİRLEŞECEK

İlk resmi soruşturmayı yürütecek olan Ankara Özel Yetkili Başsavcı Vekili Hamza Keleş’in, hazırlık soruşturmasını yürütürken 12 Eylül darbesinin karar merkezinin Ankara’da olması nedeniyle, yurt genelinde yapılan tüm suç duyurusu dosyalarının da burada birleşeceği vurgulandı. Soruşturma kapsamında Başsavcı Vekili Keleş’in, Evren ve adı geçen diğer kuvvet komutanlarının ifadesine başvurup vurmayacağı konusuna açıklık getirilmezken, “zamanaşımı ve hukuki sorumsuzluk” ile ilgili tartışmalara Keleş’in yasal süreci inceledikten sonra karar vereceği bildirildi.

12 EYLÜL’ÜN MİLLİ GÜVENLİK KONSEYİ ÜYESİ KOMUTANLARI

KENAN EVREN

Doğum yeri: Alaşehir, Manisa

Doğum tarihi: 17 Temmuz 1917

Görevi: Türkiye Cumhuriyeti'nin 7. Cumhurbaşkanı ve 17. Genelkurmay Başkanı

Medeni hali: Dul. Eşi Sekine Evren'i 1982 yılında kaybetti

Hobisi: Resim yapmak

En çok kullandığı söz: Netekim

En ünlü sözü: Asmayalım da besleyelim mi?

1938’de Harp Okulu'ndan mezun oldu.

12 Eylül 1980’de “ülkede yaşanan ekonomik ve sosyal sorunların devleti Cumhuriyet tarihinin en ağır buhranına sürüklediğini” vurgulayan Evren, anarşi, terör ve bölücülük nedeniyle her gün 20 yurttaşın hayatını yitirdiğini, siyasi partilerin ise iç gerilimi artırmakta olduğunu dile getirdi ve "Bu gerekçelerle ordunun yönetime el koyduğunu" açıkladı.

Şahinkaya’ya dünyanın en zengin generali deniyordu

Şahinkaya, darbeyi uygulayan diğer komutanlardan farklı olarak, hakkındaki “rüşvet” iddialarıyla da çok konuşulan bir isim oldu. Dünyayı sarsan Lockheed (ABD’nin en büyük uçak firmalarından.. Savaş uçağı üretiyor.) Rüşvet skandalının ortaya çıkmasının ardından, TIME Dergisi’nin yaptığı “Dünyanın en zengin 50 generali” listesinde Şahinkaya da yer aldı.

Emekli Büyükelçi YalımEralp, Şahinkaya’nın rüşvet skandalıyla ilişkisini şöyle anlattı:

“1981’de ABD’liler bana, askeri uçak seçiminde rüşvet alındığını anlattılar. Tarif, Tahsin Şahinkaya’ya uyuyordu. 1981’de ABD Senatosu Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı Percy’nin yardımcısı beni arayıp, ‘Şu anda Percy, Büyükelçiniz Elekdağ’la görüşüyor, biraz sonra seni Kongre’ye çağıracağız’ dedi. Sonra Şükrü Bey beni çağırdı ve

‘Yalımcığım çok vahim bir durum var. Kongre’de bana ayrıntılı bilgiler verip ‘Türkiye bir uçak seçimi yapacak, teklif verenlerden General Dynamics firması kendi uçağının performans kriterlerinin kasten düşük gösterildiği kanaatine varmış’ dediler. Yani ‘Sizinkiler olayı kastenmanipüle edip rüşvet karşılığında öbür uçak F-18’i almaya gayret ediyorlar’ demeye getiriyorlar. Bilgilerde rüşvet ayrıntıları da var. Şahinkaya’nın adı yok ama, öyle bir tarif yapılmış ki, ister istemez öyle bir sonuca varıyorsunuz.’

Devlet Başkanı Kenan Evren’e ayrıntılı bir şekilde benim kaleme aldığım bir mektup yazıldı. Çift kırmızı mühürlü zarftaki mektup 3 gün sonra Ankara’dan gelen kuryeye teslim edildi. Ancak, Sayın Evren mektubu buruşturup çöpe atmış, yani hiç ciddiye almamış.”

TAHSİN ŞAHİNKAYA

Doğum yeri: Merzifon

Doğum tarihi: 1925

Görevi: 12 Eylül darbesinin Hava Kuvvetleri Komutanı.

1977'de orgeneralliğe yükselen Şahinkaya, 6 Aralık 1983'te kendi isteğiyle emekliye ayrıldı.

NEJAT TÜMER

Doğum yeri: İstanbul

Doğum tarihi: 1924

Görevi: 12 Eylül darbesinin Deniz Kuvvetleri Komutanı Tümer, 1941 yılında girdiği Deniz Harp Okulu'ndan 1944'te mezun oldu.

6 Aralık 1983 tarihinde emekliye ayrıldı.

1980-1989 yılları arasında Milli Güvenlik Konseyi ve Cumhurbaşkanlığı Konseyi üyeliği görevinde bulundu.

Cemal DOĞAN/ANKARA