Cumhurbaşkanlığı sistemi olmalı: %47.1, Başkanlık sistemine geçilmeli: % 45.8

Alper URUŞ / GAZETE HABERTÜRK

HABERTÜRK için Andy-Ar Sosyal Araştırmalar Merkezi tarafından 15-17 Kasım tarihleri arasında bin 516 kişiyle görüşülerek hazırlanan anket çalışmasında katılımcılara Başkanlık/Cumhurbaşkanlığı sistemine ilişkin görüşleri de soruldu. Yazı dizimizin dördüncü gününde Türkiye’nin gündeminde yer alan konuya ilişkin seçmenin değerlendirmesini sunuyoruz.

CUMHURBAŞKANLIĞI SİSTEMİNE ‘EVET’ DİYEN DAHA FAZLA

Araştırma şirketi, çalışmaya katılanlara, “Parlamenter sistem yerine, Başbakanlık makamının bulunmadığı, Meclis’in ise devam ettiği Cumhurbaşkanlığı sistemini onaylar mısınız?’ diye sorduğunda, bu soruya yüzde 1.3’lük artışla, ‘Evet, onaylarım’ diyenlerin yüzdesi 47.1 olarak saptandı. ‘Hayır, onaylamam’ diyenlerin oranı ise yüzde 41.3 oldu. ‘Fikrim yok, kararsızım’ yönünde fikir bildirenler yüzde 8.5 olurken, yüzde 3.1 de ‘Cevap yok’ dedi.

- Partilere göre dağılımda ise ‘Cumhurbaşkanlığı sistemini onaylar mısınız?’ sorusuna AK Partililerin yüzde 74.9’u ‘Evet, onaylarım’ dedi. AK Partilileri, yüzde 45.5 oy oranıyla MHP’li seçmen izledi. CHP’li seçmenin yüzde 79.9’u, HDP’li seçmenin ise yüzde 73.5’i ise ‘Hayır, onaylamam’ cevabını verdi.

- Cumhurbaşkanlığı sistemine ise en büyük destek yüzde 54.1 ile 35-44 yaş grubundan geldi. Bu grubu yüzde 50.7 ile 25-34 yaş grubu izledi. Cumhurbaşkanlığı sistemini onaylamayan 55 yaş üstü grubun yüzdesi ise 45.5 oldu.

AK PARTİLİ SEÇMEN ‘EVET’ CHP’LİLER ‘HAYIR’ DİYOR

Andy-Ar, ankete katılanlara “Türkiye Cumhuriyeti’nin yönetim sistemi, başkanlık sistemi ile değiştirilmeli mi?” diye sordu. Katılımcıların yüzde 45.8’i ‘Evet değiştirilmeli’ yanıtını verirken, yüzde 44.5 ‘Hayır değiştirilmemeli’ dedi. Bu soruya yüzde 9 oranında seçmen ise ‘Fikrim yok, bilmiyorum’ cevabını verdi.

- Partilere göre dağılımda ise başkanlık sistemine en büyük destek AK Partili seçmenden geldi. AK Partili seçmen yüzde 73.6 oranında ‘Evet, değiştirilmeli’ derken, CHP’li seçmen yüzde 91.7 oranında ‘Hayır, değiştirilmemeli’ yönünde fikir bildirdi. Yönetim sisteminin başkanlık sistemiyle değiştirilmesi sorusuna HDP’lilerin yüzde 79.8’i, MHP’lilerin ise yüzde 54.2’si ‘Hayır, değiştirilmemeli’ dedi.

- Yaşa göre dağılımda ise 18-24 yaş grubu yüzde 53.2’yle ‘Evet değişmeli’ diyerek en yüksek grubu oluşturdu. Bu grubu 55 yaş üstü yüzde 52.7’yle izledi. 35-44 yaş skalası ise yüzde 53 oranında ‘Hayır değişmemeli’ cevabını verdi. Bu grubu da yüzde 50.4 ile 25-34 yaş skalası takip etti.

CUMHURBAŞKANI GÜÇLÜ OLSUN: % 39.8

Andy-Ar, “Ülke yönetiminde en büyük yetki kimde olmalı?” diye sordu. Yüzde 39.8 katılımcı ‘Cumhurbaşkanı’nda’ cevabını verdi. Bu yanıtı, yüzde 20.6 oranında ‘Millette/ Halkta’, yüzde 17 ‘Meclis’te’, yüzde 8 ‘Başbakan’da’ ve yüzde 6.4 ‘Başkan’da’ yanıtını izledi. Yüzde 8.2 de ‘Diğer’ dedi.

- Cinsiyete göre dağılımda kadınların yüzde 43’ü, yetkilerin ‘Cumhurbaşkanı’nda olması gerektiğini belirtti. Bu oran erkeklerde yüzde 37.5 olarak saptandı. Yetkilerin ‘Millette/ Halkta’ olması gerektiğini ifade eden kadınların yüzdesi ise 21.4 oldu. Bu oran erkeklerde ise yüzde 20.1 çıktı.

- Partilere göre dağılımda AK Partili seçmenin yüzde 60.6’sı gücün ‘Cumhurbaşkanı’nda olması gerektiğini ifade etti. Yüzde 12.7’si ise yetkinin ‘Millette/Halkta’ olması gerektiğini belirtti. CHP’li seçmenin ise yüzde 39’u yetkinin ‘Meclis’te, yüzde 27.6’sı ise ‘Millette/Halkta’ olması yönünde fikir bildirdi.

MHP’lilerde ilk sırayı yüzde 39.4 ile güç ‘Cumhurbaşkanı’nda olmalı’ diyenler aldı. Bunu yüzde 19 ile ‘Meclis’te ve yine yüzde 19 ile ‘Millette/Halkta’ diyenler izledi. HDP’li seçmenin yüzde 38.3’ü yetki ‘Millette/ Halkta’, yüzde 25.5’iyse ‘Meclis’te olsun yönünde fikir bildirdi.

MHP’NİN TAVRINI OLUMLU BULUYORUM: % 53

Başkanlık/Cumhurbaşkanlığı sistemi ve Yeni Anayasa konusunda MHP’nin AK Parti ile görüşmesini de Andy-Ar, seçmene sordu, “MHP’nin tavrını nasıl buluyorsunuz?” sorusunu yöneltti. Katılımcıların yüzde 53’ü ‘Olumlu’ derken yüzde 35’i ‘Olumsuz’ yönünde fikir bildirdi. Katılımcıların yüzde 6.3’ü ise ‘Fikrim yok’ dedi.

- Partilere göre dağılımda ise MHP’nin tavrını yüzde 81.8 oranında AK Partililer ‘Olumlu’ buldu. MHP’li seçmenin de yüzde 63.4’ü ‘Olumlu’ dedi. CHP’li seçmenin yüzde 79.4’ü, HDP’lilerin ise yüzde 76.6’sı MHP’nin tavrını olumsuz değerlendirdiğini ifade etti.

BAŞKANLIK SİSTEMİ İLERİYE GÖTÜRÜR: % 49.9

Ankete katılanlara, “Başkanlık sistemi Türkiye’yi daha ileri götürür mü?” diye soruldu. ‘Evet, ileri götürür’ diyenlerin oranı yüzde 49.9 çıktı. ‘Hayır, ileri götürmez’ diyenlerin yüzdesiyse 39.6 oldu. Bu soruya yüzde 10 ise ‘Fikrim yok, bilmiyorum’ cevabını verdi.

- Partilere göre dağılıma bakıldığında ise AK Partili seçmenin yüzde 82.7’si ‘Başkanlık sisteminin Türkiye’yi daha ileri götüreceğini’ söyledi. CHP seçmeninin yüzde 88.7’si ise ‘Hayır ileri götürmez’ dedi. CHP’yi, yüzde 78.7 ile HDP’liler, yüzde 49.3 ile MHP’liler izledi.

- Yaş skalasında ise 35-44 yaş grubu en yüksek oranda, yüzde 58.6 ile ‘Evet ileri götürür’ dedi. Bu grubu yüzde 57.4 ile 25-34 yaş grubundaki seçmen izledi.

FARUK ACAR: CUMHURBAŞKANLIĞI SİSTEMİNE DESTEK VAR

Andy-Ar Sosyal Araştırmalar Merkezi Yönetim Kurulu Başkanı Faruk Acar, seçmenin ‘Başkanlık/ Cumhurbaşkanlığı sistemine’ ilişkin tercihlerini şöyle değerlendirdi: “Başkanlık sistemi tartışmalarının başladığı günden 15 Temmuz’a kadar olan dönemde yaptığımız başkanlık araştırmalarında desteğin karşıt olanların gerisinde kaldığını gördük. Destek oranı 35-40 bandındaydı. İkna edilmeleri neredeyse mümkün olmayan keskin karşıt blokta yer alanlar yüzde 55-60 bandındaydı. Muhalefetin, başkanlık konusunda uyguladığı karşıt politikada daha başarılı olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü AK Parti seçmeninin bir bölümü de karşıt blokta yer aldı.

‘15 TEMMUZ’DA DEĞİŞTİ’

Ancak 15 Temmuz itibarıyla durum ilk kez değişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı lider görenlerin sayısı arttı. Liderlik kabulü, popülarite oranı yüzde 70’lere kadar çıktı. Oy vermese de liderliğini kabul eden ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı siyaset üstü pozisyonda konumlandıran bir seçmen kitlesi oluştu. 15 Temmuz sonrası bu oranlar birçok konuda olduğu gibi değişti. İlk başkanlık artışının radikal görünmese de anlamlı sayılabilecek tarafı, karşıt olan blokun kırılma göstermesi ve o yüzde 60’lık net karşıt olanların yüzde 40’a düşerek yeni bir gri alan açılması ve ikna olmayı beklemesi. O nedenle Başkanlık yerine Cumhurbaşkanlığı veya sistemin denge denetim şeklinde özelliklerini, içeriğini ifade ederek seçmenden tercih istediğimizde destek oranında artış gözlemliyoruz.

Kamuoyunda biraz da isme takılmışlık ve bilgi sahibi olmamak, tartışma zemini için sorunları beraberinde getiriyor. Yeni Anayasa istiyor, mevcut sistemin sorunlu olduğunu düşünüyor ancak merkezine Erdoğan’ı alarak kabul veya reddediyor. Özetle şu anda Cumhurbaşkanlığı ve Meclis’in varlığını ifade eden bir kamuoyu, bizim de bunu soruya dökmüş şekliyle sorgulamamız karşısında yükseliş trendinde olan bir süreci gözlemliyoruz.”

YARIN: YENİ BİR ANAYASA’YA İHTİYAÇ VAR MI? TÜRKİYE YENİDEN BİR SEÇİME GİTMELİ Mİ?